درد عصب سیاتیک یا درد سیاتیک کمر اغلب اشاره به کمر دردی دارد که معمولاً به صورت تیر کشیدن در ناحیه کمر، ران ها، پشت و پایین پا احساس میشود. معمولاً، درد سیاتیک پا فقط یک طرف بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. در این حالت درد می تواند به صورت ناگهانی ایجاد شده یا به تدریج و با گذشت زمان افزایش پیدا کند. کمر درد مکانیکال نیز ازجمله مهم‌ترین علل کمردرد محسوب میشود. یعنی کمردردهایی که با فعالیت تشدید میشود و با استراحت بهتر میشود که عموماً 85 % علت کمردردها را شامل می‌باشد.
درد عصب سیاتیک در اکثر مواقع در نتیجه فتق دیسک کمر یا جا به جا شدن دیسک از محل صحیح آن ایجاد میشود و در اینگونه مواقع معمولاً دیسک به ریشه های اعصابی که متصل به عصب سیاتیک است، فشار وارد می کنند. سایر شرایطی که باعث درد عصب سیاتیک میشود می تواند شامل تنگ شدن کانال نخاعی، تشکیل زائده های استخوانی به خاطر ابتلا به آرتروز و گاز گرفتن اعصاب در نتیجه تغییرات ایجاد شده در ستون فقرات باشد. هنگامی که عصب تحت فشار قرار می گیرد، عملکرد عادی آن دچار اختلال شده و این شرایط ایجاد ضعف در عضلات، بی حسی، ضعف ساق پا یا احساس سوزش کف پا و کمر را به همراه دارد. گاهی اوقات این علائم با درد، اضطراب و تشویش همراه است که برای درمان ضعف ساق پا و سوزش کف پا باید به پزشک مراجعه نمود.
درد رگ سیاتیک می تواند بسیار شدید باشد. این درد ممکن است در زمان ایستادن، نشستن یا دراز کشیدن نیز احساس شود. خوشبختانه، درد سیاتیک معمولاً به خوبی به روش های غیر جراحی واکنش نشان داده و درمان میشود. در صورتی که این مشکل به موقع تشخیص داده شده و درمان شود، علائم بیماری معمولاً در طول چند ماه پس از شروع درمان عصب سیاتیک از بین می رود. بنابراین توجه داشته باشید با وجود احتمال شدید بودن درد رگ سیاتیک، در اکثر موارد این مشکل با استفاده از روش های درمانی محافظه کارانه در طول چند هفته درمان خواهد شد.
علت گرفتگی رگ و عصب سیاتیک
اختلالات و مشکلات متعددی در کم و ستون فقرات می‌توانند منجر به فشردگی عصب و درد عصب سیاتیک یا رادیکولوپاتی کمری شوند. شش مورد از شایع‌ترین مشکلات زمینه‌ای عبارت‌اند از:
- بیرون‌زدگی یا فتق دیسک
- تنگی کانال نخاعی کمر
- اسپوندیلولایزیس (سر خوردگی مهره‌های کمری)
- تروما یا ضربه
- سندروم پیریفورمیس
- تومور نخاعی
بیرون زدگی دیسک یا فتق دیسک کمر
دررفتگی یا بیرون زدگی دیسک کمر به عنوان یک اختلال دیسک از نوع contained نیز شناخته میشود. این بدان معنی است که مرکز ژل مانند (نوکلئوس پالپوزوس) در داخل دیواره بیرونی مانند لاستیک مانند دیسک خود (آنولوس فیبروز) دیسک “موجود” (contained) باقی می‌ماند.
فتق دیسک هنگامی رخ می‌دهد که نوکلئوس یا هسته از فیبروز آنولوس یا حلقه‌ی فیبری بیرون بزند. به این بیماری اختلال دیسک ” non-contained” گفته میشود. چه دیسک دچار برآمدگی یا دچار فتق شود ، مواد دیسک می‌توانند روی ریشه عصب مجاور فشار وارد کنند و بافت عصبی ظریف را فشرده کرده و باعث ایجاد فشردگی و درد سیاتیک شوند.
عواقب ناشی از فتق دیسک بدتر هستند. فتق دیسک نه تنها باعث فشار مستقیم ریشه عصب روی قسمت داخلی کانال نخاع استخوانی میشود، بلکه خود ماده‌ی دیسک نیز حاوی یک ماده محرک اسیدی، شیمیایی (اسید هیالورونیک) است که باعث التهاب عصب میشود. در هر دو حالت، فشردگی و تحریک عصب باعث التهاب و درد شده که غالباً منجر به بی‌حسی اندام، احساس سوزن سوزن شدن و یا ضعف عضلات میشود.
