تشخیص انواع آرتریت نوجوانان (JA) و درمان آن با دارو و حرکات ورزشی

آرتریت روماتوئید نوجوانان یک نوع آرتریت است که در کودکان زیر سن شش سال رخ می‌دهد و باعث بروز التهاب در مفاصل، گرفتگی مفاصل و احساس درد می‌شود. هدف از درمان آرتریت روماتوئید نوجوانان کاهش تورم، حفظ حرکات کامل مفصل آسیب دیده و کاهش سطح درد است. از آنجایی که این عارضه با عوارض متعددی از قبیل آسیب دیدگی بافت نرم، سفتی و گرفتگی مفاصل یا مشکلات مفصل همراه است برنامه درمان این بیماری باید شامل تشخیص، درمان و جلوگیری از بروز عوارض آن باشد.

چه عواملی باعث بروز آرتریت در نوجوانان می‌شود؟

---

 آرتریت روماتوئید نوجوانان یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم مفاصل حمله می‌‌کند و باعث بروز تورم، درد، سفتی و گرفتگی و التهاب آنها می‌‌شود. برخی از کودکان به لحاظ ژنتیکی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و برخی عوامل محیطی از قبیل باکتری و ویروس می‌‌تواند باعث تحریک بیماری شود.

 انواع آرتریت در نوجوانان شامل چه مواردی است؟

---

آرتریت روماتوئید انواع مختلفی دارد که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

• آرتریت روماتوئید سیستمیک: این بیماری حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از نوجوانان را درگیر می‌کند و با تب دوره‌ای که ممکن است حدود سه روز تا دو هفته طول بکشد همراه است. این عارضه همچنین می‌‌تواند با علائم دیگری از قبیل بزرگ شدن کبد، طحال یا غدد لنفاوی، التهاب غشای اطراف قلب، التهاب غشای اطراف ریه، و راش پوستی بدون خارش همراه شود.
• الیگو آرتریت: این بیماری حدود ۵۰ درصد از نوجوانان مبتلا به آرتریت را درگیر می‌کند. الیگو آرتریت عمدتاً مفاصل بزرگ بدن را درگیر می‌نماید و معمولاً طی مدت شش ماه حدود یک تا چهار مفصل دچار آسیب دیدگی خواهند شد.
• آرتریت روماتوئید پلی آرتیکولار: این عارضه حدود ۳۰ درصد از موارد را به خود اختصاص می‌‌دهد و عمدتاً مفاصل کوچک بدن از قبیل دست را درگیر می‌نماید و معمولاً طی مدت ۶ ماه به حدود ۵ مفصل آسیب می‌‌رساند.
• آرتریت پسوریاتیک: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که آرتریت با یک بیماری خود ایمنی پوستی که پسوریازیس نام دارد همراه شود و بیمار دچار راش پوستی متوسط تا شدید گردد.

 علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید در نوجوانان شامل چه مواردی است؟

---

 همه انواع آرتریت روماتوئید دارای علائم اصلی مشابهی هستند که برخی از آنها عبارتند از احساس درد، بروز تورم، بروز التهاب، بروز حساسیت و احساس گرما در مفاصل آسیب دیده بدن که این علائم با احساس سفتی و خشکی مفصل همراه می‌‌شوند احساس سردی و خشکی مفاصل در هنگام صبح و در اواخر روز بدتر خواهد شد. خشکی مفاصل زانو باعث می‌شود که کودک در هنگام راه رفتن دچار لنگی شود.

• برخی از افراد مبتلا به این نوع بیماری دچار رشد ناهماهنگ مفاصل آسیب دیده می‌‌شوند و رشد استخوان در مفاصل آسیب دیده بیشتر یا کمتر از مفاصل سالم است.
• معمولاً الیگو آرتریت باعث بروز التهاب چشم می‌شود که این اختلال توسط پروتئین‌های غیر عادی خون که باعث بروز تورم می‌‌شوند به وجود می‌‌آید.
• آرتریت روماتوئید سیستمیک می‌‌تواند باعث بروز تب و راش پوستی و همچنین تورم غدد لنفاوی شود.

