درد پاشنه، مشکل بسیار رایجی است و عوامل بسیاری، از مشکلاتی که استخوان پاشنه را تحت تاثیر قرار می‌دهد مانند ضربه یا شکستگی تنشی، تا مشکلاتی که ساختارهای نزدیک آن مانند خار پاشنه یا تاندون آشیل را متاثر می‌نماید، وجود دارد که می‌تواند این درد را به همراه داشته باشد. درمان های اولیه و زودهنگام آن می‌تواند به شکل داروهای ضدالتهاب خوراکی را تزریقی، تمرینات ورزشی و کفش مناسب، بانداژ، استفاده از کفی طبی باشد. از فیزیوتراپی می‌توان به همراه چنین درمانهایی استفاده نمود. تنها بخش کوچکی از درد پاشنه به درمان های جدی تر و جراحی نیاز پیدا خواهد کرد.
دلایل
درد پاشنه می‌تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد. درد پاشنه عموما در نتیجه بیومکانیک اشتباه (طرز اشتباه راه رفتن) که فشار زیادی بر استخوان پاشنه و بافتهای متصل به آن وارد می‌کند، ایجاد شود. این فشار می‌تواند در نتیجه آسیب وارده، یا ضربه رخ داده در حین راه رفتن، دویدن یا پریدن بر روی سطوح سخت؛ پوشیدن کفش های نامناسب یا اضافه وزن ایجاد شود. دلایل شایع بروز درد پاشنه عبارتند از :
خار پاشنه
زائده ای استخوانی در زیر استخوان پاشنه است. خار پاشنه که توسط تصویر اشعه ایکس مشخص خواهد بود، به شکل یک بیرون زدگی که بعضا می‌تواند تا نیم اینچ باشد، مشخص می‌شود. وقتی هیچ نشانی از بزرگ شدن استخوان وجود نداشته باشد، این شرایط را بعضا با نام “سندروم خار پاشنه” می‌شناند. خار پاشنه در نتیجه کشیدگی عضلات و رباط های پا به هنگام کشش در نوارهای بلند بافتهای ارتباطی میان گوشت زیر انگشتان در کف پا و پاشنه و ایجاد فرسایش در پوشش استخوان پاشنه ایجاد می‌شود. این شرایط می‌تواند در نتیجه عدم تعادل بیومکانیکی، دویدن، کفش تنگ یا گشاد یا اضافه وزن ایجاد شود.
نوار تاندونی کف پا
درد و خار پاشنه معمولا با تورم نوار تاندونی کف پا، التهابی در نوار بافت ارتباطی (فاسیا) در کف (صفحه کف پا) پا از پاشنه تا گوشت زیر انگشتان همراه است. این مساله در میان ورزشکارانی که زیاد می‌دوند و می‌پرند بسیار شایع است و می‌تواند بسیار هم دردناک باشد. این شرایط زمانی که نوار تاندون کف پا در طول زمان کشیده شده و از حالت طبیعی اش خارج و منجر به پارگی یا کشیدگی بیش از حد نوارهای بافت نرم کف پا در طول خود می‌شوند، رخ می‌دهد؛ این مساله به التهاب، درد و احتمالا ایجاد خار پاشنه در نقاط تماس نوار تاندوم کف پا با استخوان پاشنه خواهد شد. این التهابات با استفاده از کفش های نامناسبی که از حمایت کافی به خصوص در قسمت قوس پا و همچنین درد مزمنی که بعضا در سبک زندگی ورزشکاران عادی به شمار می‌رود، بدتر می‌شود. استراحت می‌تواند تسکینی موقتی به شمار رود. وقتی به راه رفتن، بخصوص پس از استراحت شبانگاهی، ادامه می‌دهید، ممکن است با افزایش طول نوار فاسیا که استخوان پاشنه را می‌کشد و می‌فشارد، مواجه شوید. با ادامه راه رفتن، این درد کاهش پیدا خواهد کرد و شاید هم از میان برود، اما این احساس نادرست تسکینی خواهد بود. این درد معمولا پس از بازگشتی طولانی یا پیاده روی خسته کننده باز خواهد گشت.