تنگی کانال نخاعی کمر
تنگی کانال نخاعی، نوعی اختلال فشار عصبی است که بیشتر در افراد سالمند رخ می‌دهد. درد پایی همانند درد سیاتیکی ممکن است در نتیجه تنگی نخاع کمر بروز کند. کمردرد معمولاً موقعیتی است که اغلب با انجام فعالیت‌هایی مانند ایستادن یا راه رفتن ظاهر میشود و با نشستن تسکین می‌یابد. ریشه‌های عصب نخاعی از طناب نخاعی از طریق گذرگاه‌هایی به نام فورامینای عصبی که متشکل از استخوان و رباط است، به صورت شاخه‌هایی خارج می‌شوند. بین هر مجموعه از قسمت‌های مهره‌ای که در طرف چپ و راست قرار دارد، یک فرامین وجود دارد. ریشه‌های عصبی از این دهانه‌ها عبور کرده و به بیرون از ستون فقرات کشیده می‌شوند تا به قسمت‌های دیگر بدن برسند.
هنگام بروز عارضه‌ی تنگی کانال نخاعی، این گذرگاه‌ها باریک یا مسدود شده و در نتیجه باعث فشرده سازی عصب می‌شوند. از این رو از اصطلاح تنگی فرمامین نیز استفاده میشود.
اسپوندیلولایزیس
اسپوندیلولایزیس (سر خوردگی مهره‌های کمری- Spondylolisthesis)، اختلالی ست که در اکثر اوقات ستون فقرات کمری را مبتلا می‌سازد. در این نوع بیماری، یک مهره به سمت جلو و روی مهره‌ی مجاور خود سر می‌خورد. وقتی یک مهره سر می‌خورد و از جای خود خارج میشود، ریشه‌ی عصبی نخاعی فشرده شده و اغلب منجر به درد سیاتیکی در پا میشود. اسپوندیلولایزیس در دسته‌ی اختلالات رشدی (در بدو تولد وجود داشته است، در طی دوران کودکی پیشرفت می‌کند) یا اکتسابی ناشی از تحلیل ستون فقرات، ضربه یا فشارهای فیزیکی (مانند وزنه برداری، ژیمناستیک) قرار دارد.
درد عصب سیاتیک بر اثر ضربه
درد عصب سیاتیک می‌تواند براثر از فشردگی مستقیم عصب ناشی از نیروهای خارجی به ریشه‌های عصب نخاعی کمری یا ساکرال باشد. نمونه‌هایی از این فشارها شامل تصادفات و سوانح رانندگی، سقوط، فوتبال و سایر ورزش‌ها می‌باشد. این ضربه‌ها ممکن است به اعصاب آسیب برسانند یا گاهی اوقات تکه‌های استخوان شکسته ممکن است به اعصاب فشار وارد کنند.
سندروم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس نامی ست برای عضله پیریفورمیس و درد ناشی از زمانی که عضله، عصب سیاتیک را تحریک می‌کند. عضله پیریفورمیس در قسمت تحتانی ستون فقرات قرار دارد، به استخوان ران وصل میشود و به چرخش لگن کمک می‌کند. عصب سیاتیک در زیر عضله پیریفورمیس قرار دارد. سندرم پیریفورمیس هنگامی بروز می‌کند که اسپاسم های عضلانی در عضله پیریفورمیس رخ می‌دهد و در نتیجه به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. به خاطر اینکه یافته‌هایی دراین‌باره از تصاویر ام آر آی یا عکس رادیولوژی به دست نمی‌آید، تشخیص و درمان این سندروم ممکن است دشوار باشد.
رابطه تومورهای نخاعی با درد سیاتیک
تومورهای نخاعی، توده‌های غیرطبیعی هستند که می‌توانند خوش خیم یا سرطانی هستند (بدخیم) باشند. خوشبختانه موارد ابتلا به تومورهای نخاعی نادر هستند. با این حال، هنگامی‌که یک تومور نخاعی در ناحیه کمر ایجاد میشود، احتمال بروز درد سیاتیک در نتیجه‌ی فشرده شدن عصب وجود دارد.
عوامل خطر سیاتیک چیست؟
- تغییرات وابسته به سن در ستون فقرات مانند آرتروز و دیسک‌های تحلیل رونده، یک عامل خطر برای سیاتیک هستند.
- چاقی: اضافه وزن به خصوص در ناحیه‌ی شکم باعث افزایش فشار بر روی ستون فقرات میشود.
- نشستن طولانی‌مدت و داشتن یک سبک زندگی بی‌تحرک، از عوامل خطر سیاتیک و دیگر مشکلات کمر می‌باشد.
