سندرم تونل ترسال یک اختلال نادر ناشی از آسیب به عصب درشت نی یا شاخه‌های عصبی اطراف آن است، که معمولا به علت تحت فشار قرار گرفتن استخوان تونل تارسال (نوروپاتی بخشی) ایجاد می‌شود. تونل تارسال یک مسیر باریک از جنس استخوان و بافت نرم است که در داخل مچ پا قرار دارد. عصب درشت نی (و همچنین برخی از رگ‌های خونی و تاندون‌ها) از طریق تونل تارسال عبور می‌کنند. با این حال، اصطلاح سندرم تونل تارسال به طور گسترده‌ای برای کلیه دردهایی که در امتداد عصب تیبال وجود دارد، به کار می‌رود و می‌تواند در اثر علل زیادی اتفاق بیفتد. افراد مبتلا به سندرم تونل تارسال ممکن است درد، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن در عصب تیبال را تجربه کنند.
علل
سندرم تونل تارسال می‌تواند به علت قرار گرفتن در شرایطی باشد که باعث فشردگی عصب تیبال یا اعصاب منشعبی که از تونل تارسال عبور می‌کنند باشد. طیف گسترده‌ای از شرایط می‌تواند سندرم تونل تارسال را شامل شود مانند افزایش بافت چربی یا توده‌ها، که ممکن است فشار وارده بر روی این تونل را افزایش دهند. چنین ضایعاتی شامل تومورهایی می‌شود که عمدتا شامل بافت‌های چربی (لیپوم) و نیز تومورهایی از جنس فیبرهای عصبی و سلول‌های گانگلیونی (گانگلیوم) و تومورهای غلاف عصبی هستند.
شرایط دیگری که می‌تواند باعث ایجاد سندرم تونل تارسال شود عبارتند از:
- فردی که کف پای صاف دارد در معرض خطر سندرم تونل تارسال قرار دارد، زیرا صافی پاشنه پا سبب “افتادگی” آن می‌شود و می‌تواند روی عصب فشار ایجاد کند.
- ساختار بزرگ یا غیر طبیعی که فضای داخلی تونل را اشغال می‌کند و به اعصاب فشار وارد می‌کند. از جمله در بعضی از نمونه‌ها که شامل واریس وریدی، کیست گانگلیونی، تورم تاندون و استخوان می‌باشد.
- آسیب به پا مانند ضرب دیدن مچ پا، ممکن است باعث التهاب و تورم در داخل تونل یا نزدیکی آن شود و منجر به فشرده شدن عصب آن شود.
- بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت یا آرتروز که می‌تواند موجب تورم شود، بنابراین عصب فشرده می‌شود.
علائم و نشانه‌ها
بیماران مبتلا به سندرم تونل تارسال یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- احساس تنگ شدن، سوزش، یا احساساتی شبیه به شوک الکتریکی
- بی حسی
- درد، از جمله دردی که تیر می‌کشد.
علائم خاص سندرم تونل تارسال می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در بعضی موارد، علائم می‌توانند به طور ناگهانی و در برخی دیگر به صورت تدریجی ظهور پیدا کنند. بعضی از افراد مبتلا ممکن است یک درد شدید و تیرکشنده در امتداد عصب تیبال داشته باشند. این عصب از اعصاب سیاتیک رد می‌شود و به پایین پا و سپس به مچ پا می‌رسد. این درد می‌تواند به اندازه کافی شدید باشد تا باعث شود که فرد دچار شوک و لرزش شود و افراد آسیب دیده از یک درد شدید شکایت دارد که تنها محدود به یک نقطه نیست. علاوه بر درد، افراد مبتلا ممکن است احساس بیحسی در ناحیه آسیب دیده یا احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن (پاراستازیا) داشته باشند که اغلب به سوزن سوزن شدن توصیف می‌شود.
در برخی از افراد، این علائم ممکن است در یک نقطه مانند داخل مچ پا باشد. در حالیکه در سایر افراد این علائم می‌توانند روی مچ پا، پاشنه پا و کل کف پا تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، درد ممکن است از مچ تا پاشنه و یا حتی تا کف پا ادامه داشته باشد، بسته به اینکه کدام بخش از اعصاب تحت تاثیر قرار می‌گیرند و از بدن خارج می‌شوند. درد ممکن است از مچ به ساق پا برسد.