خمیدگی بیش از حد به سمت داخل پا
درد پاشنه بعضی اوقات می‌تواند ناشی از خمیدگی بیش از حد پا به سمت داخل باشد. حرکت به سمت داخل، حرکت خمشی نرمال و صاف سازی صوس پا است که امکان انطباق پا با سطوح مختلف زمین و جذب شوک های وارده در الگوی طبیعی راه رفتن را فراهم می‌کند. به هنگام راه رفتن، پاشنه اولین نقطه ای است که با زمین تماس پیدا می‌کند؛ وزن ابتدا به سمت بیرون پا منتقل شده و سپس به سمت انگشت بزرگ پا منتقل می‌شود. قوس پا بلند می‌شود و پا به آرامی با حرکتی به سوی بالا و بیرون، وزن بدن را حمل نموده و آن را به سمت جلو حرکت خواهد داد. خمیدگی بیش از حد به سمت داخل می‌تواند کشش و فشاری غیرعادی بر رباطها و تاندون های متصل به پشت و پایین استخوان پاشنه وارد آورد. خمیدگی بیش از حد به داخل پا می‌تواند منجر به وارد آمدن آسیب به لگن، زانو و کمر شود.
تورم تاندون آشیل
درد پشت پاشنه با تورم تاندون آشیل یا تاندونیت آشیل، تورم و التهاب در تاندون آشیل که به پشت قوزک کشیده شده و وارد سطح پشتی استخوان پاشنه می‌شود، همراه است. این مساله در میان افرادی که زیاد راه می‌روند یا می‌دوند و تاندون های منقبضی دارند، شایع است. این حالت زمانی که تاندون در طول زمان کشیده شده و منجر به پارگی یا کشیدگی در طول خود، و یا ورودش بر روی استخوان پاشنه می‌شود، رخ می‌دهد. این مساله منجر به تورم، درد و ایجاد خار پاشنه در پشت استخوان پاشنه شود. این التهاب با خراش های مزمنی که گاهی در نتیجه سبک زندگی فعال و برخی فعالیتهای بخصوصی که یک تاندون منقبض را تحت کشش قرار خواهد داد، بدتر می‌شود.
دلایل احتمالی دیگر
دلایل احتمالی دیگر که منجر به درد پاشنه می‌شوند، عبارتند از :
• آرتروز روماتیسمی و دیگر اشکال آرتروز من جمله نقرس، که معمولا به خودی خود در مفصل انگشت بزرگ خود را نمایان خواهد ساخت.
• التهاب کیسه مفصلی، کیسه آسیب دیده ای حاوی سیالات، ورم عصبی (رشد عصب)، یا رشد بافت نرم است. چنین دردی در پاشنه می‌تواند با خار پاشنه همراه باشد و یا دردی مشابه با خار پاشنه داشته باشد.
• کوفتگی یا ضربه به استخوان که التهابی در بافت را به همراه خواهد داشت و استخوان پاشنه را خواهد پوشاند. ضربه به استخوان، درد تیزی است که در نتیجه اثر مستقیم جسم یا سطحی سخت بر روی پا ایجاد می‌شود.
نشانه‌ها
درد پاشنه معمولا به تدریج آغاز می‌شود و شدید می‌شود. معمولا هیچ آسیبی به ناحیه متاثر وارد نشده. این مشکل می‌تواند در نتیجه پوشیدن کفش تخت ایجاد شود. کفش مسطح منجر به کشیدگی نوار تاندونی کف پا، تورم و ملتهب شدن این ناحیه خواهد شد. با اینحال اگر پارگی رخ دهد، این درد می‌تواند شدید باشد. فرد در زمان وارد آمدن آسیب، ممکن است با صدایی مواجه شوند و بلافاصله درد شروع می‌شود. درد پاشنه معمولا در زیر کف پا و در جلوی پاشنه احساس می‌شود. این نشانه بلافاصله بعد از بیرون آمدن از تخت در صبح و بعد از یک دوره استراحت بدتر شده و سپس با کمی فعالیت بهتر می‌شود. این مساله در نزدیکی های انتهای روز ممکن است دوباره بدتر شود.
