علت و درمان کمردرد

مقدمه

کمردرد چیست و چگونه درمان می شود؟ کمردرد بیماری شایعی است که تقریبا هر فردی در طول زندگی خود به آن مبتلا می شود و انواع متفاوتی دارد که عبارتند از کمر درد حاد (شدید)، مزمن و عصبی. کمردرد ممکن است به صورت ناگهانی شروع شود یا به مرور زمان علائم آن آشکار شود. همچنین ممکن است در طولانی مدت به آن مبتلا باشید یا در مدت زمان کوتاهی درمان شود و بهبود یابد. کمردرد علل و دلایل مختلفی دارد و حتی در جوانان نیز اتفاق می افتد (به خصوص کارمندان پشت میز نشین) که با توجه به علائم و نشانه های فرد، مانند کمردرد همراه با پا درد، درد پایین کمر، سوزش، گرفتگی عضلانی و … می توان علت بیماری را تشخیص داد و درد را کاهش داد و آنرا درمان و رفع نمود. علل کمردرد عبارتند از سیاتیک، دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی، گودی کمر، قوز پشتی، لغزش مهره، رگ به رگ شدن (که معمولا از کار و فعالیت های سنگین شغلی ناشی می شود)، عفونت ستون فقرات، روماتیسم ستون فقرات (که کمردرد صبحگاهی و اول صبح، بعد از خواب، از آن ناشی می شود)، آرتروز، چاقی. همچنین کمر درد در زنان حامله و بارداری (دوران حاملگی) رایج است. راههای درمان کمردرد می توانند به صورت جراحی یا بدون جراحی باشند. درمان های بدون جراحی شامل داروی کمر درد مانند استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب (به صورت تزریق یا خوراکی مانند قرص) و روش های طب فیزیکی و فیزیوتراپی از جمله نرمش های مناسب برای تقویت کمر و حرکات ورزشی مانند یوگا، پیلاتس و ورزشهای ویلیامز، تمرینات آب درمانی، حرکات اصلاحی، طب سوزنی، بریس ها مانند کمربند طبی مخصوص و … می باشند. از جمله روش های جراحی به علت دیسک کمر ، عمل لیزر درمانی و دیسککتومی می باشد و معمولا پزشکان روش های جراحی بسته ستون فقرات را ترجیح می دهند. پزشک متحصص یا فوق تخصص درد در کلینیک های درد، با توجه به وضعیت بیماری و خفیف یا شدید بودن آن، بهترین راه و روش درمان کمر درد را انتخاب می کند تا درد شما تسکین یابد و علاج شود. وضعیت های درست نشستن، خوابیدن و بلند کردن اجسام می توانند در پیشگیری (جلوگیری) از کمردرد کمک کننده باشند.

کمردرد چیست؟

تقریبا هر فردی در دوره ای از زندگی خود، به کمردرد مبتلا می شود. شدت این درد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. همچنین ممکن است کوتاه مدت یا اینکه طولانی مدت باشد. به هر حال، کمر درد می تواند انجام بسیاری از فعالیت های روزانه را با مشکل مواجه کند.

علت

کمردرد علل مختلفی دارد که در زیر به آنها اشاره شده است. این بیماری پیر و جوان نمی شناسد و حتی جوانان نیز ممکن است به علت یک یا چند مورد از موارد اشاره شده در پایین، دچار کمر درد شوند.

فتق (بیرون زدگی دیسک کمر)

فتق دیسک کمر معمولا در قسمت پایینی ستون فقرات اتفاق می افتد (هر چند می تواند در ستون فقرات گردنی و سینه ای نیز اتفاق افتد). فتق دیسک، یکی از رایج ترین علل کمردرد، گردن درد یا درد پا می باشد.
فتق دیسک هنگامی به وقوع می پیوندد که قسمت ژله ای مرکز دیسک، به حلقه بیرونی آن فشار می آورد. اگر دیسک  بسیار فرسوده یا آسیب دیده باشد، این قسمت مرکزی به سمت بیرون می آید. هنگامی که دیسک به سمت کانال نخاعی متورم  و بیرون زده می شود، بر روی اعصاب حساس نخاعی فشار می آورد و باعث ایجاد درد می شود.

بیرون زدگی دیسک می تواند به علت وارد شدن آسیب یا ضربه و فشار به ستون فقرات ایجاد شود و در کارمندان پشت میز نشین نیز شایع است.

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی، یک بیماری شایع و یکی از علل شایع کمردرد است و هنگامی رخ می دهد که کانال کوچک نخاعی که در بر گیرنده ی ریشه های عصبی و نخاع است، فشرده می شود.این بیماری باعث فشرده شدن نخاع و ریشه های عصبی شده و منجر به ایجاد درد، گرفتگی و ضعف یا بی حسی می شود. بسته به اینکه تنگی کانال نخاعی در کجا ایجاد شود، ممکن است این علائم را در پایین کمر و پاها، گردن، شانه ها یا بازوها احساس کنید.
معمولا تنگی کانال نخاعی، از آرتروز یا آرتریت فرسایشی ستون فقرات و دیسک های بین مهره ای ناشی می شود. همچنین ممکن است به علت ضخیم شدن لیگامان ها در کمر و همچنین تورم دیسک ها که مهره ها را از هم جدا می کنند رخ دهد. معمولا علائم تنگی کانال نخاعی به آرامی شروع می شوند و در طول زمان بدتر می شوند. درد پاها ممکن است بسیار شدید شود که پیاده روی حتی در مسافت های کوتاه غیر ممکن شود.

