انحراف شست پا یک برآمدگی استخوانی در مفصل پایهی انگشت بزرگ است. انحراف شست پا زمانی ایجاد میشود که انگشت بزرگ پا به انگشت کناری فشار وارد کرده و باعث بزرگ شدگی و بیرون زدگی مفصل شست پا شود. در این حالت پوست انگشت دارای انحراف، قرمز و متورم خواهد شد. پوشیدن کفشهای تنگ و باریک باعث ایجاد انحراف و یا تشدید انحراف موجود در شست پا میشود. همچنین انحراف شست پا در نتیجهی وجود یک مشکل ساختاری ژنتیکی، فشار به پا یا مشکلاتی همچون آرتریت ایجاد میشود.
زمان مراجعه به پزشک
هرچند انحراف شست پا اغلب به درمان نیاز ندارد اما اگر علائم زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید:
- درد دائمی در انگشت بزرگ یا پا
- وجود یک برآمدگی قابل رویت در مفصل انگشت بزرگ
- کاهش حرکات پا یا انگشت بزرگ
- مشکل در یافتن کفش مناسب به دلیل انحراف شست پا
علل ایجاد انحراف شست پا
نظریههای بسیاری در مورد چگونگی ایجاد انحراف در شست پا وجود دارد اما علت دقیق آن ناشناخته است. عوامل موثر در ایجاد انحراف شست پا عبارتند از:
- نوع پای وراثتی
- آسیبهای وارده به پا
- اختلالات و مشکلات مادرزادی
عوامل خطر
عواملی که ممکن است احتمال انحراف شست پا را افزایش دهند عبارتند از:
- کفشهای پاشنه بلند: پوشیدن کفشهای پاشنه بلند به انگشتان پا در جلوی کفش فشار وارد میکند و اغلب انگشتان را جمع میکند.
- کفشهای نامناسب: افرادی که کفش خیلی تنگ، خیلی باریک یا نوک تیز میپوشند بیشتر در معرض خطر ایجاد انحراف در شست پا قرار دارند.
- آرتریت روماتوئید: ابتلا به این بیماری التهابی خطر ایجاد انحراف در شست پا را افزایش میدهد.
- وراثت: ممکن است انحراف شست پا به دلیل وجود یک مشکل ساختاری ارثی در پاها باشد.
علائم انحراف شست پا
علائم و نشانههای انحراف شست پا عبارتند از:
- وجود یک برآمدگی متورم در خارج از پایهی انگشت بزرگ
- تورم، قرمزی یا درد در اطراف مفصل انگشت بزرگ پا
- کالوس – کالوس یا پینه اغلب زمانی ایجاد میشود که انگشت اول و دوم روی هم قرار داشته باشند
- درد مداوم یا متناوب
- ایجاد محدودیت حرکتی در انگشت بزرگ پا، در صورتی که انگشت به آرتریت مبتلا شود
آمادگی برای ملاقات با پزشک
چه کاری میتوانید انجام دهید
برای اینکه از زمان ملاقات با پزشک بیشترین استفاده را ببرید، قبل از مراجعه به پزشک لیست سوالات خود را آماده کنید. سوالات شما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- چه چیزی باعث ایجاد مشکل در پای من شده است؟
- آیا این وضعیت موقت است یا دائمی؟
- شما چه روشی را برای درمان توصیه میکنید؟
- آیا من فرد مناسبی برای جراحی هستم؟ چرا؟
- آیا روشی برای خود درمانی وجود دارد که بتواند به من کمک کند؟
از پزشک چه انتظاراتی باید داشته باشید
برخی از سؤالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد عبارتند از:
- مشکل پا از چه زمانی شروع شده است؟
- درد پا چقدر است؟
- درد در کدام قسمت پا است؟
- اگر عاملی وجود دارد که باعث بهبود علائم شود، آن عامل چیست؟
- اگر عاملی وجود دارد که باعث تشدید علائم شود، آن عامل چیست؟
- چه نوع کفشی میپوشید؟
تشخیص
پزشک میتواند با معاینهی پا وجود بونیون یا انحراف شست را تشخیص دهد. پس از معاینه فیزیکی، تهیه یک عکس رادیوگرافی از پا میتواند به پزشک در تشخیص علت ایجاد بونیون و شدت آن کمک کند.