علائم و نشانه های سیاتیک
علائم معمول ابتلا به سیاتیک از درد پایین کمر شروع شده و تا باسن کشیده میشود و منجر به درد کف پا و انگشتان میشود در این حالت علائم درد سیاتیک ممکن است در هر نقطه از این مسیر احساس شود، اما معمولاً این درد مسیری را دنبال می کند که از کمر شروع شده و به سمت باسن و پشت ران یا ماهیچه ساق پا کشیده میشود. سطح درد عصب سیاتیک در افراد مختلف می تواند از ملایم تا شدید باشد و معمولاً این درد ساق پا تا کشاله ران به صورت احساس تیر کشیدن یا سوزش، شبیه به شوک های الکتریکی و نیز احساس گرفتگی در افراد مختلف مشاهده میشود. در این حالت معمولاً فقط یک طرف بدن تحت تاثیر مشکل قرار می گیرد و این درد می تواند با نشستن طولانی، خم شدن وحتی سرفه و عطسه کردن نیز تشدید شود. علاوه بر این سیاتیک می تواند با ایجاد بی حسی در ناحیه پایین تنه بیمار همراه باشد.
سیاتیک اشاره به دردی دارد که از عصب سیاتیک ناشی میشود که یک عصب بزرگ کشیده شده در قسمت پایین کمر به سمت پشت هر یک از پاها و درد رگ پشت زانو می باشد. سیاتیک یک ناهنجاری نیست، اما می تواند یک نشانه از ایجاد سایر مشکلات ساختاری همچون مشکلات ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی، التهاب یا گاز گرفته شدن عصب در قسمت پایین کمر یا فتق دیسک، تشکیل زائده های استخوانی و بزرگ شدن بیش از حد مفصل فاست (رشد بیش از حد استخوان یا اندازه بزرگ غیر عادی آن) باشد که تنگ شدن حفره بین مهره ها در محل انتقال اعصاب را به همراه دارد. گاهی اوقات، تشکیل تومور می تواند علت ناهنجاری ایجاد شده در ارتباط با وارد شدن فشار به عصب سیاتیک باشد که این شرایط را می توان با اسکن ام آر آی (MRI) تشخیص داد. علاوه بر این ابتلا به بیماری دیابت نیز می تواند منجر به وارد شدن آسیب عصبی و مشاهده علائم مطرح شده فوق شود. به هر حال همانطور که بیان شد، یکی از علل درد سیاتیک، گیر افتادن عصب سیاتیک می باشد.
چه موقع باید برای مشکل سیاتیک به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد بعد از چند روز بهبود نمی‌یابد یا به نظر می‌رسد که بدتر میشود.
- اگر سن فرد مبتلا کمتر از 20 سال یا بالاتر از 55 سال باشد و برای اولین بار مبتلا به سیاتیک شده باشد.
- فرد مبتلا در حال حاضر مبتلا به سرطان است یا سابقه سرطان دارد.
- فرد مبتلا اخیراً وزن زیادی را از دست داده است یا همراه با کمر درد، دچار تب و لرز بی‌دلیل شده است.
- فرد مبتلا به HIV مثبت است یا از داروهای IV (داخل وریدی) استفاده می‌کند.
- شخصی بیشتر از یک یا دو هفته است که برای خم شدن به جلو مشکل دارد و به‌سختی خم میشود.
- فرد مبتلا متوجه ضعفی شود که ه مرور زمان بیشتر میشود.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر به همراه سیاتیک، به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:
- علیرغم انجام روشهای کمک‌های اولیه، درد غیرقابل تحمل باشد.
- درد ناشی از یک آسیب شدید، مانند سقوط از نردبان یا تصادف باشد.
- درد در قسمت پشت قفسه سینه است.
- فرد مبتلا قادر به حرکت یا احساس پاها یا کف پاهای خود نباشد.
- فرد مبتلا كنترل روده یا مثانه خود را از دست داده یا دچار بی حسی در دستگاه تناسلی خود شده است. این علائم ممکن است علائم سندرم دم اسب (cauda equina – یک وضعیت جدی سیستم عصبی ناشی از آسیب به اعصاب واقع در انتهای کانال نخاعی) باشند.
- فرد مبتلا درجه حرارت بالایی دارد (بیش از 38 درجه سانتی گراد).
تشخیص سیاتیک
در طول مراحل معاینه فیزیکی، پزشک وضعیت قدرت عضلات و عکس العمل آنها را مورد بررسی قرار می دهد. برای مثال، ممکن است از شما خواسته شود تا روی انگشتان یا پاشنه خود راه بروید، از یک حالت چمباتمه بلند شوید، یا در زمانی که به پشت دراز کشیده اید، یکی از پاهای خود را در هوا بلند کنید. معمولاً درد سیاتیک کمر که ناشی از عصب سیاتیک باشد، با انجام این فعالیت ها تشدید خواهد شد.