سیاتیک

سیاتیک درد پایین کمر و پایین تنه است که از تحریک عصب سیاتیک ناشی می شود. درد سیاتیک معمولا از پایین کمر به سمت پشت ران حس می شود و می تواند به سمت زانو منتشر شود. عصب سیاتیک بلندترین عصب در بدن می باشد و از ریشه های عصبی در نخاع ستون فقرات کمری در پایین کمر شروع می شود و از داخل باسن می گذرد تا پایانه های عصبی را به اندام تحتانی بفرستد. گاهی اوقات درد سیاتیک به عنوان درد عصب سیاتیک شناخته می شود. علل درد پایین کمر می‌توانند پیچیده باشند، و از طرف دیگر، ساختارهای زیای در ستون فقرات وجود دارد که می‌توانند باعث ایجاد درد شوند. برای همین پزشک از بیمار می‌خواهد علاوه بر محل، شدت و نوع درد، تاریخچه دردش (اینکه اولین بار کی آن را احساس کرده، و هرگونه فعالیت یا وضعیتی که آن را بدتر یا بهتر می‌کند) را نیز توضیح دهد. درمان درد پایین کمر با لیزر توسط پزشکان فوق تخصص درد و متخصص ستون فقرات و رادیولوژی که مدرک اینترونشن دارند انجام می شود.

بسیار مهم است که درمان سياتيک از ابتدا توسط یک متخصص درد و طب فیزیکی درمان شود چون طولانی شدن و درمان ناقص آن درد را بسیار شدید . طولانی و برگشت پذیر می کند.

استراحت مطلق ۳ روزه , البته دوره استراحت نباید خیلی طولانی شود زیرا استراحت مطلق مانع از ریکاوری و بر گشت سریع بیمار به زندگی روزمره می شود و درد ممکن است روند درمان درد کمر و سیاتیک را هم به تاخیر بیاندازد.ولی با این حال افراد مبتلا به سیاتیک باید برای یک دوره طولانی از انجام فعالیت های شدید و سنگین ویا طولانی خودداری کنند و فقط فعالیت های سبک را انجام دهند انجام فعالیت های ملایم روند بهبودی بیماررا کم کرده و التهابات را کم می کند.

عفونت طناب نخاعی

عفونت طناب نخاعی یک بیماری نادر است که می تواند باعث وارد شدن آسیب دائمی به نخاع و کمردرد شود. عفونت به علت آلوده شدن بافت های آسیب دیده ایجاد می شود. معمولا علت عفونت طناب نخاعی، وارد شدن باکتری ها به نخاع می باشد.

اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)

اسپوندیلیت آنکیلوزان یک نوع آرتریت است که در درجه اول، ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری باعث التهاب و ورم شدید مهره ها می شود که ممکن است منجر به کمردرد شدید ناشی از درد شدید مهره ها و ناتوانی شود. در موارد پیشرفته تر، التهاب و ورم می تواند باعث ایجاد استخوان جدید روی ستون مهره ها شود که منجر به بد شکلی می شود. یکی از دلایل کمردرد صبحگاهی و خشکی کمر پس از بیدار شدن از خواب در صبح، روماتیسم ستون فقرات می باشد.

فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا، که سندروم فیبرومیالژیا نیز نامیده می شود، یک بیماری طولانی مدت است که باعث درد در همه جای بدن می شود.
تعداد زیادی از افراد دارای کمردرد مزمن، به فیبرومیالژیا نیز مبتلا هستند. در حقیقت، کمردرد، شیوع بالایی در بین افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دارد و یکی از علایمی که پزشکان در تشخیص فیبرومیالژیا در بیماران جستجو می کردند نیز کمر درد بود.

کشیدگی و رگ به رگ شدن

یکی از علل کمردرد، کشیدگی و رگ به رگ شدن می باشد. کشیدگی و رگ به رگ شدن، آسیب هایی هستند که معمولا از فعالیت های فیزیکی مانند کار و فعالیت های سنگین شغلی منتج می شوند. این آسیب ها رایج بوده و می توانند بسته به علت بوجود آورنده، از خفیف تا شدید متغیر باشند.
رگ به رگ شدن در مفاصل اتفاق می افتد و رباطهایی که استخوان ها را به یکدیگر اتصال می دهند را تحت تاثیر قرار می دهند. کشیدگی ها، بر ماهیچه ها یا تاندون ها که ماهیچه را به استخوان وصل می کنند تاثیر می گذارند. کشیدگی بیشتر در ماهیچه های ساق پا، ران یا کشاله ران اتفاق می افتد.

اسکولیوز (انحراف جانبی ستون فقرات)

اسکولیوز یک بیماری رایج است که بسیاری از کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد. اسکولیوز انحراف جانبی ستون فقرات می باشد. به جای یک خط مستقیم در وسط کمر، ستون فقرات دارای انحراف، مانند حرف C یا S دیده می شود.