درمان انحراف شست پا
گزینه های درمان به شدت بونیون و میزان درد موجود بستگی دارد. درمانهای غیر جراحی که ممکن است درد و فشار ناشی از بونیون را کاهش دهند عبارتند از:
پوشیدن کفش مناسب
- کفشی بپوشید که قسمت جلوی انگشتان آن پهن باشد. با پوشیدن کفشهایی که کف پهن و انعطاف پذیر داشته و از پاها محافظت میکنند میتوان فشار وارده به بونیونها را کاهش داد. همچنین قسمت جلو و انگشتان کفش باید به اندازه کافی پهن باشد تا بونیون بتواند بدون برخورد با کفش در آن قرار گیرد. کفشهایی مانند صندلها، کفشهای ورزشی و کفشهای چرمی نرم برای این کار مناسب هستند زیرا فضای کافی برای قرارگیری بونیون داشته و از آن محافظت میکنند. اگر کفشهای پاشنهدار میپوشید باید پاشنه کفش کوتاه، یعنی بیشتر از دو سانت و نیم از سطح زمین نباشد. همچنین کفشها باید دارای پشتی محکم و مقاومی باشند تا پاشنه آنها راحت بوده و در هنگام راه رفتن ثابت بمانند. از پوشیدن کفشهای نوک تیز، باریک یا بدون بند خودداری کنید زیرا این کفشها از پا محافظت نکرده و فضای کافی برای قرارگیری بونیون و راحت راه رفتن را ندارند.
- کفشی بخرید که اندازه پایتان باشد: این عقیده که زمانی که به جوانی برسید پایتان دیگر رشد نمیکند را باور نکنید. در حقیقت، با شل شدن تاندونها و به مرور صاف شدن قوس کف پا، پاها بزرگتر و پهنتر میشوند. وقتی کفش جدیدی را میخرید، باید از فروشنده بخواهید به شما اطمینان دهد که کفشها برای پاهای شما خیلی تنگ نیستند. آنها میتوانند پاهای شما را اندازه گیری کرده و به شما در یافتن اندازهی مناسب کمک کنند تا کفشهای جدید بونیون را اذیت نکنند. همچنین می توانید در مغازه با کفشها راه بروید تا مطمئن شوید که کفشها به انگشتان فشار وارد نمیکنند. باید در قسمت جلویی کفش فضای کافی برای بونیونها وجود داشته باشد.
- در کفش خود ارتوتیک قرار دهید: میتوان برای کمک به همترازی استخوانهای پا، ارتوتیکهایی را در کفشها قرار داد. ارتوتیکها فشار وارده به بونیونها را کاهش داده و باعث تسکین درد میشوند. همچنین میتوانید از یک پا پزشک یا پزشک عمومی بخواهید برایتان ارتوتیک تجویزی را تجویز کنند. ارتوتیکهای تجویزی به طور سفارشی برای پاهای شما ساخته میشوند بنابراین مناسب پای شما بوده و از پا محافظت میکند.
با یک باند یا پد بونیونها را ببندید
میتوانید انگشت بزرگ خود را با استفاده از یک باند ببیندید تا صاف مانده و یک اسپلینت تشکیل دهد. همچنین میتوانید اسپلینتهای مخصوص بونیون که روی پا و انگشت بزرگ را پوشانده و پا را صاف و همتراز نگه میدارند را خریداری کنید. تنها با راهنمایی پزشک از اسپلینت استفاده کنید. همچنین میتوانید از چسبها یا پدهای ژلهای بر روی بونیون استفاده کنید تا از بونیون محافظت کرده و مانع برخورد بونیون به کفش شود. برخی از پدهای مخصوص بونیون کاملا به پونیونها میچسبند و برخی دیگر توسط یک حلقه کوچک که وارد انگشت میشود روی پا قرار میگیرند.
استفاده از کیسه یخ روی بونیون برای کاهش تورم
ممکن است مفصل انگشت بزرگ پا در اثر بونیون دردناک و متورم شود. اگر در روز چندین بار از کیسه یخ بر روی محل استفاده کنید این درد و ناراحتی کاهش مییابد. استفاده از یخ روی محل باعث تسکین موقت درد و ناراحتی میشود. یک کیسه یخ یا سبزیجات یخ زده را در یک پارچه قرار دهید. هر بار این کیسه را به مدت 20 دقیقه روی بونیون قرار دهید. همچنین میتوانید عادت بالا گرفتن پا پس از یک روز ایستادن یا راه رفتن طولانی را نیز در خود ایجاد کنید. این امر به کاهش التهاب ناشی از بونیون در پاها کمک میکند.
مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
میتوانید با مصرف داروهای مسکن بدون نسخه همچون ایبوپروفن و پاراستامول (استامینوفن) درد و ناراحتی ناشی از بونیون را کاهش دهید. در نظر داشته باشید که مسکنهای بدون نسخه تنها یک راه حل موقت برای درمان درد بونیون هستند.
ماساژ پا
با یک متخصص ماساژ درمانی قرار ملاقات گذاشته و از او بخواهید بافتهای عمیق پا از جمله انگشتان و تاندون آشیل را ماساژ دهد. ماساژ باعث کاهش تنش عضلانی و افزایش تحرک مفصل شده و جریان خون را افزایش میدهد. از درمانگر بخواهید ماساژ را از انگشتان پا شروع کرده و به سمت عضلات ساق پا برود تا خون وریدی به گردش در آید. تا جایی که می توانید تحمل کرده، تکان نخورده و اجازه دهید درمانگر پا و خصوصا اطراف پایه انگشت بزرگ پا را به طور عمیق ماساژ دهد. ماساژ میتواند نشانههای هالوکس والگوس را درمان کند، اما بعید است بتواند نقص ساختاری آن را اصلاح کند. ماساژ پا را با سه جلسه ماساژ 30 دقیقهای در هفته شروع کرده و ببینید چگونه طی یک هفته علائم هالوکس والگوس را تحت تاثیر قرار میدهد. همیشه بعد از ماساژ آب زیادی بخورید تا مواد زائد التهابی از بدن خارج شوند. عدم انجام چنین کاری ممکن است موجب سردرد یا تهوع خفیف شود.
طب سوزنی
طب سنتی یک هنر و روش درمان سنتی است که ابتدا در چین به وجود آمد. در طب سوزنی، سوزنهایی در نقاط انرژی روی پوست فرو میرود تا درد و تورم کاهش رفته و بیماری درمان شود. برخی از گزارشات موجود نشان میدهند که طب سوزنی برای درمان دردهای مفصلی مفید است. همچنین اگر دیگر درمانهای طبیعی نتوانست درد را کاهش دهد، میتوانید طب سوزنی را امتحان کنید زیرا طب سوزنی کاملا بی خطر بوده و معمولا افراد توان مالی برای انجام آن را دارند. نقاط طب سوزنی که باعث تسکین هالوکس والگوس میشوند همه در نزدیکی انگشت بزرگ پا که درد از آن شروع شده قرار ندارند بلکه برخی از این نقاط در دیگر قسمتهای بدن هستند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی حرکات کششی و تقویت کنندهی پا و انگشتان را به بیمار نشان داده و در صورت نیاز مفاصل ملتهب را با استفاده از روشهای الکتروتراپی، همچون اولتراسوند درمانی، درمان میکند. همچنین ممکن است متخصص فیزیوتراپی انگشتان یا پا را با باند مدیکال گرید ببندد تا مفصل، تاندونها و رباطها محافظت شده و علائم موجود کاهش یابند. معمولا بیماربه مدت 4 تا 8 هفته و هر هفته به 2 تا 3 جلسه فیزیوتراپی نیاز دارد تا تاثیر مثبت آن بر درد مزمن مفصل نمایان شود.
جراحی
اگر درد ناشی از هالوکس والگوس شدید بوده و علائم با استفاده از دیگر روشهای درمانی برطرف نشدند، در مورد جراحی با پزشک خود مشورت کنید. در جراحی پزشک استخوان انگشت بزرگ را تراشیده و مجددا این انگشت را با دیگر انگشتان همتراز میکند. جراحی هالوکس والگوس بسیار رایج بوده و تنها روش موجود برای درمان هالوکس والگوس میباشد. برای انجام جراحی بونیونکتومی گزینههای متعددی وجود دارد. با پزشک خود مشورت کنید تا گزینه مناسب برای خود را بیابید. معمولا جراحی به بهبود هالوکس والگوس کمک میکند اما هیچ تضمینی وجود ندارد که درد کاملا برطرف شده یا انگشت کاملا صاف شود. پس از جراحی باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کرده و ورزشهایی را نیز انجام داد تا در آینده انگشت مجددا دچار درد و التهاب نشود. انجام جراحی نیز خطراتی همچون احتمال عفونت، بازگشت هالوکس والگوس یا کاهش حس انگشت بزرگ پا را به همراه خواهد داشت. پزشک عوارض و خطرات احتمالی جراحی را برای بیمار توضیح میدهد تا بیمار بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد.
