پرولوتراپی یکی از روش‌های درمانی جایگزین است که برای ترمیم رباط‌ها مفید است. از پرولوتراپی با اصطلاح تزریق بازسازی کننده یا ترمیمی نیز یاد می‌شود. پرولوتراپی بافت‌های پیوندی و مفاصل را هدف می‌گیرد؛ همچنین پرولوتراپی برای درمان بیماران مبتلا به عارضه‌هایی مانند ناراحتی‌های التهابی مفصل (آرتریت)، کشیدگی و ر گ به رگ شدن گردن (ویپلش) و بیماری‌های فرسایشی یا دژنراتیو دیسک نیز به کار برده می‌شود.
مزایای پرولوتراپی
برخی از فواید پرولوتراپی عبارتند از:
ترمیم تاندون‌های آسیب دیده
پرولوتراپی بیان فاکتورهای رشد مشتق از پلاکتی را افزایش میدهد که وجود آنها برای ترمیم تاندون‌های آسیب دیده ضروری است.
درمان درد مزمن کمر و گردن
پرولوتراپی برای درمان پارگی‌های کوچک و بافت‌های ضعیف کمر و پشت بدن که مسئول ایجاد التهاب، کاهش عملکرد، بیرون‌زدگی دیسک و کمر درد هستند، مفید است. سازو کار پرولوتراپی برای تسکین کمر درد به این شکل است که سلول‌های بنیادی تزریق شده شل شدن رباط، یعنی عامل فعالسازی گیرنده‌های دردی در بافت‌های رباط یا تاندون را برطرف می‌کند که پیام‌های عصبی درد را منتقل می‌کنند. بافت آسیب دیده‌ی تاندون‌ها یا رباط‌ها به کشش، فشرده شدن یا دیگر گونه‌های فشار حساس است، بنابراین پرولوتراپی منشأ اصلی درد را با کاهش این پارگی‌ها از بین می‌برد. پرولوتراپی روشی است که تاثیرگذاری و کارآمدی آن در مدیریت درد عارضه‌های شایع درگیر کننده کمر و پشت بدن، از قبیل موارد زیر به اثبات رسیده است:
- گردن درد ناشی از عارضه‌های ستون فقرات
- درد عصب سیاتیک
- فتق یا بیرون زدگی دیسک
- بیماری‌های فرسایشی دیسک
- مشکلات ساکروایلیاک
- آسیب‌های روتاتور کافی که تا بالای کمر امتداد یافته باشد.
- کشیدگی و رگ به رگ شدن گردن
درمان درد و آسیب دیدگی شانه
تزریق پرولوتراپی درمانی موثر برای تسکین درد و ترمیم آسیب‌های شانه است که غالباً پی‌آمد تحمیل فشار شدید و استفاده بیش از حد از روتاتور کاف، برای مثال استراحت نکردن بین ورزش، است. شانه یکی از بخش‌های بدن است که بیشتر از بقیه مفصل‌ها در معرض استفاده‌های مکرر، آسیب دیدگی‌های مکرر و فرسایش قرار دارد، بنابراین ورزشکاران، کارگران و سالمندان بیشتر مستعد ابتلا به انواع آسیب‌های شانه هستند. اکثر بیماران پس از ترمیم آسیب‌های شانه و فروکش کردن شانه درد مزمن راحت‌تر می‌توانند بخوابند و ورزش کنند، توانایی کلی‌شان بیشتر می‌شود و افسردگی، اضطرابشان کمتر می‌شود.
درمان آسیب‌های آرنج
بزرگسالانی که به ورزش‌های گلف و تنیس علاقه دارند، جزء گروه‌هایی هستند که مستعد آسیب دیدگی‌های آرنج هستند. پرولوتراپی امروزه به عنوان یکی از روش‌های موثر درمان غیرجراحی برای آسیب‌های ورزشی به شمار می‌آید. تزریق پرولوتراپی درمانی ایده‌آل برای مشکلات آرنج، مانند التهاب اپیکوندیلیت میانی و خارجی و همچنین دردی است که به دلیل این آسیب‌دیدگی‌ها در پایین کمر، رباط‌های مچ دست یا شانه احساس می‌شود؛ به علاوه پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا و دیگر آسیب‌های عضلانی ـ اسکلتی ناشی از ساییدگی مفصل و استفاده مکرر را نیز می‌توان به روش پرولوتراپی درمان کرد.