هنگامی که همراه با انحراف ستون فقرات، کمردرد نیز وجود داشته باشد، به علت این است که انحنای ستون فقرات باعث ایجاد تنش و فشار بر روی دیسک های ستون فقرات، اعصاب، ماهیچه ها، رباط ها یا مفاصل فاست می شود.

قوز پشتی

قوز پشتی، گرد شدن کمر به سمت جلو می باشد. گاهی اوقات گرد شدن کمر طبیعی است اما کلمه قوز پشتی، معمولا به گرد شدن بیش از اندازه کمر گفته می شود. اگر چه قوز پشتی می تواند در هر سنی اتفاق افتد، اما بیشتر در زنان پیر رایج می باشد.
قوز پشتی مرتبط با سن، معمولا بعد از اینکه پوکی استخوان تا جایی استخوان های ستون فقرات را ضعیف می کند که می شکنند و فشرده می شوند رخ می دهد. انواع دیگر قوز پشتی، در کودکان و نوجوانان به علت بد شکلی ستون فقرات اتفاق می افتد.
قوز پشتی خفیف، مشکلات اندکی بوجود می آورد، اما موارد شدید این بیماری می تواند باعث کمر درد و بد شکلی شود. از بین بردن قوز پشت به سن شما، علت بوجود آورنده و اثرات آن بستگی دارد.

گودی کمر

لوردوز (قوس کمر) اصطلاح پزشکی می باشد که انحنای طبیعی رو به داخل در پایین کمر را توصیف می کند. اگر چه که مورد غیر طبیعی در مورد لوردوز وجود ندارد، اما قوس زیاد کمر یا هایپر لوردوز، یک علت رایج کمردرد در بین افرادی می باشد که مدت زمان زیادی را به حالت نشسته یا کار پشت کامپیوتر می گذرانند.

آرتروز ستون فقرات

آرتروز یک شکل آرتریت فرسایشی می باشد. آرتروز یک بیماری پیش رونده مفصلی مرتبط با افزایش سن می باشد. در ستون فقرات، آرتروز می تواند مفاصل فاست، دیسک های بین مهره ای و رباط هایی که ستون فقرات را حمایت می کنند را تحت تاثیر قرار دهد.
آرتروز مفاصل فاست کمری، می تواند منشا قابل توجهی از کمردرد باشد. مفاصل فاست که در پشت ستون فقرات به ردیف قرار گرفته اند، مهره ها را به یکدیگر متصل می کنند. غضروف مفصلی، سطوحی که مفاصل یا یکدیگر اتصال دارند را می پوشاند. مانند دیگر مفاصل بدن که توسط غضروف مفصلی پوشانده شده اند، مفاصل فاست کمری نیز می توانند توسط آرتروز تحت تاثیر قرار بگیرند.

مشاهده فیلم آموزشی درمان آرتروز کمر و ستون فقرات

لغزش مهره

لغزش مهره، یک بیماری رایج ستون فقرات می باشد که مهره های پایینی را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری باعث می شود تا یکی از مهره های پایینی ستون فقرات، بر روی مهره ای که مستقیما پایین آن قرار دارد بلغزد. این بیماری دردناک می باشد و باعث کمردرد شدید می شود اما در بسیاری از موارد قابل درمان است. ممکن است راههای درمانی جراحی و همچنین روشهای بدون جراحی برای درمان کمر درد استفاده شود. تمرینات ورزشی مناسب می تواند از پیشرفت این عارضه جلوگیری کند.

پوکی استخوان

پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان ها شده و احتمال شکستگی استخوان ها را افزایش می دهد. هر کسی ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شود اما این بیماری در زنان مسن رایج تر می باشد. حدود نیمی از زنان و یک چهارم مردان بالای ۵۰ سال، دچار شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان می شوند.
ستون فقرات شما از استخوان های کوچکی به نام مهره تشکیل شده است. در افراد با پوکی استخوان، در بیشتر مواقع، مهره های بالای ستون فقرات دچار شکستگی می شوند. وقتی که این استخوان ها می شکنند، ممکن است باعث ایجاد کمردرد، کوتاه شدن قد و خمیدگی کمر که قوز پشتی نامیده می شود شوند.

چاقی

بیماران چاق یا دارای اضافه وزن، ممکن است دچار کمردرد ناشی از سیاتیک یا فتق دیسک کمر شوند. این کمردرد هنگامی رخ می دهد که دیسک ها و دیگر ساختارهای ستون فقرات، به علت اینکه باید فشار ناشی از اضافه وزن بر روی کمر را جبران کنند، دچار آسیب می شوند.