ورزش
ورزش به کاهش هالوکس والگوس کمک کرده یا حتی مانع پیشرفت آن شده و باعث میشود فرد نیاز به جراحی پیدا نکند. حرکات ورزشی زیر را هر روز، مخصوصا پس از در آوردن کفشهایتان، انجام دهید:
بالا بردن قوس کف پا
میتوانید با بالا بردن قوس کف پا در خانه، آن را بکشید. این کشش به تقویت و کشیدگی قوسها کمک کرده و گرفتگی و درد پاها را کاهش میدهد. میتوانید این حرکت را روی یک زیرانداز ورزشی انجام دهید.
- ایستاده و پاها را به اندازه عرض باسن باز کنید. سپس تمام ده انگشت را بالا برده و آنها را به سمت بالا بکشید. به آرامی و یکی یکی انگشتان را پایین آورید.
- تنها انگشتان کوچک را بالا برده و انگشت بزرگ را روی زمین بگذارید. انگشت بزرگ را به جلو و پایین بکشید.
- سپس برجستگی انگشت بزرگ و قسمت داخلی پاشنه را روی زمین قرار دهید. این کار قوس پا را بالا نگه داشته و آن را تقویت میکند.
کشش انگشتان پا
شما باید کشش انگشتان را با بالا بردن انگشتان و سپس گذاشتن آنها روی زمین انجام دهید. این حرکت به کشش و تقویت مفاصل انگشت کمک میکند.
- چندین مرتبه انگشت بزرگ را بالا برده و آن را بکشید. انگشت بزرگ را به سمت جلو کشیده و سپس به آرامی آن را پایین آورید، مانند وقتی که تلاش میکنید کلیدی که جلوی انگشتتان است را فشار دهید. سپس به آرامی انگشت را پایین آورید.
- پس از چند مرتبه انجام این حرکت، متوجه خواهید شد عضلهای که از قسمت داخلی پاشنه به داخل قوس کف پا و انگشت بزرگ میرود درد خواهد گرفت. این نشانه خوبی است زیرا میخواهید با این عضله، یعنی عضله ابداکتور هالوسیس کار کنید.
- سپس تمام انگشتان را بالا برده و تنها انگشتان کوچک را کشیده و آنها را به سمت زمین برگردانید. این حرکت را چند مرتبه تکرار کنید.
- در انتها انگشتان میانی را بالا برده و آنها را بکشید. سپس تنها انگشت بزرگ و انگشت کوچک را کشیده و آنها را به زمین بگذارید.
انجام حرکات ورزشی کم برخورد
برای جلوگیری از تحریک و تشدید بونیون، باید حرکات ورزشی کم برخورد، مانند پیاده روی، شنا، یا دوچرخه ثابت، انجام دهید. این فعالیتها به اندازهی حرکات پر برخوردی همچون دو، هنرهای رزمی یا ورزشهای تماسی به بونیون آسیب نمیرسانند. اگر به مرور زمان درد و ناراحتی حاصل از بونیون کاهش یافت، میتوانید حرکات پر برخورد را نیز انجام دهید.
عوارض
اگرچه بونیون همیشه باعث ایجاد مشکل نمیشود اما مشکلی دائمی است، مگر این که با جراحی درمان شود. عوارض احتمالی بونیون عبارتند از:
- بورسیتیس: این شرایط دردناک زمانی ایجاد میشود که کیسههای کوچک پر از مایع، که بالشتکی برای استخوانها، تاندونها و عضلات نزدیک مفاصل هستند، ملتهب شوند.
- همرتو: همرتو یا عارضه انگشت چکشی نوعی خمیدگی غیر طبیعی در مفصل میانی انگشت است که معمولا در انگشت کنار شست پا ایجاد شده و باعث ایجاد درد و فشار میشود.
- متاتارسالژیا: متاتارسالژیا باعث ایجاد درد و التهاب در قسمت توپی پا میشود.