درمان آسیب‌های دست و پا
پرولوتراپی روشی کارآمد برای تسکین درد ناشی از آسیب‌های شایع دست، مانند سندرم تونل کارپ، انگشت شست اسکی‌بازان یا پیام دهندگان، در میان جوانان و میانسالان محسوب می‌شود؛ این عارضه‌ها پی‌آمد استفاده مکرر و آسیب دیدن رباط طرفی زند زیرین (اولنار) است. پزشکان به تازگی متوجه افزایش درصد شیوع آسیب‌هایی شده‌اند که فعالیت‌های روزمره مانند تایپ، کار با ماوس رایانه یا ورزش کردن عامل بروز آنها است. انگشت شست و بقیه انگشتان دست و پا در معرض تحمل درد ناشی از آرتروز و بالا رفتن سن نیز قرار دارند. تزریق پرولوتراپی درد پا و مچ پای ناشی از آرتریت، پارگی تاندون، درد و التهاب پاشنه (التهاب پلانتار فاشیا)، عدم هم‌ترازی، شکستگی و آسیب‌های رباط را تسکین میدهد.
پرولوتراپی چگونه درد مفصل را تسکین میدهد؟
در روش پرولوتراپی داروهای مایع برای تسکین درد ناشی از آسیب مفصل تزریق می‌شود. داروهای پرولوتراپی حاوی موادی طبیعی مانند دکستروز، سرم نمکی، sarapin و داروهای بی‌حس کننده مانند لیدوکائین است. در تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی شده با پلاکت)، سلول‌های بنیادی لازم از خود بیمار گرفته می‌شود؛ بنابراین پی آر پی با پرولوتراپی تفاوت دارد. همچنین پرولوتراپی با تزریق کورتیزون و استروئید نیز متفاوت است. پزشک دارو را در نقطه‌ای معین و به دقت تعیین شده در محل آسیب دیدگی تزریق می‌کند که واکنش التیام‌بخشی بدن را برمی‌انگیزد. رباط‌های جدید و سالم یا بافت‌های تاندون در اثر این تزریق‌ها رشد می‌کند. در نتیجه درد و خشکی مفصل کمتر می‌شود و عملکرد، قدرت و توانایی حرکتی مفصل بهبود می‌یابد. تزریق چند بار تکرار می‌شود تا تحریک رشد بافت‌های جدید ادامه یابد. چون پرولوتراپی رشد بافت را تحریک می‌کند، بیشترین تاثیر را برای درمان بیمارانی دارد که عارضه‌های مزمنی مانند بیماری کرون یا خستگی مزمن علت دردشان نیست.
آمادگی قبل از تزریق پرولوتراپی
پزشک عکس‌های تشخیصی، شامل رادیوگرافی و MRI را بررسی می‌کند. پوست قبل از تزریق با الکل تمیز و ضدعفونی می‌شود، سپس کرم لیدوکائین روی محل تزریق زده می‌شود تا درد تزریقی کمتر شود. چنانچه بیمار درد شدید داشته باشد، آرام‌بخش یا گاز نیتروز اکساید دریافت می‌کند. قبل از تزریق پرولوتراپی باید غذا میل کنید، پروتئین موجود در گوشت قرمز بهترین غذا برای قبل از پرولوتراپی است. همچنین به بیمار توصیه می‌شود که مصرف داروهای ضدالتهابی را از حداقل سه روز قبل از تزریق متوقف کند تا بدن به درمان واکنش نشان دهد.