بارداری

کمردرد در دوران بارداری و در زنان حامله بسیار رایج می باشد اما باید از آن جلوگیری نمود. تخمین زده می شود که بین ۵۰ تا ۸۰ درصد از زنان، نوعی کمردرد را در طول حاملگی تجربه می کنند.
چنین کمردردی ممکن است از درد خفیف که مرتبط با فعالیت های خاص است تا کمردرد حاد که می تواند به کمردرد مزمن تبدیل شود تغییر کند.
مطالعات نشان می دهند که کمر درد بارداری، معمولا بین ماه پنجم و هفتم بارداری اتفاق می افتد. در بعضی موارد، کمر درد بارداری می تواند بعد از گذشت ۸ تا ۱۲ هفته از بارداری شروع شود.
نوعی از کمردرد بارداری که به ستون فقرات مربوط می باشد، در قسمت بالای گودی کمر، در مرکز کمر قرار دارد. این کمر درد ممکن است که با درد منتشر شونده به پاها همراه باشد یا نباشد.
به صورت کلی، کمر درد دوران حاملگی، مشابه با کمردردی است که توسط زنانی که باردار نیستند نیز تجربه می شود. این نوع کمردرد با قرار گرفتن طولانی مدت در یک وضعیت (مانند نشستن، ایستادن یا بلند کردن مکرر اجسام) افزایش می یابد. همچنین ممکن است حساسیت به لمس در ماهیچه هایی که در امتداد ستون فقرات قرار دارند، در طول بارداری وجود داشته باشد.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه ها با توجه به نوع کمردرد متفاوت می باشد. این درد می تواند تند و تیز و یا تیرکشنده باشد. همچنین می تواند به صورت کرختی یا بی حسی و یا اینکه درد شدید باشد یا اینکه مانند گرفتگی دردناک عضلانی حس شود.
بیشتر افراد، بدون توجه به علت زمینه ای کمر درد، حس می کنند که تکیه دادن یا اینکه استراحت کردن کمردرد را بهبود می بخشد.
افراد مبتلا به کمردرد، ممکن است بعضی از علائم زیر را داشته باشند:
•    کمردرد ممکن است با خم شدن یا بلند کردن اشیا بدتر شود.
•    نشستن ممکن است درد را بدتر کند
•    ایستادن و راه رفتن ممکن است درد را بدتر کند.
•    کمردرد می آید و می رود و یک دوره ی بالا و پایین با روزهای خوب و روزهای بد را دنبال می کند.
•    درد ممکن است از کمر به باسن یا ناحیه بیرونی لگن منتشر شود اما در پاها وجود نداشته باشد.
•    سیاتیک معمولا همراه با فتق دیسک می باشد. سیاتیک باعث درد و حتی بی حسی، گزگز و یا ضعف در باسن و پاها می شود که به سمت پایین پاها منتشر می شود. البته ممکن است که سیاتیک داشته باشید بدون اینکه کمر درد داشته باشید.
بدون توجه به سن یا علائم شما، اگر کمردردتان در طول چند هفته بهبود نیافت، و یا اینکه همراه با تب، لرز یا اینکه کاهش وزن غیر منتظره بود، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

انواع کمردرد

دانستن اینکه چگونه کمردرد تعریف می شود مهم است تا یاد بگیریم که چگونه آنرا کنترل کنیم. کمردرد می تواند به سه دسته تقسیم شود:
•    کمردرد حاد
•    کمردرد مزمن
•    کمردرد عصبی

کمردرد حاد

کمردرد حاد (شدید) ، کمر دردی است که تا ۶ هفته ادامه داشته باشد. این نوع درد ممکن است به صورت درد شدید، سوزش، تیر کشیدن، درد تیز یا بی حسی، کاملا مشخص یا مبهم باشد. همچنین ممکن است خفیف یا شدید باشد و یا اینکه نوسان داشته باشد. این درد ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف باسن و یا حتی به داخل فضای لگن/ران منتشر شود.
این درد ممکن است به دنبال فعالیت شدید یا ضربه روحی تکان دهنده شروع شود ولی ظاهرا در اکثر مواقع به فعالیت خاصی مربوط نمی باشد. این درد ممکن است به صورت ناگهانی شروع شود و یا اینکه به تدریج پیشرفت کند.

علت کمردرد حاد چیست؟

معمولا تعیین دقیق منشا کمردرد حاد مشکل می باشد. در حقیقت، منابع زیادی وجود دارند که ممکن است تولید کننده درد باشند از جمله: ماهیچه ها، بافت همبند نرم، رباط ها، کپسول ها و غضروف مفصلی و رگ های خونی. این بافت ها ممکن است ضربه ببینند، کشیده شوند و یا اینکه رگ به رگ شوند. علاوه بر آن پارگی های حلقه در برگیرنده ی دیسک بین مهره ای می تواند باعث شروع درد شدیدی شود. حتی اگر آسیب فعلی بافت کوچک باشد، و احتمال ترمیم سریع آن وجود داشته باشد، ممکن است دردی که ایجاد می شود کاملا شدید باشد.

کمردرد مزمن

حداقل دو نوع مختلف کمر درد مزمن وجود دارد: کمردرد مزمن با منبع مشخص (مانند یک آسیب) و کمردرد مزمن بدون منبع مشخص (مانند یک آسیب که تسکین یافته است).

کمردرد مزمن با منبع مشخص

این نوع کمردرد مزمن، به دلیلی کاملا مشخص ایجاد شده است. برخی از بیماری های ساختاری ستون فقرات (برای مثال بیماری دژنراتیو (تخریب) دیسک، تنگی کانال نخاعی و لغزش مهره) تا زمانی که به صورت موفقیت آمیز درمان شوند می توانند باعث کمردرد مداوم و پیشرونده شوند. علت این بیماری ها، یک مشکل آناتومیکی قابل تشخیص می باشد.
اگر دردی که به علت این بیماری ها ایجاد شده است، بعد از چند هفته یا چند ماه از درمان های محافظه کارانه (بدون جراحی) آرام نشود، معمولا جراحی به عنوان یک راه و روش درمانی بررسی می شود.