 چگونه آرتریت روماتوئید نوجوانان تشخیص داده می‌شود؟

---

 آرتریت روماتوئید نوجوانان با استفاده از روش‌های متعددی از قبیل انجام معاینه جسمانی، تست خون و عکس برداری با اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود. پزشک به طور کامل و جامع به ارزیابی سابقه پزشکی بیمار می‌‌پردازد تا بتواند فاکتورهای خطر که باعث شده است کودک در معرض خطر این بیماری قرار بگیرد را شناسایی کند.

• در صورتی که علائم و نشانه‌های بیماری بیش از شش ماه طول بکشد پزشک به انجام معاینه جسمانی دقیق بیمار می‌پردازد تا بتواند وجود التهاب یا بد شکلی اطراف مفاصل را تشخیص دهد. پزشک همچنین غدد لنفاوی گردن و زیر بغل را به لحاظ وجود تورم بررسی می‌‌کند.
• پزشک نمونه خون بیمار را تهیه می‌‌کند و از آن برای انجام برخی آزمایشات استفاده می‌نماید. او به بررسی آنتی بادی‌های ضد هسته می‌‌پردازد این آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که به سلول‌های سالم بدن حمله می‌‌کنند. پزشک همچنین به بررسی فاکتور روماتیسم می‌پردازد و از آن برای تمایز گذاری بین انواع مختلف آرتریت روماتوئید نوجوانان استفاده می‌کند.
• عکس برداری به کمک اشعه ایکس می‌تواند وجود هرگونه ناهنجاری و بد شکلی در بافت‌های نرم اطراف مفاصل آسیب دیده و بد شکلی استخوان یا رشد بیش از حد آن را نشان دهد. عکس برداری با اشعه ایکس می‌‌تواند به رد کردن احتمال بروز سایر اختلالاتی که بر مفاصل بدن تاثیر می‌گذارند از قبیل سرطان یا شکستگی استخوان کمک کند.

 چه روش‌هایی برای درمان آرتریت روماتوئید نوجوانان وجود دارد؟

---

 روش‌های متعددی برای درمان آرتریت روماتوئید نوجوانان وجود دارد که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

 مصرف دارو

 مصرف دارو مهمترین بخشی از فرآیند درمان افراد مبتلا به آرتریت نوجوانان است و اکثر کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند به مدت طولانی به مصرف برخی از داروهای خاص نیاز پیدا می‌کنند تا بیماری آنها از حالت فعال خارج شود و خاموش گردد. پس از آنکه درد تورم و احساس گرما در مفاصل بدن از بین برود پزشک در خصوص قطع مصرف داروهای کودک تصمیم‌ گیری می‌‌کند. مصرف داروهای زیر می‌تواند به کودک کمک بسیار زیادی نماید.

• داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب اولین داروهایی هستند که پزشک برای بیمار تجویز می‌‌کند و شامل ایبوپروفن یا ناپروکسن هستند و برای کاهش تورم و تسکین درد کودک تجویز می‌گردند. این داروها از شعله ور شدن بیماری جلوگیری خواهند کرد.
• در صورتی که داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب باعث تسکین بیماری نشده باشند پزشک در مرحله بعدی به تجویز داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری می‌پردازد. مصرف این داروها باعث کند شدن یا متوقف شدن روند پیشرفت بیماری آرتریت روماتوئید نوجوانان می‌شود اما ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا علائم بیماری تسکین پیدا کند. متوتروکسات رایج‌ترین دارویی است که برای درمان بیماری آرتریت روماتوئید نوجوانان تجویز می‌شود اما گاهی اوقات پزشک به تجویز آزولفیدین می‌‌پردازد. ممکن است پزشک مصرف داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری را در کنار داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب تجویز کند.
• ترکیبات بیولوژیک یک گروه جدید از داروهایی هستند که روند پیشرفت بیماری را کند یا متوقف می‌کنند و پزشک در شرایطی از این داروها استفاده می‌‌کند که داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده تاثیری بر بیماری نداشته است یا اینکه فرد دچار آرتریت مفصل ساکروایلیاک شده است.
• کورتیکواستروئیدها داروهای بسیار قوی هستند که از آنها برای درمان آرتریت شدید جوانان استفاده می‌شود. این دارو به صورت خوراکی و یا وریدی تجویز می‌‌شود و می‌‌تواند علائم حاد بیماری از قبیل التهاب پرده اطراف قلب را کاهش دهد و در صورتی که فقط یک یا دو مثل درگیر شده باشد پزشک این دارو را به طور مستقیم به درون مفصل تزریق خواهد کرد. مصرف این دارو می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی ناخواسته از قبیل تداخل در رشد کودک، اضافه وزن، ضعیف شدن استخوان و افزایش ریسک بروز عفونت شود. پیروی کردن از دستورات پزشک در هنگام استفاده از کورتیکواستروئیدها اهمیت بسیار زیادی دارد.

