گرفتگی و اسپاسم عضلات در ماههای اول بارداری میتواند موجب ترس مادران باردار باشد، اما راهنماییهای پزشک شما را دربارهی این دوره آگاه میسازند که چه حالات طبیعی هستند و چه حالاتی طبیعی نیستند و چگونه تغییرات را بیان کنید.
گرفتگی عضلات در دوران بارداری اغلب موجب ترس و هراس میشود، اما این یکی از علائم شایع در طی هر سه دورهی بارداری میباشد. اکثر موارد اسپاسم و گرفتگی عضلات خطرناک نیستند؛ در واقع این اسپاسمها، پاسخ رحم نسبت به هر چیزی است که برای آن اتفاق میافتد. رحم یک عضله است و تنها چیزی که یک عضله میداند این است که میتواند منقبض شود و انقباض به صورت گرفتگی احساس میشود.
این واقعیت به این معناست که هرگاه رحمتان تحریک میشود – به خاطر پر شدن مثانه، ورزشهای سنگین یا کارهای دیگر- واکنش طبیعی آن، منقبض شدن است. مهمترین چیزی که باید بدانید این است که بررسی کنید که چه زمان گرفتگیتان جای نگرانی دارد و چه زمانی نباید نگران بود.
دلایل گرفتگی عضلات در دوران بارداری
عواملی که میتوانند باعث گرفتگی یا انقباض رحمتان در هر زمانی از دوران بارداریتان شوند شامل پر شدن مثانه، ارگاسم، ورزش یا عفونت ادراری میباشند.
گرفتگی در اوایل بارداری
در اینجا به همهی مواردی که دوره به دوره (دورههای سه ماهه) در دوران بارداری میتوان انتظار داشت میپردازیم:
سهماههی اول
در برخی از خانمها، گرفتگی شکم اولین نشانهی بارداری آنها میباشد زیرا هنگامی که یک تخمک بارور شده، در دیوارهی رحم لانه گزینی میکند، معمولاً فرد احساس گرفتگی در شکم و رحم خود میکند. به این گرفتگی، گرفتگی لانه گزینی میگویند و میتواند شبیه به درد و گرفتگی در اوایل زمان پریودی باشد. رشد سریع رحم در دو دورهی اول بارداری (شش ماه اول) نیز میتواند منجر به گرفتگی رحم شود. به علاوه تغییرات هورمونی میتواند موجب افزایش گاز معده، نفخ و یبوست گردد. در اکثر بارداریها، در طی ۱۶ هفتهی اول بارداری، گرفتگیهای خفیفی به طور متناوب (در فواصلی) وجود خواهد داشت.
یک نگرانی که بسیاری از خانمها در هنگام مشاهدهی گرفتگی و اسپاسم در اوایل بارداری خود دارند این است که این گرفتگیها نشانهای از سقط جنین است؛ اما طبق تحقیقات انجام گرفته، گرفتگی شکم معمولاً نشانهای از سقط جنین نمیباشد. (خبر خوب دیگر این است که این اسپاسم باعث سقط جنین هم نمیشود). سقط جنین اغلب هنگامی رخ میدهد که تخمک یا جنین یک رشد غیرعادی داشته باشد (معمولاً به خاطر مشکلات و اختلالات کروموزومی رخ میدهد) و بدن با دفع بارداری به این مشکل پاسخ میدهد. گرفتگی مرتبط با سقطجنین در واقع هنگامی به وجود میآید که خون و بافتی که از رحم خارج میشود، آن را تحریک کرده و باعث منقبض شدن آن میشود.
سه ماههی دوم
سه ماهه ی دوم و اواسط بارداری ممکن است زمانی باشد که شما احتمالاً کمترین گرفتگیها یا دیگر علائم ناخوشایند بارداری را تجربه میکنید. البته به استثنای مادرانی که چندقلو باردار هستند، زیرا رحم سریعتر بزرگ میشود و در سه ماههی دوم به اندازهای رشد میکند که باید در سه ماههی سوم باشد. (این یکی از دلایلی ست که زنانی که چند قلو باردارند، در خطر بیشتری از زایمان زودرس قرار دارند.)
استثنای دیگر در این مورد، درد لیگمان است که حدوداً در هفتهی ۱۳ ام رخ میدهد و در این هنگام، لیگمانهایی که از رحم محافظت میکنند و آن را نگه میدارند، با رشد رو به جلوی رحم، کشیده میشود. این نوع درد خوشخیم معمولاً سریع، تیرکشنده و یک طرفه است. عفونتهای خفیف ادراری نیز میتوانند موجب گفتگی رحم در بارداری شوند.
یک علت جدیدتر اما نادر برای گرفتگی در سه ماههی دوم بارداری، فیبروئید رحمی است. این بافتهای بیش از اندازه رشد کرده، در سه ماههی دوم شروع به شکستن کنند زیرا جریان خون کافی برای ادامهی رشدشان وجد ندارد. با شکسته شدن این بافتها، درد شدیدی احساس میشود و تقریباً همیشه بین هفتههای ۱۵ تا ۱۸ ام بارداری رخ میدهد. هر خانمی که سابقهی فیبروئید رحمی دارد، باید مراقب گرفتگیها در این دوره از بارداری باشد زیرا ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد تا دردش را کنترل کنند تا بگذرد.