تشخیص
بیشتر مشکل های پاشنه را می‌توان تنها با استفاده از سابقه پزشکی و آزمایشات فیزیکی تشخیص داد. با اینحال در مواردی بخصوص به آزمایشات بیشتری مانند عکس برداری و / یا آزمایش خون در تایید تشخیص نیاز پیدا خواهد شد.
آزمایشات فیزیکی
پزشک در حین آزمایشات فیزیکی، نقاط مختلف پا از جمله پاشنه، قوزک، ساق پا و قسمتهای پایینی پا را بررسی نموده و بر روی آنها فشار وارد خواهد نمود. در چنین حالتی، وی قادر به بررسی نقاط دارای بیشترین حساسیت، تورم، کوفتگی، دانه و التهاب و یا بدشکلی خواهد بود. وی همچنین نحوه گام برداشتنتان به هنگام حرکت دادن پا و قوزک را مشاهده خواهد نمود تا ببیند که آیا آنها دلیل ایجاد درد هستند یا خیر.
آزمایش خون
اگرچه استفاده از آزمایش خون برای تشخیص درد پاشنه رایج نیست، با اینحال اگر به شرایطی مشکوک شود، برای تعیین دقیق آن ممکن است دستور به یک یا چند آزمایش خون دهد. برای مثال شمارش تعداد گلبولهای سفید یا نرخ رسوبگذاری گلبول قرمز در حالتی که عفونت استخوان مد نظر باشد، در آزمایش خواسته می‌شود.
عکس برداری
عکس اشعه ایکس از پاشنه به منظور تشخیص مواردی بخصوص همچون شکستگی تنشی پاشنه، سندروم هاگلوند، خار پاشنه یا تومور استخوانی به کار گرفته می‌شود. از عکس برداری های دیگرکمتر استفاده می‌شود. برای مثال تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) در تشخیص آسیب و عفونت بافت نرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان
روش درمانی کاملا به عامل بروز درد پاشنه مرتبط است. اگر از تشخیص یا شدت شرایط به وجود آمده مطمئن نیستید، پیش از آغاز برنامه درمانی به دنبال مشاوره پزشکی مطمئنی باشید. برخی از روشهای درمانی شایع در اینجا آورده شده است – اما در ذهن داشته باشید که این موارد برای هر شرایطی مناسب نیست.
استراحت
برای دردهای شدیدتر پاشنه، چون کوفتگی پاشنه، خودداری از فعالیتهای ناگهانی – برای مثال چند روز ندویدن و یا خودداری از ایستادن / پیاده روی طولانی مدت – ممکن است تمام آن چیزی باشد که برای بهتر شدن نیاز داشته باشید. در موارد دیگر، تاز مانی که بتوانید پزشکتان را ملاقات کنید، استراحت می‌تواند به کاهش شدیدترین دردها بیانجامد.
گذاشتن یخ
اعمال بسته های یخ برای اکثر منابع ایجاد درد پاشنه، بر روی پاشنه در بازه های ۲۰ دقیقه ای و تا چهار مرتبه در روز می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک نماید. حتما حوله نازکی را بین بسته یخ و پوست پاشنه قرار دهید.
بانداژ
بستن پا با نوار ورزشی برای برخی تشخیص های بخصوص مانند تورم نوار تاندونی کف پا، کوفتگی پاشنه و سندروم درد پاشنه مفید است. در رابطه با تورم نوار تاندونی کف پا، پزشک ممکن است روشی برای بستن پا شامل بستن کف پا و پاشنه با چهار دور نوار را پیشنهاد نماید. این وار را نباید خیلی محکم بست و می‌توان آن را در همین حالت برای یک هفته باقی گذاشت.
تمارین ورزشی / فیزیوتراپی
تمارین ورزشی و کششی به منظور شل کردن بافتهای اطراف استخوان پاشنه طراحی شده اند. تمارین ساده ای که در صبح و غروب انجام می‌شوند، معمولا به بیماران کمک می‌کند تا به سرعت حس بهتری پیدا کنند. در رابطه با تورم آشیل، پزشکتان ممکن است شما را به منظور بکارگیری برنامه های تمرینی بخصوص که بر بارگذاری خارج از مرکز بر تاندون آشیل متمرکزند، به فیزیوتراپ معرفی نماید.
