فیبرومیالژی یک نوع بیماری مزمن است که باعث درد گسترده اسکلتی – عضلانی، احساس خستگی، اختلالات خواب، مشکلات حافظه و تغییرات خلق و خو میشود. دوران بارداری با افزایش وزن و افزایش نوسانات هورمونی همراه است و این مسئله باعث میشود که سیستم‌های مختلف بدن تحت فشار قرار بگیرند و باعث بدتر شدن فیبرومیالژی شوند – تعداد زیادی از خانم‌ها اغلب در این دوران دچار درد و ناراحتی، مشکلات حافظه و سایر علائم و نشانه‌ها میشوند که شباهت زیادی به فیبرومیالژی در دوران بارداری دارد. یک خانم باردار که دچار فیبرومیالژی است ممکن است متوجه شود که تنش جسمی و عاطفی می‌تواند باعث بدتر شدن علائم و نشانه‌های این اختلال گردد. خانم‌های باردار مبتلا به فیبرومیالژیا دچار درد، خستگی و استرس میشوند که این موارد در طول سه ماهه اول و سه ماهه سوم بسیار شایع است.
فیبرومیالژی چیست؟
فیبرومیالژی یک اختلال مزمن است که به صورت احساس درد، احساس سوزش و احساس درد در عضلات و بافت‌های نرم بدن و همچنین خستگی و مشکلات خواب و حافظه خود را نشان میدهد. طبق ارزیابی‌های انجام شده حدود ۳ تا ۶ درصد از افراد جامعه دچار این اختلال هستند که حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد از آنها را زنان باردار تشکیل داده است. این اختلال اغلب در زنان باردار تشخیص داده نمیشود که این احتمال وجود دارد به مسئله ضعف و خستگی و استرس عاطفی مربوط باشد که باعث میشود به عنوان علائم و نشانه‌های متداول بارداری در نظر گرفته شوند.
فیبرومیالژی و بارداری
شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان میدهد فیبرومیالژی باعث اختلال در شانس باروری نمیشود با این حال تا زمانی که درد حاصل از فیبرومیالژی به طور کامل باعث ناتوانی فرد نشده است دلیلی برای اختلال در باروری وجود ندارد.
ملاحظاتی در خصوص تصمیم گیری برای بارداری
خانمی که دچار فیبرومیالژی است و تصمیم به بارداری گرفته است باید به چند فاکتور توجه کند. این نکات مهم به شرح زیر می‌باشند:
- به یک تیم تخصصی از پزشکان مراجعه نماید.
- در طول دوران بارداری و دوران بهبود از یک تیم حمایت کننده بهره مند شود.
- بتواند به اندازه نیاز استراحت کند.
- با روش‌های کنترل درد آشنا باشد.
- در طول دوران بارداری بتوانند اطلاعات خود در خصوص کنترل فیبرومیالژی را به روز کند.
خانمی که دچار فیبرومیالژی است ممکن است قبل از تصمیم به بارداری بخواهد بر روی سلامت خود و افزایش قدرت و استقامت خود تمرکز نماید تا اطمینان حاصل کند که از لحاظ ذهنی و عاطفی برای بارداری، زایمان و مادر بودن و آماده شده است.
چگونه فیبرومیالژی بر روی جنین تاثیر می‌گذارد؟
این اختلال تاثیر کمی بر روی جنینی که در شکم مادر است می‌گذارد. مساله مهمی که باید به آن توجه کرد این است که باید بدن مادر به لحاظ عاطفی، ذهنی و فیزیکی برای پذیرش استرس و مسئولیت‌های مرتبط با داشتن یک کودک آماده باشد. باید مادر سعی کند در طول دوران بارداری و پس از آن استرس خود را کاهش دهد تا بتواند از شدت علائم و نشانه‌های افسردگی بکاهد. شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان میدهد بین فیبرومیالژی و اختلالات زیر یک رابطه احتمالی وجود دارد:
- محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) اختلالی است که در آن رشد جنین در رحم مادر محدود است و باعث میشود جنین کوچک باشد.
- سقط مکرر جنین
- پلی هیدرامینوس اختلالی است که در این بیماری سطح مایع آمنیوتیک بسیار زیاد است. این اختلال با زایمان زودرس، نقص تولد، رشد بیش از حد جنین و مرده زایی ارتباط دارد.
