پارگی رباط صلیبی جلوی زانو یا ACL یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در بین ورزشکارانی است که “ورزش‌های پر خطری” مثل بسکتبال، فوتبال و فوتبال آمریکایی و نیز اسکی بازی می‌کنند. اما از کجا بفهمیم که ایا دچار پارگی رباط صلیبی شده‌ایم یا نه؟ آیا پارگی رباط صلیبی زانو دردناک است؟ معمولا بله، و گاهی اوقات بسیار دردناک است، اگرچه بعضی از افراد در ابتدا درد زیادی احساس نمی‌کنند. در صورت پارگی رباط صلیبی جلوی زانو آیا هنوز هم امکان را رفتن هست؟ اکثر افرادی که دچار پارگی ACL شده‌اند ، در زانوی خود احساس بی ثباتی می‌کنند و درد قابل توجهی در زانوی خود دارند ، سوزش و یا تورم، به علاوه کم شدن محدوده حرکتی در بخش پایینی پا که با گذشت زمان بدتر می‌شود، همگی باعث می‌شود تحمل وزن بدن ، پیاده روی و حتی حفظ تعادل سخت شود. آیا در همه موارد انجام جراحی ترمیم رباط صلیبی جلوی زانو ضروری است؟ بسته به شرایط هر فرد ، دیگر گزینه‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، تمرینات قوی‌سازی و تمرینات زانو ممکن است برای کمک به بهبود ACL کافی باشند.
ACL یا رباط صلیبی جلوی زانو چیست؟
“ACL”یا رباط صلیبی جلوی زانو کجا قرار دارد؟ این رباط یکی از چهار رباط اصلی زانو است؛ سه رباط دیگر عبارتند از : رباط طرفی داخلی زانو (MCL)، رباط طرفی خارجی زانو (LCL) و رباط متقاطع پشتی یا صلیبی خلفی زانو (PCL). رباط صلیبی جلوی زانو بافت طنابی ضخیمی است که به صورت مورب در وسط زانو قرار گرفته است. ضخامت این رباط تقریبا به اندازه ضخامت انگشت اشاره بوده و از رشته‌های بافته شده بافت همبند تشکیل شده است که به مقاومت در برابر فشار کمک می‌کند. زانوها مفاصل لولایی بزرگی هستند که از استخوان ، غضروف، رباط و تاندون تشکیل شده‌اند. رباط صلیبی جلوی زانو مسئول اتصال دو استخوان اصلی پا، یعنی استخوان ران (فمر) و استخوان درشت نی (تیبیا) است. از جمله وظایف رباط ACL ایجاد ثبات برای زانو و جلوگیری از لغزش استخوان درشت نی در برابر استخوان ران است.
علل پارگی رباط صلیبی جلوی زانو
موارد زیر می‌تواند باعث پارگی رباط صلیبی جلوی زانو شود:
- عوامل غیر تماسی، یعنی حوادث روزمره‌ای مانند تصادفات اتومبیل یا آسیب دیدگی‌های مرتبط با کار ( ورزش‌هایی که مستلزم تماس بدنی نیستند). همچنین آسیب‌دیدگی ممکن است به دلیل سقوط، تصادف یا ضربه باشد، که موجب تماس مستقیم زانو با سطح یا شی دیگری شده باشد.
- پارگی یا آسیب دیدگی ACL ممکن است به علت کشیدگی بیش از حد مفصل زانو یا توقف و حرکت و تغییر مسیرهای ناگهانی و سریع رخ دهد.
- تماس مستقیم با یک بازیکن دیگر در حین ورزش. بیشتر اوقات پارگی رباط صلیبی زمانی اتفاق می‌افتد که یک بازیکن به طور ناگهانی سرعت خود را کاهش داده و یا توقف کند، بچرخد، جا خالی بدهد، فرود و پرش‌های عجیب انجام داده، و یا به شیوه پرخاشگرانه و “خارج از کنترل” بازی کند.
- ورزشکاران زن به علت تفاوت در قدرت عضلانی، کنترل و شرایط عصبی عضلانی، نحوه قرار گیری پاها و لگن نسبت به هم و سستی رباط‌ها (رباط‌ها ومفاصل آن‌ها نسبت به مردان سست‌ترند) بیشتر در معرض خطر پارگی رباط صلیبی جلوی زانو قرار دارند.