اصلاح کفش
بسته به دلیل درد پاشنه، موارد مختلفی به منظور حمایت از پا از سوی پزشک ممکن است پیشنهاد شود. برای مثال برای نوار تاندونی کف پا، پزشک ممکن است آتلی را برای شب هنگام و به منظور صاف نگاه داشتن آن پیشنهاد کند. بعلاوه پوشش های محکم، کفش های راحت (کفشهایی که دارای بخش های حمایتی قوس و پاشنه است) و / یا کفی های مخصوص (به عبارتی کفی های ژله ای یا پیاله پاشنه) می‌تواند در کاهش درد نوار تاندونی کف پا موثر باشند. به همین شکل استفاده از گوه پاشنه یا دیگر ابزارهای استفاده شده در کفش به منظور درمان تورم تاندون آشیل پیشنهاد می‌شود.
دارو
داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب (NSAID ها) معمولا برای درد پاشنه ناشی از مشکلاتی چون تورم نوار تاندونی کف پا، تورم تاندون آشیل، وارد شدن ضربه به پاشنه، سندروم درد پاشنه تجویز می‌شوند. گاهی اوقات می‌توان از تزریق کورتیزون – ماده ای استروئیدی که التهاب را کاهش می‌دهد – در پاشنه به منظور کاهش موقت درد (معمولا برای چند هفته) استفاده می‌شود.
جراحی
اگرچه در صورت پارگی تاندون آشیل به جراحی فوری نیاز خواهد بود، در مابقی موارد، تنها در صورتیکه نتوان از روشهای درمانی غیرجراحی به نتیجه دلخواه در بازه زمانی ۶ تا ۱۲ ماهه دست یافت، باید از جراحی استفاده نمود. برای مثال در رابطه با تورم نوار تاندونی کف پا، در صورتیکه مابقی روشهای درمانی بعد از یک سال موفقیت آمیز نبودند، از جراحی به منظور جداسازی تورم نوار تاندونی کف پا از استخوان پاشنه (آزادسازی تورم نوار تاندونی کف پا) استفاده می‌شود. دیگر روش جراحی هم برش عضله دو قلو است که در آن در صورت ادامه پدیده تورم نوار تاندونی کف پا، عمل کشیدگی ماهیچه دوقلو (کشیدگی عضله منقبض شده) انجام خواهد شد.
پیشگیری
پیشگیری از وقوع علائم درد پاشنه می‌تواند مولفه ای اساسی در درمان طولانی مدت شرایطتان به شمار خواهد رفت. بسته به موقعیت دقیق درد، راهکارهای پیشگیرانه می‌توانند کمی متفاوت باشند. اما در کل گامهایی به منظور پیشگیری از وقوع مجدد نشانه های درد پاشنه وجود داشته باشد. برخی از این گامها عبارتند از:
• افزایش تدریجی سطح فعالیتها : افزایش تدریجی فعالیتهای ورزشی در طول زمان و داشتن استراحت می‌تواند به پیشگیری از وارد آمدن صدمه به پاشنه منتهی شود.
• حفظ وزن ایده‌آل : اضافه وزن منجر به افزایش فشار وارده بر نیم تنه پایینی من جمله پاشنه می‌شود.
• پوشیدن کفش مناسب : استفاده از کفش مناسب که اندازه مناسبی داشته باشد – کفش دارای حمایت و نرمی مناسب – در پیشگیری از انواع دردهای پاشنه موثر خواهد بود.
• تشخیص زودهنگام ناراحتی‌ها : معمولا خود بدن به شما نشان خواهد داد که چه کارهایی منجر به بدتر شدن این مساله خواهد انجامید. توجه زودهنگام به نشانه‌ها موقعیت رفع رجوع این مشکلات را پیش از شدید شدن در اختیارتان قرار خواهد داد. تداوم انجام فعالیتهایی که این نشانه‌ها را بدتر می‌کند، می‌تواند به مشکلات جدی تری منجر شود که سخت تر برطرف می‌شوند.