علائم سندرم تونل تارسال اغلب در اثر فعالیت‌هایی مانند ایستادن طولانی مدت یا پیاده روی تشدید می‌شود. در نتیجه، ممکن است درد پا پس از یک روز فعالیت شدید افزایش یابد. علائم این بیماری معمولا با استراحت کاهش می‌یابد. با این حال، با پیشرفت بیماری، برخی از افراد از درد در طول استراحت یا در هنگام خواب شکایت دارند.
جامعه هدف
جامعه هدف سندرم تونل تارسال ناشناخته است. این باور وجود دارد که این اختلال بر روی مردان و زنان به میزان مساوی تاثیر می‌گذارد.
تشخیص
تشخیص سندرم تونل تارسال بر اساس شناسایی علائم مشخص آن، اخذ یک تاریخچه کامل از بیمار، ارزیابی بالینی کامل و انواع آزمایش‌های تخصصی شناخته شده است. یک اتفاق خاص که می‌تواند عصب را تحریک کند، می‌تواند عامل تونل تارسال باشد. در طی آزمایشات، برای بررسی علائم تونل تارسال، پزشک عصب تیبال را فشار می‌دهد. اگر این کار باعث احساس سوزش یا “سوزن سوزن” شدن در پا شد، نتیجه تست را مثبت می‌دانند که نشان دهنده وجود سندرم تونل تارسال است.
آزمایش‌های دیگری که ممکن است انجام شود عبارتند از الکترومایوگرافی و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). الکترومایوگرافی آزمایشی است که می‌تواند سلامت عضلات و اعصاب را تعیین کند و می‌تواند اختلال عملکرد اعصاب را تشخیص دهد. گرفتن یک عکس MRI با استفاده از امواج مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر متقاطع از اندام‌های خاص و بافت‌های بدن استفاده می‌کند و ممکن است برای این منظور استفاده شود که بررسی شود آیا این بیماری مشکوک به سندرم تونل تارسال به دلیل وارد آمدن فشار خاصی ایجاد شده است یا عصب تحریک شده است.
درمان
درمان سندرم تونل تارسال در راستای رفع علائم خاصی است که در هر بیمار ظاهر می‌شود.
درمان غیر جراحی
انواع درمان‌های غیر جراحی برای درمان سندرم تونل تارسال در دسترس هستند که اغلب به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند. درمان‌ها شامل:
- استراحت- اجتناب از ایستادن روی پا در جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و تسریع بهبودی موثر است.
- یخ. یک کمپرس یخ روی قسمت آسیب دیده بگذارید، یک حوله نازک بین یخ و پوست قرار دهید. سپس برای مدت ۲۰ دقیقه یخ را روی موضع درد بگذارید و سپس حداقل ۴۰ دقیقه تا انجام دوباره این کار صبر کنید.
- مصرف داروهای خوراکی- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
- عدم حرکت- گاهی اوقات لازم است که حرکات پا را با گچ گرفتن محدود کنید تا عصب و بافت اطراف آن بهبود یابند.
- درمان‌های فیزیکی- سونوگرافی، ورزش، و سایر روش‌های فیزیوتراپی ممکن است برای کاهش علایم درد و نشانه‌ها تجویز شوند.
- درمان تزریقی- تزریق یک ماده بیحسی موضعی باعث کاهش درد می‌شود و تزریق کورتیکواستروئید نیز ممکن است در درمان التهاب مفید باشد.
- ارتودهای سفارشی کفش– ممکن است برای کمک به حفظ قوس پا و محدود کردن حرکات بیش از حد آن که می‌تواند باعث فشرده شدن اعصاب شود، ارتود تجویز شود.
- کفش. ممکن است کفش یا کفی‌های طبی توصیه شود.
- بریس- برای بیمارانی که دارای کف پای صاف هستند یا کسانی که علائم شدید و آسیب‌های عصبی دارند. این افراد ممکن است برای کاهش فشار وارده بر روی پا نیاز به استفاده از یک بریس داشته باشند.