کمردرد مزمن بدون منبع مشخص

این نوع کمردرد، بعد از ترمیم بافت ادامه دارد و هیچ تولید کننده مشخصی که بتواند درد را نشان دهد وجود ندارد. این نوع درد معمولا درد مزمن خوش خیم نامیده می شود.
به نظر می رسد که درد می تواند یک مسیر در سیستم عصبی ایجاد کند و در برحی موارد، این امر به خودی خود مشکل می شود. در درد مزمن، سیستم عصبی ممکن است یک سیگنال درد ارسال کند، حتی اگر هیچ آسیب بافت در حال پیشرفتی وجود نداشته باشد. خود سیستم عصبی به خوبی کار نمی کند و باعث ایجاد درد می شود. در این گونه موارد، درد بیشتر از اینکه نشانه ای از یک آسیب باشد، یک بیماری است.
اصطلاح کمردرد مزمن، معمولا برای توصیف کمردردی که بیشتر از  ۳ تا ۶ ماه طول کشیده است یا بعد از ترمیم بافت وجود دارد استفاده می شود درد مزمن معمولا به آسیب قابل تشخیص بافت و مشکلات ساختاری ارتباط مستقیم کمتری دارد. مثالهایی از درد مزمن عبارتند از: کمردرد مزمن بدون علت مشخص، سندروم جراحی ناموفق ستون فقرات (درد ادامه دار بعد از اینکه جراحی کاملا ترمیم شده است) و فیبرومیالژیا.

کمردرد عصبی

کمر درد عصبی اخیرا مورد بررسی قرار گرفته است. در بیشتر انواع دردهای عصبی، همه ی نشانه های آسیب اصلی و اولیه از بین رفته اند و دردی که شخص احساس می کند، به آسیب یا بیماری قابل مشاهده ای مربوط نمی باشد. در این نوع درد، عصب های خاصی، ارسال پیام های درد به مغز را، حتی زمانی که هیچ آسیب پیشرونده ای در بافت وجود ندارد، ادامه می دهند.
درد عصبی، با درد ناشی از آسیب اولیه و زمینه تفاوت زیادی دارد. اگر چه که اطلاعات کاملی در مورد آن بدست نیامده است، ولی تصور این است که آسیب به اعصاب حسی یا حرکتی در سیستم عصبی محیطی، می تواند به صورت بالقوه باعث نوروپاتی (بیماری عصبی) شود.
احساسی که فرد بیمار از درد عصبی دارد، متفاوت با درد اسکلتی عضلانی می باشد و معمولا این درد با اصطلاحات زیر توصیف می شود: شدید، تیز، تیر کشنده، سوزشی، سرد و/یا بی حسی پیش رونده، گزگز یا ضعف. ممکن است احساس کنید که این درد در طول مسیر عصب از ستون فقرات به بازوها/دستها یا پاها حرکت می کند. فهم درد عصبی بسیار مهم است زیرا که روش های درمانی آن، بسیار متفاوت با روش های درمانی انواع دیگر کمردرد می باشند. برای مثال داروهای مخدر مانند مورفین و NSAID ها مانند ایبوپروفن، برای تسکین کمر درد عصبی موثر نمی باشند. درمان های درد عصبی شامل داروهای خاص، تزریقات بلوک عصبی و تعدادی از مداخلات درمانی استفاده شده برای درد مزمن می باشند.

تشخیص

تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی

یعد از اینکه تاریخچه پزشکی و علائم خود را شرح دادید، پزشک، کمر شما را معاینه می کند. این معاینه شامل نگاه کردن در کمر و فشار دادن قسمت های مختلف آن می باشد تا ببیند که آیا ضربه خورده است یا خیر. ممکن است پزشک شما را به سمت جلو، عقب و طرفین خم کند تا نقاط ضعف یا درد را مشخص کند.
پزشک ممکن است که فعالیت عصبی در پاهای شما را ارزیابی کند. این موضوع شامل کنترل کردن حرکات غیر ارادی در زانوها و مچ پاها و همچنین تست قدرت و تست حسی می باشد. این کار باعث می شود که اگر عصب ها به صورت جدی آسیب دیده باشند، پزشک به آن پی ببرد.

تست های تصویر برداری

تست های دیگری که به پزشک کمک می کند تا از تشخیص بیماری شما مطمئن شود عبارتند از:

تصویربرداری با اشعه X

اگر چه که این نوع تست های تصویربرداری فقط استخوان ها را نشان می دهند، اما تصاویر ساده گرفته شده با اشعه x می تواند به تعیین واضح ترین علل کمردرد کمک کند. این تصاویر می توانند استخوان های شکسته، تغیییرات ناشی از افزایش سن، خمیدگی ها یا بد شکلی ها را نشان دهند اما نمی تواند دیسک ها، ماهیچه ها یا اعصاب را نشان دهند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

این نوع تصویر برداری می تواند تصاویر بهتری از بافت های نرم، مانند ماهیچه ها، اعصاب و دیسک های ستون فقرات بسازد. بیماری هایی مانند فتق دیسک یا عفونت، در تصاویر MRI مشخص تر هستند.