- افرادی که دچار آسیب یا التهاب زانو هستند، مانند سندروم الیوتیبیال باند بیشتر در در معرض خطر آسیب‌هایی مانند پارگی ACL هستند.
علائم پارگی رباط صلیبی جلوی زانو
پارگی ACL آسیب دیدگی رباط صلیبی جلوی زانو است که از پارگی خفیف تا پارگی کامل را شامل می‌شود. براورد شده که حدود نیمی از آسیب‌های ACL همزمان با آسیب دیدگی سایر رباط‌ها، استخوان‌ها و غضروف‌های زانو، از جمله مینیسک و غضروف مفصلی اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین علائم آسیب دیدگی ACL عبارتند از:
- وجود درد و تورم در زانوی آسیب دیده (تورم معمولا در عرض چند ساعت پس از آسیب خیلی بدتر می‌شود)
- احساس ناپایداری در زانو
- کاهش محدوده حرکتی و سفتی در زانو
- حساسیت و ناراحتی در طول خط مفصل هنگام ایستادن یا راه رفتن
- در بعضی موارد ممکن است در زانو صدایی شبیه بشکن یا ضربه محکم و ناگهانی شنیده شود.
مقایسه پارگی و در رفتگی
یکی دیگر از اسیب‌دیدگی‌های رباط “در رفتگی” رباط است. رباط صلیبی قدامی همیشه به طور کامل پاره نمی‌شود ؛ بلکه گاهی اوقات دچار کشیدگی بیش از حد یا پارگی جزئی می‌شود. آسیب‌دیدگی رباط صلیبی جلوی زانو(شامل پارگی و در رفتگی) در ۳ سطح درجه‌بندی می‌شود، که پارگی درجه ۳ ACL شدیدترین حالت آن است.
- آسیب‌های درجه ۱ ACL شامل موارد “خفیف” است که چندان باعث بی‌ثباتی زانو نشده و یا محدوده حرکتی را کاهش نمی‌دهند.
- در جراحات درجه ۲ ACL ، رباط صلیبی جلوی زانو کشیده و دچار پارگی جزئی شده است. آسیب‌دیدگی ACL درجه ۲ نسبتا نادر است، زیرا ACL معمولا یا به طور کامل و یا تقریبا کامل پاره می‌شود.
- زمانی پارگی درجه ACL 3 اتفاق افتاده که ACL به طور کامل پاره شده و موجب بی‌ثباتی زیادی در زانو شده باشد.
تشخیص پارگی رباط صلیبی جلوی زانو
در صورتی که پزشکان به پارگی رباط صلیبی جلوی زانو مشکوک شوند، معمولا یک تصویر اشعه X از زانوی بیمار می‌گیرند. این آسیب دیدگی معمولا در ام آر‌آی نیز به خوبی قابل تشخیص است. از ام آر‌آی برای تشخیص اینکه آیا سایر ساختارهای زانو (مانند دیگر رباط‌ها، غضروف مینیسک یا غضروف مفصلی) نیز آسیب دیده‌اند یا نه مفید است. علاوه بر این، معمولا یک معاینه بالینی برای بررسی میزان افزایش حرکت رو به جلویی استخوان درشت نی نسبت به استخوان ران، که نشان دهنده پارگی ACL است انجام می‌شود.
درمان بدون جراحی پارگی
پارگی و کشیدگی رباط صلیبی جلویی زانو تنها در برخی از مواقع به جراحی نیاز دارد، برخی از درمان‌های غیر جراحی این بیماری عبارتند از:
استفاده از یخ و بالا بردن پا برای کمک به کاهش درد و تورم
بلافاصله بعد از پارگی ACL، روی زانوی خود یخ قرار داده و پای آسیب دیده خود را طوری که در سطحی بالاتر از قلبتان قرار گیرد، بالا نگه دارید. این کار به کنترل تورم و احتمالا درد کمک می‌کند. شما می‌توانید هر دو تا سه ساعت، یک قطعه یخ را به مدت ۱۵ دقیقه روی ناحیه دردناک قرار دهید. یخ را مستقیما روی پوست خود نگزارید. در صورتی که درد شدید شود، می‌توانید به طور موقتی از یک داروی مسکن مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ) مانند ایبوپروفن استفاده کنید. همچنین باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک ممکن است توصیه کند که پای خود را روی زمین نگزارید و یا برای راه رفتن از چوب زیر بغل استفاده کنید.