تصویر برداری
گاهی افراد دارای مشکل پارگی دیسک یا زائده های استخوانی هستند اما هیچ علائمی از وجود مشکل در آنها مشاهده نمیشود. وجود این مشکلات را می توان با تهیه عکس رادیولوژی یا با استفاده از سایر روش های تصویر برداری تشخیص داد. به هر حال پزشکان معمولاً از این نوع آزمایش ها فقط زمانی استفاده می کنند که درد بیمار بسیار شدید باشد یا اینکه بهبودی در وضعیت بیمار پس از چند هفته درمان حاصل نشود. به این منظور می توان از روش های تصویر برداری زیر استفاده کرد:
- عکس برداری رادیولوژی
- تصویر برداری ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
درمان گرفتگی رگ سیاتیک
امروزه روش های مختلف برای درمان سیاتیک و مدیریت علائم دردناک ناشی از عصب سیاتیک وجود دارد که این روش ها شامل موارد زیر هستند:
درمان درد سیاتیک با طب سوزنی
یکی از روشهای درمان سیاتیک کمر استفاده از طب سوزنی است. بعضی افراد اعتقاد دارند بدن انسان دارای یک انرژی خاص به نام کی (Qi) یا چی (Chi) است. آنها فکر می کنند هنگامی که نیروی چی مسدود شود، فرد می تواند به بیماری های فیزیکی مبتلا گردد. هر دوی روش های درمانی طب سوزنی و طب فشاری با هدف بازیابی سلامتی و جریان انرژی چی انجام میشود. این روش های درمانی شرقی از مفاهیم علمی غربی متفاوت هستند. این روش ها باعث بهتر شدن یا بدتر شدن افراد در نظر متخصصان غربی نی شود، بلکه فقط باعث میشود وضعیت فرد تغییر کند.
در طب سوزنی از سوزن های بسیار ریز (استریل و مخصوص) برای فرو کردن به نقاط بسیار دقیق در بدن استفاده میشود. این نقطه ها در اصطلاح مریدین (meridians) نامیده می شوند. هر یک از این مریدین ها مشابه یک کانال یا اکیوپوینت است که به آن ها نقاط طب سوزنی گفته میشود. به خاطر این که مریدین ها نقاط نزدیک به سطح پوست هستند، وارد کردن سوزن در لایه های عمیق آن برای دسترسی به این نقاط لازم نیست. مریدین ها دارای رابطه خاص با بعضی اعضای بدن یا سیستم های آن همچون اعصاب، ساختار اسکلتی عضلانی، قلبی و عروقی، یا سیستم لنفاوی هستند. در طول استفاده از طب سوزنی، فرد معالج ممکن است به آرامی بعضی از این سوزن ها یا همه آنها را در محل چرخش داده یا گرم نماید.
آیا طب سوزنی برای فرد ناراحت کننده است؟ خیر.حتی برای بیمارانی که واکنش معکوس به سوزن از خود نشان می دهند، روش درمانی طب سوزنی بدون درد است و یک تجربه راحت می باشد. به هر حال در صورتی که به دنبال استفاده از طب سوزنی هستید، سعی کنید به افراد معالج با تجربه که از تجهیزات استریل استفاده می کنند، مراجعه نمایید.
درمان سیاتیک با طب فشاری
این روش درمانی از نظر ماهیت بسیار نزدیک به طب سوزنی است. طب فشاری یک روش درمانی غیر تهاجمی، ایمن، و ملایم جهت درمان درد پایین کمر و سایر علائم دردناک ناشی از سیاتیکمی باشد. در این روش انرژی کی (Qi) بدون استفاده از سوزن آزاد میشود. فرد معالج در این حالت از شست، انگشتان، و آرنج خود برای وارد کردن یک مقدار فشار دقیق به نواحی خاص بدن استفاده می کند. در روش طب فشاری از فشار ثابت به یک یا چند نقطه از بدن و مالش نقاط مورد نظر به منظور تحریک این نقاط استفاده میشود. توجه داشته باشید که نقاط طب سوزنی و نقاط طب فشاری یکسان و مشابه هستند.
روش بیو فیدبک برای درمان گرفتگی عصب سیاتیک
این روش درمانی باعث تسکین درد بیمار مبتلا به سیاتیک میشود. در حقیقت روش بیو فیدبک یک درمان فکری بدنی است که به شما آموزش می دهد چگونه در واکنش های عادی خود، درد یا فشار را کنترل کرده و تغییر دهید.