علی رغم همه این مسائل اکثر زنان بارداری که دچار فیبرومیالژی هستند نوزادانی سالم را به دنیا می‌آورند. ریسک بروز زایمان زودرس در زنانی که دچار فیبرومیالژی هستند کم است.
بارداری و درمان فیبرومیالژی
از پزشک خود درباره بهترین روش برای کاهش علائم و نشانه‌های خود بپرسید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد تا حد امکان از شدت استرس خود در زندگی بکاهید، رژیم غذایی متعادل داشته باشید، دوش آب گرم بگیرید (آب داغ ممنوع است)، ورزش کنید اما از ورزش بیش از حد اجتناب نمایید، به انجام حرکات کششی و تمرینات تقویت کننده یوگا و ورزش کردن در آب بپردازید. به طور کلی از نکاتی پیروی کنید که قبل از باردار شدن به بهبود حال شما کمک کرده است. اگر شما دچار خستگی بیش از حد، درد یا بی حالی شدید هستید بهتر است در طول روز چند مرتبه استراحت کنید و در این خصوص نظر پزشک خود را جویا شوید. از اعضای خانواده و دوستان خود تقاضای کمک کنید و هرگز برای این کار احساس خجالت نکنید. به عنوان مثال ممکن است برای پخت و پز یا برای مراجعه به پزشک کمک نیاز داشته باشید پس برای تقاضای کمک تردید نکنید. درمان و کنترل فیبرومیالژی اغلب با تغییر در سبک زندگی و پیروی از دستورات پزشک محقق میشود. گاهی اوقات تغییر در سبک زندگی برای درمان فیبرومیالژی در طول دوران بارداری نیز توصیه میشود. برخی از نکات مهم برای تغییر در سبک زندگی به شرح زیر می‌باشند:
- ادامه دادن برنامه درمان برای کنترل علائم و نشانه‌های مرتبط با افسردگی
- داشتن رژیم غذایی سالم
- استراحت کردن به صورت مکرر و در صورت لزوم افزایش آن
- ورزش کردن طبق دستور پزشک
خانم‌های باردار باید در هنگام استفاده از کمپرس گرم برای تسکین علایم و نشانه‌های خود در سه ماهه اول بارداری کاملا احتیاط کنند. معمولاً پزشک به خانم‌های باردار توصیه میکند زمانی برای بارداری اقدام کنند که از شدت علایم و نشانه‌های آنها کاسته شده است. داشتن رژیم غذایی سالم در کنار ورزش سبک و مداوم به تقویت بدن و کنترل علائم و نشانه‌های بیماری کمک میکند.
در دوران بارداری مصرف چه داروهایی مجاز است؟
از آنجایی که اغلب علائم و نشانه‌های فیبرومیالژی به کمک داروهای ضد افسردگی و سرکوب کننده‌های درد قابل درمان است باید بیماران اطمینان حاصل کنند که پزشک زنان با پزشکی که وظیفه درمان فیبرومیالژی را بر عهده دارد در ارتباط است و به تجویز داروهایی می‌پردازند که مصرف آنها در طول دوران بارداری ضرری ندارد. معمولاً پزشکان پیشنهاد میکنند که خانم‌های باردار از ادامه درمان‌های نوروپاتیک به علت کمبود اطلاعات لازم در خصوص تاثیرات آنها بر روی جنین خودداری کنند. درمان‌های غیر دارویی از قبیل ماساژ درمانی و ورزش کردن، یوگا، طب سوزنی و مدیتیشن از جمله روش‌های ایمن برای کنترل فیبرومیالژی هستند به شرط آن که تحت نظر پزشک انجام شوند. اگر شما قبل از دوران بارداری از این روش‌ها استفاده نکرده باشید می‌توانید در دوران بارداری به امتحان کردن آنها بپردازید.