اسکن توموگرافی محوری کامپیوتری (CAT)

اگر پزشک شما به مشکل استخوانی مشکوک باشد، اسکن CAT را پیشنهاد می دهد. این تصویربرداری مانند تصویر برداری سه بعدی با اشعه X می باشد و بر روی استخوان ها تمرکز می کند.

اسکن استخوان

اسکن استخوان زمانی پیشنهاد می شود که دکتر شما به اطلاعات بیشتری برای ارزیابی درد نیاز دارد و می خواهد مطمئن شود که درد از یک مشکل کمیاب مانند سرطان یا عفونت نیست.

تست تراکم استخوان

اگر احتمال پوکی استخوان وجود داشته باشد، ممکن است پزشک، دستور انجام تست تراکم استخوان را بدهد. پوکی استخوان، استخوان ها را ضعیف می کند و احتمال شکستگی آنها را افزایش می دهد. پوکی استخوان به خودی خود باعث کمردرد نمی شود اما شکستگی های ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان می توانند کمردرد را بوجود آورند.

درمان

به صورت کلی، درمان کمردرد یه دو دسته درمان جراحی و درمان بدون جراحی تقسیم می شود. درمان بدون جراحی شامل دارو درمانی و طب فیزیکی می باشد. پزشک متخصص یا فوق تخصص درد، با توجه به وضعیت بیمار، روش درمانی مناسب را انتخاب می کند. امروزه کلینیک های درد، نقش موثری در درمان بیماران مبتلا به کمردرد دارند. همچنین درمان های خانگی مانند کمپرس سرد و گرم و … روشی کارآمد در برطرف کردن کمردرد حاد می باشند.

جراحی

معمولا جراحی به عنوان یک روش درمانی برای تسکین کمردرد ناشی از آسیب های جدی اسکلتی عضلانی یا فشردگی عصب، مورد بررسی قرار می گیرد. ممکن است چند ماه بعد از جراحی طول بکشد تا بیمار به صورت کامل بهبود یابد و ممکن است در این مدت، بدن شخص، کاملا انعطاف پذیری خود را از دست بدهد. از بین روش های جراحی، معمولا روش های جراحی بسته و کم تهاجمی مانند لیزر درمانی دیسک کمر ، میکرودیسککتومی، ورتبروپلاستی و … که توسط متخصصین درد انجام می شوند پیشنهاد می شود و پزشکان کمتر به روش های جراحی باز تمایل دارند. زیرا روش های جراحی یاز همیشه با موفقیت همراه نیستند و شواهد کمی برای نشان دادن اینکه کدام روش ها برای علائم خاصی، به بهترین شکل عمل می کنند وجود دارد. بیمارانی که روش های جراحی باز را انتخاب می کنند، باید به صورت کامل از خطرات آنها آگاه باشند.

به صورت کلی، روش های جراحی شامل موارد زیر می باشند:

•    نوکلئوپلاستی با لیزر

نوکلئوپلاستی که کاهش فشار دیسک با پلاسما (PDD) نیز نامیده می شود، یک نوع عمل جراحی لیزری است که از امواج رادیوفرکانسی استفاده می کند تا افراد مبتلا به کمردرد ناشی از فتق دیسک خفیف را درمان کند. تحت هدایت اشعه X، یک سوزن به داخل دیسک وارد می شود. سپس یک ابزار لیزر پلاسما در داخل سوزن قرار داده می شود و نوک سوزن تا دمای ۴۰-۷۰ درجه سانتی گراد گرم می شود و یک میدان ایجاد می شود که بافت داخل دیسک را تبخیر می کند و باعث کاهش سایز دیسک و کاهش فشار وارد بر اعصاب می شود. کانال های مختلفی بسته به اینکه چگونه بافت دیسک باید حذف شود تا فشار از روی دیسک و ریشه عصب برداشته شود می تواند ایجاد شود.

•    دیسککتومی یا میکرودیسککتومی

ممکن است برای حذف دیسک، زمانی که دچار فتق شده است و بر روی ریشه ی عصبی یا نخاع فشار وارد می کند و ممکن است باعث درد شدید و مداوم شود، پیشنهاد شود. میکرودیسککتومی شبیه به عمل دیسککتومی متداول می باشد؛ اما این روش شامل حذف فتق دیسک توسط یک برش کوچکتر در کمر و بهبودی سریع تر بعد از عمل می باشد. معمولا لامینکتومی (در ادامه شرح داده شده است) و دیسککتومی، با هم استفاده می شوند و ترکیب این دو روش، یکی از روش های رایج تر برای حذف فشار وارد بر ریشه عصب ناشی از فتق دیسک یا خار استخوانی می باشد.