آیا می توان به سادگی فکر کرد از طریق این روش درمانی درد از بین می رود؟ خیر.انجام این کار به سادگی آنچه فکر می کنید، نیست. روش بیو فیدبک معمولاً نیازمند همکاری گسترده بیمار است و به همین خاطر برای همه قابل استفاده نیست. می توان بیان کرد که بسیاری از بیماران با استفاده از این روش درمانی بهبود در وضعیت خود مشاهده کرده اند.
در روش بیو فیدبک از تجهیزات خاص برای اندازه گیری و ارائه خدمات درمانی به بیمار در راستای واکنش های فیزیولوژیک به بعضی محرک های خاص همچون استرس و کشیدگی عضلات استفاده میشود. با آموزش تکنیک های تنفس عمیق، تصور، و تمرین های فیزیکی و ذهنی، بیمار می تواند نحوه کنترل واکنش های خود به عوامل محرک را یاد بگیرد. در این حالت، کشیدگی عضلات می تواند عامل اصلی مربوط به درد سیاتیک باشد.
ورزش و حرکت های اصلاحی برای درمان سیاتیک
ورزش برای سیاتیک و حرکت های اصلاحی قابل انجام برای مشکل سیاتیک به شرح زیر هستند:
برای رفع علائم سیاتیک کمر و پا به پشت خود بر روی زمین دراز کشیده و زانوها را به صورتی خم کنید که کف پاهای شما بر روی زمین قرار داشته باشد. عضلات باسن خود را جمع کرده و شکم خود را به سمت داخل فشار کنید. در این حالت ناحیه پایین کمر شما باید بر روی زمین قرار داشته باشد. هم اکنون باسن خود را حدود یک اینچ از زمین بلند نمایید. در این حالت قسمت پایین کمر شما به آرامی از روی زمین بلند می شود، در حالی که بخش بالای کمر بر روی زمین باقی می ماند. این وضعیت را برای چند ثانیه حفظ کرده و سپس به حالت ریلکس باز گردید. این ورزش برای درد سیاتیک را 10 بار تکرار کنید.
به پشت خود بر روی زمین دراز کشیده و سر و گردن خود را بر روی یک سطح محافظ قرار دهید. سپس زانوی یک پای خود را خم کرده و پای خود را از ناحیه زیر زانو با دست بگیرید. به آرامی پای خود را به سمت سینه بکشید. این وضعیت را برای 20 ثانیه حفظ کنید و سپس با پای دیگر این حرکت را انجام دهید. این تمرین را برای 10 بار تکرار نمایید.
برای کاهش علائم سیاتیک در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که پاهای شما اندکی با هم فاصله داشته باشد، دست ها را بالای باسن ها قرار دهید. در حالی که به بالا نگاه می کنید، لگن خود را به آرامی به سمت جلو فشار دهید و کمر خود را کمی به عقب خم کنید. در این زمان لازم است زانوها صاف باشند. این وضعیت را برای 10 ثانیه حفظ کرده و سپس ریلکس کنید. این حرکت را برای 10 مرتبه تکرار نمایید.
به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید. در حالتی که دست های خود در جلوی سینه خود در حالت ضرب دری قرار می دهید، به آرامی شانه های خود را برای چند اینچ از روی زمین بلند کنید و عضلات شکم خود را به داخل جمع کرده و باسن خود را سفت کنید. سپس به آرامی پشت خود را بر روی زمین قرار داده و به حالت اولیه باز گردید. این حرکت را 8 تا 20 بار تکرار نمایید.
فیزیوتراپی برای درمان درد سیاتیک
هدف از فیزیوتراپی انجام تمرین های حرکتی مشخص برای تسکین و درمان درد سیاتیک کمر پا با کاهش فشار بر عصب است. یک برنامه حرکتی در این حالت می تواند شامل تمرین های کششی برای افزایش انعطاف پذیری در عضلات سفت شده و تمرین های ایروبیک مثل راه رفتن باشد. علاوه بر این متخصص فیزیوتراپی ممکن است به شما پیشنهاد دهد تمرین هایی را به منظور تقویت عضلات کمر، شکم و پاها انجام دهید. روش های اصلی مورد استفاده در فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:
ماساژ عمیق بافت: هدف این تکنیک از بین بردن گرفتگی عضلات کمر و گردن و سایر قسمت های بدن است که می تواند باعث وارد شدن فشار به عصب سیاتیک و ریشه های عصب مربوط به آن باشد. متخصص فیزیوتراپی در این حالت از فشار مستقیم و مالش به منظور کاهش گرفتگی بافت های نرم (رباط ها، تاندون ها و عضلات) استفاده می کند.