سایر نکات برای خانم‌های باردار مبتلا به فیبرومیالژیا
خطرات را درک کنید
اگرچه باردار شدن و داشتن فرزند در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا خطری ندارد برخی از تحقیقات نشان داده که این بیماری می‌تواند ریسک سقط جنین، محدودیت رشد درون رحم و بروز دیابت را افزایش دهد. مصرف داروهای مخصوص درمان فیبرومیالژی از قبیل داروهای ضد افسردگی که باعث افزایش سطح هورمون نوراپی نفرین میشوند یا داروهایی که باعث مسدود شدن سیگنال‌های درد میشوند ممکن است در دوران بارداری برای رشد جنین خطرناک باشد. از سوی دیگر تحقیقات غربی و کافی وجود ندارد که نشان دهد چگونه این داروها بر جنین انسان تاثیر می‌گذارند و قطع مصرف آنها با خطرات خاص خود همراه خواهد بود.
تحرک داشته باشید
معمولاً گفتن جمله تحرک داشته باشید برای افرادی که دچار درد گسترده عضلانی هستند چالش برانگیز است اما با تأثیرات مثبتی همراه است. نداشتن فعالیت جسمانی باعث بروز آتروفی عضلانی میشود و منجر به بدتر شدن درد عضله خواهد شد. هرچه بیشتر با نحوه عملکرد فیبرهای عضلانی آشنا شویم اهمیت ارسال خون و اکسیژن بیشتر به این اندام‌ها برای ما مشخص میشود. معمولاً پزشکان به خانم‌های باردار توصیه میکنند که روزی نیم ساعت به انجام تمرینات ورزشی سبک از قبیل پیاده روی، تمرینات هوازی یا دوچرخه سواری بپردازند. انجام دادن تمرینات یوگا نیز می‌تواند بسیار سودمند باشد اما نباید در انجام آنها زیاده روی کرد. اگر سطح درد در بیمار از ۱۰ برابر با ۳ بود به احتمال زیاد در انجام تمرینات ورزشی زیاده روی کرده است.
به بدن خود فشار وارد نکنید
اکثر خانم‌ها هنگامی که درد کمتری دارند به شدت به انجام فعالیت‌های خود از قبیل آشپزی کردن، خرید کردن، تمیز کردن منزل و انجام امور باغبانی می‌پردازند اما روز بعد خود را در یک چاله عمیق از درد احساس میکنند. اگر شما می‌خواهید که یک روز خوب داشته باشید بهتر است از فشار آوردن به بدن خود اجتناب کنید. این مسئله در خصوص دوران بارداری اهمیت بیشتری پیدا میکند زیرا وزن بدن شما به علت بزرگ شدن جنین فشار زیادی را تحمل میکند و حجم خون در بدن شما افزایش پیدا میکند که همه این موارد در کنار هم باعث میشوند فشار زیادی به بدن وارد گردد.
به استراحت و خواب منظم خود اهمیت بدهید
علت بد خوابی خانم‌های باردار در یک هاله از رمز و راز قرار دارد و هنوز علت دقیق بی خوابی و درد متداول در اکثر خانم‌های باردار مشخص شده است. در افرادی که دچار فیبرومیالژی هستند این موارد شدت بیشتری دارد که این افراد برای رفع بی خوابی و استراحت متوجه شده‌اند که مصرف برخی داروها می‌تواند برای آنها بسیار مفید باشد به نحوی که می‌توانند به خوبی استراحت کنند. خواب مناسب و استراحت کافی به کنترل سطح خستگی و درد کمک میکند.
با مصرف غذا و مکمل‌های خوب بدن خود را تقویت کنید
اطلاعات زیادی وجود دارد که نشان میدهد افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دچار کمبود برخی ترکیبات خاص از قبیل منیزیم هستند. در طول دوران بارداری جنین بخش زیادی از مواد مغذی بدن مادر را دریافت میکند به همین دلیل تامین مواد مغذی بدن یک اقدام بسیار مهم برای حفظ سلامت مادر تلقی میشود و باید مادر همیشه مراقب نتیجه آزمایش خون خود باشد.
برای سه ماهه آخر بارداری، زایمان و شش هفته اول بعد از آن برنامه ریزی کنید
داشتن یک برنامه دقیق برای سه ماه آخر بارداری، زایمان و شش هفته اول بعد از آن کاملاً ضروری است پس از یک لیست از کارهایی که باید انجام شود را تهیه کنید تا کار کاملاً برای افرادی که از شما مراقبت میکنند راحت شود. در سه ماهه سوم بارداری دوران زایمان و هفته اول پس از آن زمان خوبی برای انجام دادن اقدامات لازم مراقبتی و حمایتی است.