•    ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی

روش های کم تهاجمی هستند که برای ترمیم شکستگی های فشاری مهره ها که توسط پوکی استخوان بوجود آمده اند استفاده می شوند. ورتبروپلاستی از تصویر برداری سه بعدی استفاده می کند تا به هدایت سوزن نازک از پوسته به بدنه مهره (بزرگترین قسمت مهره) کمک کند. سپس یک سیمان استخوانی چسب مانند به داخل فضای بدنه مهره تزریق می شود که به سرعت سفت می شود تا به مهره ثبات و استحکام ببخشد و درد را کاهش دهد. در کیفوپلاستی، قبل از تزریق سیمان استخوانی، یک بالن خاص استفاده می شود و به تدریج باد می شود تا ارتفاع مهره را به شکل اولیه بازگردانند و بدشکلی ستون فقرات را کاهش دهند.

•    درمان الکتروگرمایی بین دیسکی (IDET)

یک روش درمانی برای دیسک هایی است که به علت بیماری دژنراتیو دیسک، دچار پارگی یا بیرون زدگی شده اند. در این روش، یک کاتتر از طریق یک برش کوچک در محل دیسک در کمر قرار داده می شود. یک سیم مخصوص از طریق کاتتر عبور داده می شود و جریان الکتریسیته اعمال می شود تا دیسک را گرم کند. این کار به محکم تر شدن فیبرهای کلاژنی دیواره دیسک، کاهش بیرون زدگی و تحریک اعصاب نخاعی کمک می کند.

•    لامینکتومی ستون فقرات

لامینکتومی (که به عنوان فشار زدایی از ستون فقرات نیز شناخته می شود) هنگامی انجام می شود که تنگی کانال نخاعی باعث باریک شدن کانال ستون فقرات و متعاقبا باعث درد، کرختی یا ضعف می شود. در طول این روش درمانی، لایه های نازک یا دیواره های استخوانی مهره که خار استخوانی بر روی آن قرار دارد، حذف می شوند. هدف این روش، باز کردن ستون فقرات است تا فشار از روی اعصاب برداشته شود.

•    فورامینوتومی

یک عمل جراحی است که موارد ناخواسته را از حفره ی استخوانی (فورامن)، در جایی که ریشه عصب در کانال نخاعی وجود دارد حذف می کند (یا اینکه حفره استخوانی را بزرگ می کند ). دیسک های بیرون زده یا مفاصلی که در اثر بالارفتن سن ضخیم شده اند، می توانند باعث باریک شدن فضایی که ریشه ی عصبی در آن وجود دارد شود و بر روی عصب فشار وارد کند که باعث درد، بی حسی و ضعف در بازو یا پا می شود. تکه های کوچک استخوان که بر روی عصب قرار دارند، از طریق یک شکاف کوچک حذف می شوند و به جراح اجازه می دهند تا گرفتگی را رفع کند و فشار وارد بر عصب را کاهش دهد.

•    عصب برداری رادیوفرکانسی

روشی است که از پالس های الکتریکی استفاده می کند تا از هدایت عصبی (از جمله هدایت سیگنال های درد) جلوگیری کند. تحت راهنمایی اشعه X، یک سوزن به داخل ناحیه مورد نظر از ستون فقرات که اعصاب قرار گرفته اند وارد می شود و بی حسی موضعی به عنوان روش اثبات درگیری عصب ها در کمردرد شخص مطرح می شود. سپس این ناحیه گرم می شود که منجر به تخریب موضعی عصب های مورد نظر می شود.

•    جوش دادن مهره ها

جوش دادن مهره ها روشی است که برای استحکام بخشیدن به ستون فقرات و جلوگیری از حرکات دردناک، در افراد مبتلا به بیماری دژنراتیو دیسک یا لغزش مهره (بعد از لامینکتومی) استفاده می شود. دیسک بین مهره ای، بین دو یا چند مهره برداشته می شود و مهره های کنار هم، توسط گرافت های استخوانی و/یا ابزارهای فلزی که با پیچ محکم شده اند به هم جوش داده می شوند. جوش دادن می تواند از طریق شکم (روشی که به عنوان جوش دادن داخل کمری قدامی شناخته می شود) یا از طریق کمر (که جوش دادن خلفی نامیده می شود) انجام شود. جوش دادن ستون فقرات  ممکن است باعث کاهش انعطاف ستون فقرات شود و به مدت زمان زیادی برای بهبودی نیاز دارد تا به گرافت های استخوانی اجازه دهد رشد کنند و مهره ها را به یکدیگر جوش دهند.

•    جایگزینی دیسک مصنوعی

به عنوان یک روش جایگزین برای جوش دادن مهره ها، در درمان افرادی که دچار آسیب های شدید دیسک شده اند استفاده می شود. این روش شامل حذف دیسک و جایگزینی آن با یک دیسک مصنوعی که می تواند به بازگشت ارتفاع و حرکت بین مهره کمک کند می باشد.

درمان بدون جراحی

دارو درمانی

اگر چه داروهای مسکن در واقع آسیب دیدگی کمر را بهبود نمی بخشند، اما درد را تسکین می کنند و راه را برای درمان های دیگر هموار می کنند. داروهای مخصوص کمر درد در انواع و اقسام متعدد وجود دارند و به نوع علائم، محل درد کمر و عوارض جانبی که می توانید تحمل کنید بستگی دارد. چند نوع دارو می توانند استفاده شوند تا کمردرد شما را تسکین دهند:

•    داروهای مسکن مانند آسپرین و استامینوفن می توانند درد را کاهش دهند و عوارض جانبی کمی دارند.
•    داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، درد و ورم را کاهش می دهند.
•    داروهای مخدر مانند کدئین یا مورفین ممکن است کمک کننده باشند.
•    استروئید ها که به صورت خوراکی مصرف شوند (مانند قرص کمر درد ) یا اینکه در ستون فقرات تزریق شوند، دوز بالایی از داروی ضد التهاب را وارد بدن می کنند. تزریق استروئید ها می تواند به صورت تزریق ترانس فورامینال انجام شود که تحت فلوروسکوپی صورت می گیرد.