گرما و سرما درمانی: با استفاده از گرما، متخصص فیزیوتراپی به دنبال خون رسانی بیشتر به نواحی هدف در بدن است. به این ترتیب افزایش جریان خون می تواند اکسیژن و مواد مغذی لازم را به نواحی مورد نظر در بدن برساند. برای مثال، قرار دادن کمپرس آب گرم بر روی عضله پیریفورمیس می تواند به کاهش اسپاسم عضلات که باعث ایجاد درد سیاتیک شده کمک کند. سرما درمانی می تواند فرآیند گردش خون در بدن را آهسته کند و به این ترتیب به کاهش التهاب، اسپاسم عضلات و درد کمک موثر کند. متخصص فیزیوتراپی در مواقع لازم می تواند این روش های درمانی را برای بیمار استفاده نموده یا آنها را جایگزین یکدیگر کند.
تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): در این روش از یک ابزار جعبه ای شکل خاص که با نیروی باتری کار می کند و قابل حمل می باشد، برای تحریک عضلات از روی پوست استفاده میشود. در این حالت جریان متغیر الکتریسیته جاری برای کنترل درد شدید و کاهش اسپاسم عضله از طریق پوست مورد استفاده قرار می گیرد. به هر حال دستگاه های بزرگتر از این نوع دستگاه های خانگی نیز بطور گسترده توسط متخصصان درمان دستی، فیزیوتراپی و سایر متخصصان توان بخشی برای درمان درد سیاتیک بیماران استفاده میشود.
امواج مافوق صوت: در این روش از تاباندن امواج مافوق صوت برای دسترسی به بافت های عمیق عضلانی بدن و ایجاد گرمای لازم به منظور بهبود فرآیند چرخش خون و نیز کمک به تسریع فرآیند درمان بیمار مبتلا به سیاتیک استفاده میشود. افزایش گردش خون در بدن می تواند به کاهش اسپاسم، گرفتگی، ورم، سفتی و درد عضلات کمک موثر نماید.
دارو درمانی و تزریق به ستون فقرات
روش های درمان از طریق مصرف دارو و تزریق به ستون فقرات به شرح زیر هستند:
تزریق های استروئید اپیدورال: تزریق مواد استروئید که نقش موثر در کاهش التهاب دارد، می تواند به تسکین درد سیاتیک کمک کند. با انجام یک تزریق اپیدورال کمر، داروی کورتیکو استروئید در نواحی نزدیک به ریشه های اعصاب ستون فقرات تزریق میشود. این تزریق ها می تواند باعث کاهش درد برای چند ماه یا حتی دوره های زمانی طولانی تر شود. تزریق استروئید اپیدورال (ESI) یک روش درمانی است که برای کاهش درد ایجاد شده به خاطر گاز گرفتن عصب یا التهاب آن استفاده میشود. امروزه امکان استفاده از این روش برای انواع مختلف دردها شامل درد مفصل، درد زانو، درد کمر و درد گردن وجود دارد. در تزریق استروئید اپیدورال با تزریق دارو به نواحی اطراف بخش آسیب دیده بدن می توان درد و التهاب ایجاد شده در نتیجه عصب متورم را کاهش داد. بعضی از انواع رایج روش های مورد استفاده برای تزریق استروئید اپیدورال عبارت از تزریق استروئید اپیدورال در قفسه سینه، تزریق استروئید اپیدورال در ناحیه کمر و تزریق استروئید اپیدورال در گردن است. خطرات تزریق استروئید اپیدورال در موارد نادر شامل عفونت، واکنش آلرژیک به دارو، سر درد ناشی از آسیب وارده به ستون فقرات، آسیب عصبی و افزایش مزمن درد و بی حالی است.
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs): مصرف این داروها می تواند به کاهش ورم و التهاب و نیز تسکین درد بیمار مبتلا به سیاتیک کمک موثر کند. در صورتی که پزشک استفاده از این روش درمانی را به شما توصیه کند، به این منظور می توان از بسیاری داروهای مختلف استفاده کرد. برای مثال پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد از داروی ایبو پروفن (آدویل) یا ناپروکسین (آلیو) به این منظور استفاده نمایید.
سایر داروهای قابل تجویز توسط پزشک: در صورتی که درد عصب سیاتیک مزمن شود، ممکن است نیاز به استفاده از داروهای ریلکس کننده عضلات به منظور کاهش اسپاسم وجود داشته باشد. با وجودی که ممکن است این موضوع برای شما عجیب به نظر برسد، یکی از داروهای خاص قابل استفاده در این حالت داروهای ضد افسردگی است، زیرا این داروها می تواند پیام های درد را در مسیر آنها به مغز مختل کنند. این داروها همچنین می تواند به بدن کمک کند مقدار بیشتری از ماده اندورفین را تولید کند. این ماده یک مسکن درد طبیعی و در درمان درد عصب سیاتیک موثر است.