 استفاده از اسپلیت

 استفاده از اسپلیت در کودکان مبتلا به آرتریت روماتوئید بسیار سودمند است و می‌‌توان طبق دستور پزشک در دوران کودکی یا فقط در هنگام خواب از آن برای جلوگیری از بروز سفتی و خشکی مفاصل و کاهش میزان التهاب آنها استفاده کرد. معمولاً از اسپلینت یا بریس پلاستیکی برای دست و بازو و به منظور جلوگیری از بروز سفتی و خشکی انگشتان و مچ دست استفاده می‌شود.

 تمرینات ورزشی سودمند برای درمان آرتریت نوجوانان شامل چه مواردی است؟

---

 بهترین کار این است که قبل از شروع هر گونه تمرین ورزشی با استفاده از کمپرس گرم به گرم کردن مفاصل کودک پرداخت این کار به او برای شل شدن عضلات و رفع سفتی مفاصل کمک خواهد کرد. برای این کار سعی کنید کمپرس گرم یا پد گرمایی را روی مفاصل کودک قرار دهید یا آنکه صبح او را به حمام ببرید تا دوش بگیرد. استفاده از پارافین گرم و قرار دادن آن روی دست و پا می‌تواند بسیار سودمند باشد. انجام دادن برخی از تمرینات سبک ایروبیک از قبیل دوچرخه سواری می‌تواند قبل از شروع تمرینات سنگین و کششی به گرم شدن بدن کودک کمک کند.

 ورزش کردن با پاها

 در صورتی که آرتریت نوجوانان مفاصل پا را درگیر کرده باشد انجام دادن تمرینات ورزشی زیر می‌تواند در درمان بیماری موثر باشد.

 بیمار باید به طور منظم راه برود

 پیاده روی و راه رفتن یک تمرین ورزشی عالی برای کاهش درد مفاصل ناشی از آرتریت روماتوئید نوجوانان است زیرا این تمرین به تقویت عضلات و استخوان‌های بدن کمک خواهد کرد. اگر کودک شما دچار این اختلال شده است اطمینان حاصل کنید که کفش ورزشی مناسب و با کیفیت می‌پوشد و از پای او به خوبی محافظت می‌نماید. کودک خود را تشویق کنید روزی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه راه برود و در ابتدا با سرعت پایین شروع به راه رفتن نماید تا به تدریج قدرت بدنی او افزایش پیدا کند. راه رفتن در استخر نیز یک تمرین ورزشی بسیار سودمند است زیرا آب باعث ایجاد مقاومت بیشتر می‌شود و به این ترتیب انجام دادن این تمرین دشوارتر اما بسیار موثرتر خواهد بود. انجام دادن این تمرین برای تقویت عضلات زانو بسیار سودمند است.

 بلند کردن پا یک تمرین بسیار سودمند است

بلند کردن پا می‌‌تواند به تقویت عضلات چهار سر ران کمک کند زیرا قوی شدن این عضلات باعث محافظت از مفاصل زانو می‌شود و در نهایت این مفاصل پایداری بیشتری پیدا می‌کنند.