طب فیزیکی

کمر درد می تواند باعث ناتوانی شما شود. ترکیب درمانهای بدون جراحی و دارویی، معمولا درد شما را به اندازه ی کافی تسکین می دهند تا بتوانید فعالیت های روزانه خود را انجام دهید.
•    فیزیوتراپی می تواند شامل مدالیته های غیر فعال مانند گرما، یخ، ماساژ درمانی کمر درد، التراسوند و تحریک الکتریکی باشد. درمان های فعال شامل کشش، بلند کردن وزنه و نرمش های قلبی عروقی می باشد. نرمش کردن برای بازگرداندن تحرک و قدرت به کمر و تقویت کمر، می تواند در تسکین کمردرد بسیار موثر باشد.
•    بریس ها معمولا استفاده می شوند. رایج ترین بریس مورد استفاده، نوعی کمربند طبی شبیه به شکم بند است که می تواند دور کمر و شکم بسته شود. بریس ها همیشه کمک کننده نمی باشند ولی بعضی افراد می گویند هنگامی که بریس می پوشند، احساس راحتی و تعادل بیشتری می کنند.
•    درمان کایروپراکتیک یا مانیپولاسیون که نوعی ماساژ درمانی می باشند، به شکل های مختلفی برای بیماران مبتلا به کمردرد انجام می شود. کمر درد بعضی بیمارانی که تحت ماساژ کمر درد قرار می گیرند کاهش می یابد.
•    کشش در بیشتر موارد استفاده می شود ولی شواهد علمی در مورد موثر بودن آن وجود ندارد.
•    برنامه های دیگر ورزش درمانی مانند پیلاتس یا یوگا برای بعضی بیماران مبتلا به کمردرد کمک کننده می باشند و باعث تقویت کمر می شوند. همچنین، ورزش های ویلیامز، برای درمان بدون جراحی کمردرد مفید می باشند. حرکات اصلاحی برای علاج و درمان مواردی مانند انحراف ستون فقرات و قوز پشتی مؤثر می باشند.

•    طب سوزنی، در بسیاری از موارد، به عنوان یک روش درمانی موثر برای کمردرد شناخته شده است.

•    تمرینات آب درمانی، شامل مجموعه ای از حرکات ورزشی و تمریناتی می شود که در استخر انجام می شوند و معمولا به صورت خاصی طراحی شده اند تا کمردرد را تسکین دهند.

از دیگر روش های درمان کمردرد می توان به اوزون درمانی، شاک ویو تراپی و … اشاره نمود.

پیشگیری

قوی و انعطاف پذیر نگه داشتن کمر، بهترین راه برای پیشگیری از کمردرد می باشد. نرمش منظم، قرار گرفتن در وضعیت های درست نشستن، خوابیدن و بلند کردن اجسام، همگی می توانند در جلوگی از کمردرد کمک کننده باشند.

نتیجه گیری

کمردرد بیماری شایعی است که افراد در سنین مختلف و حتی جوانان به آن مبتلا می شوند. این بیماری می تواند به صورت حاد، مزمن یا عصبی باشد و علل مختلفی مانند سیاتیک، تنگی کانال نخاعی، گودی کمر، دیسک کمر، قوز پشتی، انحراف ستون فقرات، روماتیسم و آرتروز ستون فقرات، لغزش مهره، چاقی، بارداری (حاملگی) و … دارد که با توجه به علائم و نشانه های آن باید، علت ایجاد آن را تشخیص داد و برای درمان اقدام نمود. درمان شامل روش های جراحی و بدون جراحی می شود. جراحی می تواند به صورت باز یا بسته باشد که معمولا جراحی بسته مانند لیزر درمانی انجام می شود. یکی از روش های درمان بدون جراحی، دارودرمانی (به صورت خوراکی مانند قرص یا تزریق مثل تزریق ترانس فورامینال و لیزر درمانی کمر درد با لیزر سرد) می باشد. طب فیزیکی و فیزیوتراپی یکی دیگر از روشهای درمان بدون جراحی است که شامل انجام نرمش های تقویت کننده و حرکات ورزشی مانند یوگا، پیلاتس و ورزشهای ویلیامز و حرکات اصلاحی، آب درمانی، طب سوزنی، بریس ها مانند کمربند طبی و … می باشد. پزشک متخصص یا فوق تخصص، با توجه به شدید یا خفیف بودن بیماری، درمان مناسب را انتخاب می کند. اصلاح وضعیت های نشستن، خوابیدن و بلند کردن اجسام می تواند به پیشگیری از کمردرد کمک کند.

نویسنده: دکتر مجید حیدریان، فوق تخصص درد