جراحی
گاهی اوقات جراحی بهترین گزینه برای درمان سندرم تونل تارسال است. جراحی برای افرادی که دارای علائم شدیدی هستند، و به درمان‌های کم تهاجمی‌تر پاسخ نمی‌دهند، توصیه می‌شود. هدف از جراحی این است که عصب را از داخل تونل تارسال و یا از هر گونه ضایعه‌ای که سبب اشباع این فضا شده است، حذف کنیم.
آماده سازی قبل از عمل
- پزشک ممکن است سابقه پزشکی فرد را برای کسب اطلاعات جامع از وضعیت کلی سلامت بیمار ارزیابی کند، از جمله اطلاعاتی که مربوط به داروهایی است که در حال حاضر مصرف می‌شود.
- بعضی از داروها احتمال ابتلا به خونریزی افراد را افزایش می‌دهد و توصیه می‌شود قبل از انجام این عمل، مصرف آنها را بطور کامل متوقف کنید.
- آزمایش‌های خون ممکن است انجام شود تا تعیین شود که آیا احتمال خونریزی یا بروز سایر مشکلات وجود دارد که مانع از انجام این عمل در فرد شود یا خیر.
- اگر به هر گونه بی حسی موضعی مانند لیدوکائین و غیره آلرژی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- قبل از انجام این عمل، از هیچ گونه لوازم آرایشی، دئودورانت یا داروهای موضعی استفاده نکنید.
- توصیه می‌شود قبل از عمل جراحی، سیگار و استفاده از محصولات مبتنی بر نیکوتین را ترک کنید.
- به عنوان یک دستورالعمل، باید برای مدتی از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز اجتناب شود.
- بیمار باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن یا نوشیدن اجتناب کند، بسته به اینکه این عمل برای چه ساعتی برنامه ریزی شده است.
- برای افراد مبتلا به دیابت، لازم است که قند خون در محدوده طبیعی قرار گیرد در غیر اینصورت؛ متخصص دیابت شما ممکن است مجبور به کنترل قند خون با توصیه به تزریق انسولین و یا ترکیبی از داروهای خوراکی شود.
روش جراحی
این عمل تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود، یک برش پوستی ۹ سانتی‌متری بر روی آرک پا انجام می‌شود که به اندازه ۱.۵ سانتی متر در زیر مالئوس داخلی قرار دارد. از تورنیکت استفاده نمی‌شود. پس از برش دادن بند عرضی رتینوکولوم در امتداد برش پوست، عروق تیبیال خلفی و رگ‌های (آرتروویوژن) آن در معرض دید قرار می‌گیرند. در زیر میکروسکوپ جراحی، عصب خلفی تیبیال برای تشخیص مجرای آرتروویوژن تیبیال خلفی شناسایی می‌شود. عصب خلفی تیبیال که به مجموعه پیچیده‌ای از عروق متصل می‌شود، از عروق خونی تیبیال و رگ‌ها خارج می‌شود، البته پس از تایید اینکه هیچ ساختاری سبب فشرده شدن اعصابی مانند گانگلیون نشده یا برجستگی‌های استخوانی، در اطراف عصب رشد نکرده است.
در حین جداسازی اعصاب و عروق، غلاف عصبی محافظت می‌شود. اعصاب قطع شده در همه بیماران ظاهر پهن یکسانی داشته و این امر نشان می‌دهد که فشرده سازی عصب توسط مجموعه‌ای از عروق پیچیده کرونری ایجاد شده است که به صورت سرطانی و سطحی ظاهر می‌شوند. یک بافت چربی زیر جلدی بین عروق آزاد و عصب قرار دارد تا بتواند فشار خون اعصاب را کاهش دهد. سپس تخلیه زیر جلدی انجام می‌شود و بسته شدن زیر جلد و پوست با استفاده از بخیه انجام می‌شود تا بند نگهدارنده بسته شود.
خطرات و عوارض ناشی از جراحی سندرم تونل تارسال
عوامل کلی برخی از عوامل باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض حین و پس از عمل جراحی سندرم تونل تارسال می‌شوند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- چاقی: به طور کلی هرچه درجه چاقی بیشتر باشد، خطر جراحی بیشتر است.