• از کودک خود بخواهید به پشت روی زمین دراز بکشید و باسن خود را به صورت صاف روی زمین بگذارد و سعی کنند یکی از پاهای خود را حدود چند سانتی متر از زمین بلند کند و در این هنگام شکم خود را به سمت داخل بکشد و قسمت پایین کمرش را به زمین فشار دهد.
• حدود ۵ ثانیه در این حالت بماند سپس به آرامی کمرش را به زمین نزدیک کند. ۵ تا ۱۰ بار به انجام این تمرین بپردازد، سپس این تمرین را با پای مخالف خود انجام دهد.

 کشش عضلات همسترینگ به تقویت پاها کمک می‌کند

 انجام دادن این تمرین ورزشی به تقویت و کشش عضلات همسترینگ که در قسمت پشت ران قرار دارند کمک می‌کند این عضلات به مفاصل زانو متصل هستند و از آنها محافظت می‌نمایند.

• از کودک خود بخواهید به پشت روی زمین دراز بکشید و هر دو پای خود را خم کند سپس به آرامی یکی از پاهای خود را از زمین بلند کرده و در همان حالت به سمت قفسه سینه هدایت نماید. کودک باید هر دو دستش را پشت ران خود قرار دهد و سعی کند پایش را صاف نگه دارد.
• کودک باید پای خود را که به صورت ثابت نگه داشته است به سمت عقب و به سمت سر خود هدایت کند تا بتواند کشش این ناحیه را احساس نماید و حدود ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت بماند سپس به آرامی زانوی خود را خم کند و پای خود را به سمت کف اتاق خانه بیاورد و در مرحله بعد این تمرین را با پای دیگر خود انجام دهد.

 انجام دادن تمرین اسکات به تقویت پا کمک می‌کند

انجام دادن این تمرین ورزشی به تقویت عضلات کمر عضلات سرینی و عضلاتی که در قسمت جلوی ران قرار دارند کمک می‌‌کند. تقویت این عضلات باعث می‌شود که بهتر از مفاصل ران و زانو محافظت گردد.

• کودک خود را تشویق کنید سرپا بایستید و پای خود را به عرض شانه باز کند. کودک می‌‌تواند در صورت تمایل از یک صندلی برای محافظت بیشتر استفاده نماید.
• از کودک خود بخواهید زانوهایش را خم کند و باسن خود را به سمت بیرون هدایت نماید تا بطور کامل در حالت نیم اسکات قرار بگیرد. کودک شما باید قفسه سینه خود را کاملا صاف کند و از خم شدن آن به سمت جلو خودداری نماید.
• کودک شما باید بتواند ۵ ثانیه در این حالت بماند سپس به آرامی به نقطه شروع برگردد. از او بخواهید که این تمرین را ۱۰ بار تکرار کند.

 انجام دادن تمرینات مخصوص گردن کمر و شانه

انجام دادن تمرینات ورزشی زیر در بهبود مشکلات مفاصل گردن، کمر و شانه که در اثر آرتروز نوجوانان به وجود آمده است بسیار سودمند می‌‌باشد.

 کشش بازو به تقویت این قسمت کمک می‌کند

انجام دادن این تمرین ورزشی به کشش و تقویت مفاصل شانه و بهبود انعطاف پذیری این ناحیه کمک می‌نماید. برای انجام این تمرین کودک خود را تشویق کنید به پشت روی زمین دراز بکشید و بازوهای خود را در کنار بدنش قرار دهد.

• از او بخواهید به آرامی یکی از بازوهای خود را به صورت صاف روی شانه قرار دهد به نحوی که آرنج او کاملا صاف باشد.
• از او بخواهید به آرامی یکی از بازوهای خود را به صورت صاف به سمت پایین هدایت کند و سه بار این تمرین ورزشی را انجام دهد سپس این حرکت را با بازوی دیگر خود انجام دهد.

 انجام دادن تمرینات کششی گردن بسیار سودمند است

انجام دادن تمرینات کششی گردن به تقویت و کشش عضلات گردن کمک می‌کند و باعث افزایش دامنه حرکات این ناحیه می‌‌شود.