فیزیوتراپی
انجام فیزیوتراپی تقریبا همیشه برای کاهش زمان بهبودی پارگی ACL توصیه می‌شود، به خصوص اگر پارگی رباط صلیبی جلوی زانو در فرد طوری باشد که نیاز به جراحی داشته باشد. فیزیوتراپی بخش مهمی برای موفقیت عمل جراحی ACL است، و تمرینات آن بلافاصله بعد از عمل آغاز می‌شود. هدف از فیزیوتراپی کمک به بهبود دامنه حرکتی زانو، و همچنین بهبود قدرت و ثبات پا است. یکی از مهمترین اهداف بعد از آسیب دیدگی جدی ACL ، صاف شدن زانو به طور کامل و بازگشت کنترل به عضلات چهارسر ران است.
استفاده از بریس زانو
اگر پارگی رباط در زانو باعث ایجاد بی ثباتی شده باشد، اغلب توصیه می‌شود که برای زانو آسیب دیده از بریس استفاده کنید. با این حال، بدون مشورت با پزشک خود، از بریس زانو استفاده نکنید، چرا که در برخی موارد استفاده از بریس نه تنها مفید نیست حتی ممکن است سفتی زانو را بدتر هم بکند. در صورتی که راه رفتن برایتان مشکل باشد، می‌توانید همزمان با بریس از چوب زیر بغل نیز به عنوان یک وسیله کمکی دیگر استفاده کنید. البته برای بهبود آسیب‌دیدگی، باید مطمئن باشید که کفشی که استفاده می‌کنید برای سطح فعالیت یا ورزشی که انجام می‌دهید مناسب بوده و نیز در صورت نیاز، بسته به موقعیت و علائم، بریس یا ابزارهای کمکی که استفاده می‌کنید برایتان مناسب هستند.
پرولوتراپی
پرولوتراپی نوعی درمان احیا کننده است که برای درمان زخم‌های حاد و نیز مزمن استفاده می‌شود، از جمله برای درمان پارگی رباط ، تاندونیت ، بیرون‌زدگی دیسک و غیره . در روش پرولوتراپی، از پلاکت‌های بدن خود شخص (که پی‌آر‌پی یا پلاسمای غنی از پلاکت نامیده می‌شود) و فاکتورهای محرک رشد برای درمان طبیعی بافت‌های آسیب دیده استفاده می‌شود. سلول‌های بنیادی بدن شخص از یک نقطه از بدن او برداشته شده و مجددا به منطقه آسیب‌دیده تزریق می‌شوند. این سلول‌ها به طور خودکار می‌دانند که چگونه به سلول‌هایی که بدن شما به آن‌ها نیاز دارد تبدیل شوند. در مورد پارگی رباط صلیبی جلوی زانو، سلول‌های بنیادی بدن به سلول‌هایی که باعث تقویت و ترمیم رباط ACL می‌شوند تبدیل می‌شوند. پلاکت‌ها حاوی مقداری پروتئین، سیتوکین و دیگر عوامل زیستی فعال هستند که باعث شروع و پیشرفت طبیعی روند بهبود زخم و جراحت شده و این روند را ارتقا می‌دهند. در بیمارانی با علائم سستی رباط صلیبی جلوی زانو ، درمان پرولوتراپی (تزریق متناوب دکستروز) ، هم به لحاظ بالینی و هم به لحاظ آماری، منجر به بهبود سستی ACL، کاهش درد، تورم و افزایش دامنه حرکت زانو شده است. در حال حاضر پرولوتراپی به عنوان روش درمانی غیر جراحی موثری برای درمان آسیب‌های مرتبط با ورزش محسوب می‌شود، بنابراین اگر شما نخواهید جراحی ACL انجام دهید ، اما می‌خواهید به ورزش خود نیز ادامه دهید، پرولوتراپی برای شما گزینه خوبی است.