درمان سیاتیک از طریق تحریک عصب
درمان از طریق تحریک عصبی یا تحریک ستون فقرات یک روش بی خطر برای تحریک ستون پشتی یا اعصاب پیرامونی آن با استفاده از الکتریسته دارای سطح ولتاژ پایین است. در این حالت سیگنال های درد قبل از رسیدن آنها به مغز مسدود می شوند و به این ترتیب سیگنال های درد با احساس سوزش جایگزین میشود.
بیماران مبتلا به درد سیاتیک می توانند سیستم تحریک الکتریکی اعصاب را برای کنترل درد خود در بدن ایمپلنت نمایند. به این ترتیب بیمار می تواند با استفاده از یک ابزار دستی سطح تحریک عصبی ایجاد شده را با توجه به شدت درد خود کنترل کند. به هر حال تحریک عصبی یک روش درمانی سرپایی است که ابتدا به صورت آزمایشی بر روی بیمار امتحان میشود. به این ترتیب در ابتدا نتایج حاصل از این روش برای مدت سه تا هفت روز مورد برسی قرار می گیرد. در صورتی که پس از گذشت این دوره درد بیمار به صورت رضایت بخش کاهش پیدا کرد، دستگاه تحریک کننده عصب را می توان به صورت دائم در بدن فرد قرار داد و در هر زمان در آینده بدون آسیب از بدن خارج کرد.
- جایگزین کردن سیگنال های درد با احساس سوزش قابل تحمل
- امکان استفاده آزمایشی از این روش برای چهار تا هفت روز برای تعیین اثربخشی نتایج درمان
- انجام درمان به صورت سرپایی با دوره ریکاوری کوتاه
- ایجاد توانایی نشستن، راه رفتن و ایستادن برای دوره های زمانی طولانی
- قابلیت برگشت سیستم درمانی در هر زمان
- کاهش نیاز برای مصرف داروهای خوراکی
- برنامه کنترل کننده سیستم که می تواند امکان کنترل سفارشی درد را برای بیمار فراهم کند.
درمان سیاتیک با عمل جراحی
عمل جراحی مانند جراحی بسته ستون فقرات برای افرادی نیاز است که به روش های درمانی محافظه کارانه عکس العمل مثبت نشان نمی دهند، علائم بیماری آنها در حال پیشرفت است و با درد شدید به خاطر بیماری سیاتیک مواجه هستند. روش های جراحی قابل استفاده در این حالت عبارتند از:
میکرودیسِککتومی: این روش درمانی برای برداشتن بخش هایی از فتق دیسک و درمان سیاتیک پا استفاده میشود.
لامینکتومی: در این عمل جراحی استخوانی که دارای انحنا و خمیدگی است و ستون فقرات را تحت پوشش خود دارد (لامینا) و نیز بافتی که بطور خاص باعث وارد شدن فشار به عصب سیاتیک شده، برداشته می شوند.
راه‌های پیشگیری از درد رگ و عصب سیاتیک
بسته به عوامل خاصی مانند قد ، سن و انتخاب‌های در سبک زندگی، درد سیاتیک تقریباً در هر کس ممکن است رخ دهد. اگرچه این یک بیماری قابل درمان است، اما پیشگیری از وقوع مجدد آن برای بهبود کیفیت زندگی عادی شما حائز اهمیت است.
ورزش منظم می‌تواند ماهیچه‌های هسته‌ای‌تان را تقویت کند
یکی از جنبه‌های مهم در پیشگیری از درد و گرفتگی عصب سیاتیک، ورزش منظم است. مزیت اصلی این کار، تقویت عضلات هسته‌ای شما، به ویژه آن‌هایی که در اطراف ستون فقراتتان قرار دارند، می‌باشد. این کار به افزایش انعطاف پذیریتان کمک می‌کند و می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به آسیب‌های کمر کمک کند.
اگر به‌تازگی از درد عصب سیاتیک بهبود یافته‌اید، توصیه میشود که در انجام تمرینات ورزشی‌تان مراقب باشید. تمرینات کم اثر (با اثر منفی و فشار کم) بسیار عالی هستند زیرا آنها فشار زیادی به ستون فقرات شما وارد نمی‌کنند. مثال‌های خوبی برای این ورزش‌ها شامل دوچرخه ثابت، شنا یا استفاده از دستگاه اپتیکال یا اسکی فضایی می‌باشند. برای تمریناتتان، وقتی کافی در نظر بگیرید و در ابتدا فقط با چند دقیقه تمرین شروع کنید، سپس به تدریج وقتی قدرت عضلات بیشتر شد، زمان آن را بیشتر کنید.