سه ماههی سوم
احساس گرفتگی و اسپاسم مادران باردار در سه ماههی سوم بسیار عادی است و اغلب به صورت انقباضات براکستون هیکس (Braxton Hicks- انقباضات کاذب پیش از زایمان) هستند. این انقباضات همانهایی هستند که هنگام شروع زایمان تجربه خواهید کرد اما تفاوت آنها در این است که تا مرحلهی زایمان پیش نمیروند. البته هنگامی که اسپاسم و گرفتگی در سه ماههی سوم یا حتی در سه ماههی دوم رخ میدهد، بسیار مهم است که بررسی کنید که آیا ممکن است دچار زایمان زودرس و پیش از موعد شوید یا خیر. پزشک باید دهانهی رحمتان را چک کند تا ببیند آیا بازتر شده است یا خیر (این یکی از نشانههای شروع زایمان است). اگر گرفتگیها نشانهی شروع زایمان نبودند، پس نوشیدن دو لیوان آب یا آب میوه و استراحت باید به کاهش گرفتگیهای بارداریتان کمک کند. اگرچه در صورتی که این گرفتگیها ادامه داشته باشند، به پزشکتان اطلاع دهید.
چه موقع اسپاسمها در دورهی بارداری جای نگرانی ندارند؟
بعد از نزدیکی
وقتی برای گرفتگیها به پزشک مراجعه میشود، اولین سؤالی که از مادر باردار خواهد پرسید این است که آیا نزدیکی داشته است. نزدیکی، یکی از رایجترین علل گرفتگی رحم در دوران بارداری است. علت این امر آن است که مایع منی حاوی پروستاگلندین هایی میباشد که رحم را تحریک میکنند. داشتن رابطه جنسی در این دوره خوب است، اما گاهی اوقات در این مورد، گرفتگیهای خیلی شدیدی را احساس خواهید کرد؛ بنابراین اگر پاسخ به این سؤال “بله” است، پس پزشک تقریباً همیشه به بیمار خود میگوید “خب، جای نگرانی نیست”.
تغییر وضعیت بدن موجب بهتر شدن یا بدتر شدن گرفتگی میشود
این مورد کلاً نشانهای از این است که گرفتگی که احساس میکنید به کشیده شدن رحم یا لیگامانهای نگهدارندهی آن ارتباط دارد.
با کار کردن شکم یا خارج شدن باد از شکم، گرفتگی برطرف می شود
این به معنای آن است که درد احتمال دارد بیشتر به مشکلات معده و روده مربوط باشد تا رحم.
چه زمانی نباید گرفتگی دورهی بارداری را نادیده بگیرید؟
در صورت مشاهدهی هرگونه از موارد زیر در دوران بارداری، نباید گرفتگیها و اسپاسم را نادیده بگیرید:
- شش انقباض یا بیشتر در یک ساعت، این میتواند نشانهای از زایمان زودتر از موعد باشد.
- سرگیجه، سبکی سر یا خونریزی که با گرفتگی رحم همراه باشد (خصوصاً اگر بارداریتان هنوز از طریق سونوگرافی تائید نشده باشد). این میتواند نشانهای از یک بارداری خارج از رحم باشد. همچنین خونریزی نیز میتواند نشانهای از سقط جنین یا جدا شدن جفت باشد (وضعیتی که در آن جفت روی دهانهی رحم را میپوشاند).
- ترشح صورتی رنگ، یکی از علائم جدی زایمان زودتر از موعد است زیرا میتواند به این معنا باشد که طول دهانهی رحم در حال تغییر است.
- هرگونه گرفتگی قطع نشدنی در هنگامیکه چند قلو باردار هستید (در این وضعیت خطر زایمان زودرس بالاتر است)، سابقهی زایمان زودرس یا بارداری خارج از رحم دارید و یا سرویکس (دهانه رحم) کوتاه در شما تشخیص داده شده است.
- کمر درد یا درد شکمی که با حالت تهوع، استفراغ و یا تب همراه است و آن را بدتر میکند. گرفتگی و اسپاسم کمر و یا درد در ناحیه شکم و زیر شکم میتوانند نشانهای از آپاندیسید، سنگ کلیه یا بیماریهای کیسه صفرا باشند.
- درد شما با گذشت زمان یا تغییر در وضعیت فیزیکی بدنتان کمتر نشود.
چگونه میتوانیم گرفتگی رحم و عضلات در دورهی بارداری را کمتر کنیم؟
اولین توصیهی پزشکان به بیماران خود برای کاهش گرفتگیها این است که کف پاهایشان را حرکت دهند، استراحت کنند، مایعات بنوشند و در صورت نیاز، برای کاهش درد خود استامینوفن مصرف کنند. از کیسههای گرم بروی شکمشان استفاده نکنند – این کار باعث میشود دمای بدنشان بالا برود که برای دورهی بارداری، خصوصاً در سه ماههی اول خطرناک است.
پزشکان به بیماران خود توصیه میکنند که دوش آب گرم بگیرند و در طول روز گاهی استراحتهای کششی و نشسته داشته باشند، خصوصاً اگر بعد از قرار گرفتن بدن در یک حالت به مدتی طولانی، گرفتگیهای آنها بدتر شده باشد.