رژیم غذایی و مکمل‌های ضد التهابی
پیروی از یک رژیم غذایی سالم و مکمل‌ها، سوختی که بدن شما برای درمان شدن به آن نیاز دارد را فراهم می‌کند. علاوه بر این، خوراکی‌هایی که خاصیت ضد التهابی دارند، با کمک به شخص برای حفظ وزن سالم (که باعث کاهش فشار بر مفاصل می‌شود) و کمک به بهبود از آسیب‌های پس از ورزش، خطر ابتلا به آسیب‌های احتمالی بعدی را کاهش می‌دهند. مقدار زیادی میوه و سبزیجات استفاده کنید، به خصوص آن‌هایی که حاوی ویتامین C، گوگرد و آنتی اکسیدان زیادی هستند مانند سبزیجات سبز برگ، هویج، فلفل، انواع توت، پیاز، کلم بروکلی، سیر و کلم هستند.
- با مصرف ماهی‌های ازاد ، به خصوص ماهی سالمون، به بدن خود اسیدهای چرب حاوی امگا ۳ برسانید.
- از پروتئین‌های با کیفیتی مانند گوشت گوسفند یا گاوی که تغذیه طبیعی داشته، مرغ بومی ( غیر پرورشی)، ماهی‌هایی مانند ساردین یا ماهی خال مخالی، محصولات لبنی تخمیر شده و تخم مرغ استفاده کنید.
- روغن‌های سالم را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید، مانند روغن نارگیل، روغن زیتون، آووکادو، آجیل و دانه‌ها.
- از جوشانده آب استخوان یا از پودر‌های پروتئینی که از آب استخوان تهیه شده‌اند استفاده کنید.
- به سبد غذایی خود گیاهان و ادویه‌جات حاوی آنتی اکسیدان اضافه کنید. پروتئین کلاژن یکی دیگر از گزینه‌های عالی برای حمایت از توانایی بدن برای ترمیم بافت‌های همبند است.
- مصرف شکر، روغن‌های هیدروژنه ( مانند روغن سویا، روغن پنبه دانه و حتی روغن کانولا)، غلات تصفیه یا فرآوری شده ، محصولات حاوی آرد، مکمل‌های مصنوعی، گوشت‌های فرآوری شده و فست‌فود‌ها را قطع یا محدود کنید.
- از مکمل‌های ضد التهابی مانند زردچوبه، برملائین، گلوکوزامین، کندرووایتین و اسیدهای چرب امگا ۳ در رژیم غذایی خود استفاده نمایید.
جراحی پارگی رباط صلیبی جلوی زانو
جراحی ACL برای اصلاح پارگی بافت آسیب دیده با جایگزین کردن آن با پیوند بافت تاندون که می‌تواند از قسمت دیگری از بدن بیمار (مانند همسترینگ یا عضله چهارسر) برداشته شود انجام می‌گیرد. تقریبا در تمامی مواردی که شخص دچار پارگی کامل رباطی صلیبی جلوی زانو شده باشد، عمل جراحی توصیه می‌شود، اما در مورد پارگی‌های جزئی ACL ، همیشه انجام جراحی ضروری نیست. انجام جراحی در مواردی که هم زمان چندین صدمه برای زانو رخ داده باشد، مانند پارگی ACL، به علاوه آسیب‌دیدگی استخوان یا غضروف زانو معمول است .
- “ACL” یا رباط صلیبی جلوی زانو ، یکی از چهار رباط اصلی درون زانو است.
- پارگی ACL زمانی اتفاق افتاده که ACL به طور جزئی آسیب دیده یا کاملا پاره شده باشد. درد و نشانه‌ها بسته به درجه پارگی ACL متفاوت بوده و در پارگی درجه ۳ بسیار شدید است.
- علائم پارگی ACL عبارتند از: درد و تورم در زانو، سفتی و صدا دادن زانو، کاهش دامنه حرکتی زانو، بی‌ثباتی و مشکل در پیاده روی و تحمل وزن بدن.
- هنگامی که فردی دچار آسیب شدید رباط صلیبی جلوی زانو شده ، و نتیجتا زانو بسیار ناپایدار شده باشد، معمولا توصیه می‌شود برای درمان جراحی ACL انجام شود. با این حال، جراحی همیشه برای پارگی‌های درجه ۱ یا ۲ و یا برای کودکان و جوانان که در آن‌ها زخم‌ها راحتتر بهبود می‌یابند ضروری نیست. به غیر از جراحی پارگی ACL، دیگر گزینه‌های درمانی برای پارگی ACL عبارتند از: استفاده از یخ و بالا بردن پا ، فیزیوتراپی، استفاده از بریس و مکمل‌های غذایی.