قرار گرفتن بدن در وضعیت مناسب، نکته‌ای کلیدی برای پیشگیری از کمردرد است
قرار گرفتن بدن در وضعیتی ضعیف و نادرست، یک علت شایع برای درد سیاتیک است و باید سریعاً مورد بررسی قرار گیرد. اگر موارد زیر را انجام می‌دهید، بلافاصله از یک متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرید تا به شما در شروع تمریناتی برای قرار گیری در وضعیت مناسب کمک کند:
- جلو کشیدن گردن
- گرد کردن و قوز کردن قسمت میانی کمر
- خمیده و دولا نشستن
- به داخل کشیدن باسن
- یک شانه پایین‌تر از شانه‌ی دیگر است
- ول کردن سینه و افتادن آن روی شکم و جلو آوردن شکم
اگرچه توجه به وضعیت مناسب بدن در طول روز حائز اهمیت است، مراقبت از وضعیت صحیح بدن در هنگام خواب نیز به همان اندازه مهم است، زیرا ممکن است دلیل دیگری برای بروز سیاتیک باشد. می‌توانید وضعیتی را در هنگام خوابیدن امتحان کنید که در آن زانوها بالا برده می‌شوند تا به رفع فشار از روی دیسک کمر در طول شب کمک کنند:
- در حالی که پاشنه و باسن خود را در تماس با تخت هستند، به پشت دراز بکشید. زانوها را کمی به سمت بالا خم کنید.
- یک بالش را در زیر زانوها قرار دهید. می‌توانید همچنان بالش اضافه کنید تا زمانی که زاویه‌ای راحت پیدا کنید.
- چند روز در این حالت بخوابید تا ببینید که آیا بهبودی رخ می‌دهد یا خیر.
اگر وضعیت خواب بالا تأثیری روی شما نداشت، می‌توانید حالت دیگری را امتحان کنید که تمرکز آن روی خوابیدن به پهلو می‌باشد شما است:
- به پهلو دراز بکشید، هر سمتی که راحت‌تر هستید.
- سر خود را روی یک یا چند بالش قرار دهید تا گردن را با ستون فقراتتان تراز کنید. باید آنها را صاف و مستقیم نگه دارید تا از ناراحتی در هنگام خواب جلوگیری کنید.
- زانوی خود را تا دورترین نقطه روی تشک به سمت بالا خم کنید تا همراستا با باسنتان شود.
- چند بالش را زیر زانوی خود قرار دهید تا پایتان نگه دارند.
- تا زمانی که بهبودی‌تان حاصل شود، این وضعیت را امتحان کنید.
عادت‌های بدتان را کنار بگذارید تا به جلوگیری از سیاتیک کمک کنید
اگرچه به نظر ارتباطی با این موضوع ندارد، اما عادات خاصی وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش دهند. تحقیقات اخیر حاکی از آن است که سیگار کشیدن دلیل مستقیمی در بروز سیاتیک نیست اما در پیشرفت آن نقش دارد. بعلاوه، سیگار کشیدن خطر ابتلا به درد رادیکولار (تیر کشنده) کمر را نیز افزایش می‌دهد. محققان در ادامه به این نتیجه رسیدند که ترک سیگار این خطر را کاهش می‌دهد، اما احتمال ایجاد سیاتیک را کاملاً از بین نمی‌برد، زیرا عوامل محیطی سهیم دیگری نیز وجود دارد.
اگر مبتلا به دیابت هستید، باید فوراً وضعیت خود را درمان کنید زیرا این امر می‌تواند عوارض مختلفی را در بدن شما ایجاد کند. در مورد ابتلا به سیاتیک، می‌تواند منجر به آسیب عصبی (نوروپاتی) شود که در صورت عدم رسیدگی فوری می‌تواند دائمی شود. درمان آن با یک رژیم غذایی سالم و هم‌زمان با آن، ترک مصرف قند و مواد غذایی فرآوری شده ممکن است به بهبود شرایط شما کمک کند.
در کل، جلوگیری از سیاتیک با پیروی از یک شیوه زندگی سالم کاری ساده است. با اطمینان از اینکه بدنتان همیشه در وضعیت صحیحی قرار می‌گیرد، رژیم غذایی سالمی دارید و به طور منظم ورزش می‌کنید، می‌توانید به پیشگیری از سیاتیک کمک کنید.