- سیگار کشیدن: طولانی‌تر شدن مدت مصرف سیگار (سال‌های سیگاری بودن)، خطر جراحی را بیشتر می‌کند.
- افزایش سن
- دیابت کنترل نشده: همین طور هموگلوبین بالا و گلوکز بالا
- عملکرد ضعیف کلیه: که با بالا بودن BUN (نیتروژن اوره خون) و کراتینین خون همراه است.
- عملکرد ضعیف کبد: در تست عملکرد کبد نشان داده می‌شود.
- فشارخون بالا: به ویژه اگر آن را به خوبی کنترل نکنید.
- وضعیت تغذیه‌ای ضعیف (سوء تغذیه همراه با کمبود مواد معدنی و ویتامین)
- عملکرد ضعیف ریه: که توسط نتایج غیر طبیعی عملکرد ریه تایید می‌شود.
- سابقه اختلالات خونی
- داشتن بیماری‌های طولانی: مانند اختلالات خودایمنی، عفونت مزمن
- ضعف سیستم ایمنی که می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد.
مراقبت‌های پس از عمل سندرم تونل تارسال
در خانه، انجام این مراقبت‌های بعد از عمل توصیه می‌شود:
- اگر یک روز پس از عمل جراحی خونریزی داشتید، از یک پارچه نرم و تمیز استفاده کنید و روی زخم آن را فشار دهید و خون را پاک کنید.
- برای کاهش درد جراحی از بانداژ گرم کشی استفاده کنید.
- روی زخم را تمیز و خشک نگه دارید.
- هنگام حمام کردن روی زخم را با یک صابون ملایم شستشو دهید.
- برای جلوگیری از گرفتگی، مچ پا را ورزش دهید.
- به طور منظم پانسمان زخم خود را طبق دستور پزشک عوض کنید.
- اجتناب از مصرف داروهای تجویز نشده.
- به آرامی فعالیت‌های منظم و روزانه خود را همانطور که توسط جراح و فیزیوتراپیست شما توصیه می‌شود از سر بگیرید، تا به بهبود سریع‌تر خود کمک کنید.
سوالات متداول
عمل جراحی سندرم تونل تارسال چرا و چگونه انجام می‌شود؟
سندرم تونل تارسال برای از بین بردن درد و یا بیحسی مچ پا انجام می‌شود که عامل ایجاد آن فشار بر عصب تیبال است که توسط بافت و رباط‌های اطراف آن انجام می‌شود.
- بلافاصله قبل از شروع عمل جراحی سندرم تونل تارسال، جراح یک باند فشرده را بالای مچ پا قرار می‌دهد تا از خونریزی بیش از حد جلوگیری شود.
- سپس برشی در امتداد عصب پشت مچ پا ایجاد می‌شود. رباط دندانه دار جدا شده و فشار از روی عصب تیبال برداشته می‌شود.
- در مرحله بعدی جراح زخم را بسته و روی آن را پانسمان می‌کند.
چه کسی این عمل را انجام می‌دهد؟
عمل سندرم تونس تارسال توسط یک جراح ارتوپد یا یک جراح عمومی همراه با یک متخصص بیهوشی انجام می‌شود.
این عمل چقدر طول می‌کشد؟
این عمل می‌تواند بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد.
در طول این عمل چقدر خون از دست می‌دهید؟
مقدار خون از دست رفته در این روش به طور کلی مقدار کمی است؛ اما این ممکن است از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد.
هزینه انجام عمل جراحی سندرم تونل تارسال چقدر است؟
هزینه جراحی سندرم تونل تارسال بر اساس عوامل مختلفی نظیر نوع بیمه درمانی شما، تخفیف سالانه، امکانات بهداشتی و موارد دیگری تعیین می‌شود. هزینه نهایی بستگی به نوع جراحی و مراقبت‌های پس از عمل دارد.
چقدر طول می‌کشد که پس از عمل به طور کامل بهبود یابید؟
حدود دو ماه طول می‌کشد تا کاملا دوره نقاهت پس از عمل درمان سندرم تونل تارسال مچ پا را سپری کرده و بهبود یابید.