• از کودک خود بخواهید روی یک صندلی بنشیند سپس به آرامی سر خود را به سمت راست حرکت دهد تا جایی که بتواند به خوبی شانه راست خود را مشاهده کند.
• سپس سر خود را به سمت چپ بچرخاند و بتواند شانه چپ خود را به خوبی مشاهده کند. کودک شما باید این تمرین را در هر شانه ۵ تا ۱۰ بار تکرار نماید.

 بلند کردن سر به تقویت گردن کمک می‌نماید

انجام دادن این تمرین ورزشی به تنهایی به تقویت و کشش عضلات گردن، قفسه سینه و شانه کمک می‌کند. برای انجام این تمرین کودک خود را تشویق کنید به صورت دمر روی زمین دراز بکشید و بازوهای خود را در دو طرف بدنش قرار دهد.

• از او بخواهید که به آرامی سر و شانه خود را تا جایی که می‌‌تواند از زمین بلند کند و حدود ۳ ثانیه در همان حالت بماند سپس به آرامی به نقطه شروع برگردد.
• از او بخواهید که این تمرین را سه بار انجام دهد و زمانی که می‌‌خواهد بدن خود را به سمت بالا هدایت کند و نفس عمیق بکشد و زمانی که به نقطه شروع برمی‌‌گردد نفسش را بیرون بدهد.

 انجام دادن تمرینات مخصوص دست و انگشت

انجام دادن تمرینات مخصوص دست و انگشت به نوجوانانی که به آرتروز مفاصل دست مبتلا هستند کمک بسیار زیادی می‌نماید.

 خم کردن انگشت شست به تقویت دست کمک می‌نماید

• برای انجام این تمرین از کودک خود بخواهید دستش را مقابل خود قرار دهد و انگشتش را به سمت کف دست خم کند و سعی نماید نوک انگشت شست خود را به ساقه انگشت کوچکش برساند اما اگر کودک شما قادر به انجام این تمرین نبود بهتر است تا جایی که می‌تواند به کشیش انگشت خود بپردازد.
• حدود ۲ ثانیه در این حالت بماند سپس انگشت شستش را به نقطه شروع برگرداند.
• کودک شما باید این تمرین را ۱۰ بار تکرار کند سپس این حرکت را با دست دیگرش انجام دهد.

 جمع کردن انگشتان دست به تقویت دست کمک می‌کند

• برای انجام این تمرین از کودک خود بخواهید دستش را مقابل خود قرار دهد سپس همه انگشتانش را به سمت کف دست خم و جمع نماید به نوک انگشتان را بتوانند شکل O را به وجود بیاورند.
• از او بخواهید حدود چند ثانیه در این حالت بماند سپس به آرامی ‌انگشتانش را باز کند و این تمرین را با هر دست خود حدود ۱۰ بار انجام دهد.
• انجام دادن این تمرین یک روش عالی برای افرادی است که دچار سفتی و خشکی انگشت هستند.

 خم کردن انگشتان دست به تقویت دست کمک می‌کند

• برای انجام این تمرین از کودک خود بخواهید دستش را مقابل خود قرار دهد به نحوی که انگشتان را به سمت بالا هدایت شوند.
• سپس از او بخواهید انگشتان خود را به سمت کف دستش خم کند به نحوی که انگشتان دست او حرف L را به وجود بیاورند.
• از کودک خود بخواهید این تمرین را ۱۰ بار با هر دست خود انجام دهد.

 بالا بردن انگشتان دست به تقویت دست کمک می‌نماید

• برای انجام این تمرین از کودک خود بخواهید که دستش را روی میز قرار دهد به نحوی که کف دست رو به سمت پایین هدایت شود. سپس از او بخواهید که انگشتانش را به نوبت از روی میز بلند کند و چند ثانیه در همان حالت نگه دارد سپس به نقطه شروع برگرداند.
• بهتر از کودک شما برای انجام این تمرین از انگشت شست خود شروع کند و به تدریج به انگشت کوچکش برسد. به کودک خود گوشزد کنید که باید این تمرین را به آرامی انجام دهد.
• کودک شما باید این تمرین را حدود ۵ تا ۱۰ بار با هر دست خود انجام دهد.