مراحل عمل پرولوتراپی
کل درمان پرولوتراپی، از لحظه ورود به کلینیک و آماده شدن برای عمل تا انتها، سی دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. پزشک داروهای پرولوتراپی را پس از اعمال بی‌حسی موضعی، در ناحیه مورد نظر تزریق می‌کند. پزشک پس از تزریق از بیمار می‌خواهد که استراحت کند، کمپرس گرم به مدت ۱۵ ـ ۱۰ دقیقه روی ناحیه درمان شده قرار داده می‌شود. سپس بیمار مرخص می‌شود.
دوران بهبود پس از پرولوتراپی
خشکی و ورم مختصری بلافاصله بعد از عمل تجربه می‌شود که به سرعت برطرف می‌شود. اکثر بیماران می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را یک روز بعد از تزریق از سربگیرند، بسیاری از بیماران نیز از همان روز تزریق می‌توانند فعالیت‌های معمول خود را انجام دهند. کبودی، ناراحتی، ورم و خشکی گاهی تا یک هفته ادامه دارد. پرولوتراپی هیچ گاه نباید همراه با درد شدید باشد، درد شدید، به ویژه همراه با تب نشانه عفونت است؛ اگر این شرایط را تجربه کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا عفونت را به سرعت درمان کنند. پزشک توصیه می‌کند که تزریق پرولوتراپی چند بار تکرار شود تا تحریک رشد بافت‌های جدید ادامه یابد.
عوارض جانبی پرولوتراپی
عوارض جانبی احتمالی پرولوتراپی عبارت است از:
- ورم کردن محل تزریق
- افزایش درد و خشکی
- سردرد
- نشانه‌های حساسیت
- مواردی از نشت مایع نخاعی و آسیب دائمی عصب نیز در موارد نادر گزارش شده است.
در یک کلام
داروهای پرولوتراپی معمولاً شامل مواد طبیعی همچون دکستروز، سرم نمکی و sarapin و داروهای بی‌حسی مانند لیدوکائین می‌شود. این درمان رشد بافت را تحریک می‌کند.
پرولوتراپی در درمان آسیب تاندون، درد مزمن کمر و گردن، آرتریت زانو، درد عضلانی و مفصلی، التهاب مزمن تاندون آرنج، التهاب پلانتار فاشیا و ساییدگی غضروف زانو موثر است.
قبل از انجام پرولوتراپی بیمار باید مصرف برخی از داروهای ضدالتهاب را متوقف کند و مقدار پروتئین را در وعده غذایی خود افزایش دهد. همچنین x-ray و MRI برای تشخیص علت درد ضروری است. پرولوتراپی حدود سی دقیقه طول می‌کشد و بیماران معمولا به شش جلسه درمان نیاز دارند. کبودی، تورم و سفتی بعد از تزریق طبیعی است و تا یک هفته ادامه دارد. اما داشتن تب نشانه‌ای از عفونت است و باید به پزشک مراجعه کرد.
سوالات رایج
آیا پرولوتراپی برای همه مفید است؟
وضعیت هر بیمار به دقت ارزیابی می‌شود، پزشک معاینه بالینی دقیقی را انجام میدهد، پرونده پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و دستور سونوگرافی یا رادیوگرافی میدهد. آزمایشهای مختلف نیز برای تهیه بهترین طرح درمان ممکن انجام می‌شود. سپس پزشک شانس موفقیت درمان پرولوتراپی را با در دست داشتن این اطلاعات تخمین می‌زند. موفقیت پرولوتراپی به عامل‌هایی همچون سابقه آسیب دیدگی، سلامت عمومی بیمار و توانایی التیام‌بخشی بدن وی، وضعیت تغذیه و کمبودهای دیگری بستگی دارد که بر فرایند التیام‌بخشی بدن اثر می‌گذارد. چنانچه پزشک تشخیص دهد که پرولوتراپی برای بیمار مناسب است، شانس موفقیت درمان بالا خواهد بود.
بیماران به چند جلسه درمان پرولوتراپی نیاز دارند؟
فواصل بین تزریق‌های پرولوتراپی به مشکل خاص بیمار و شدت آن و همچنین پروتکل درمانی پزشک بستگی دارد. تزریق پرولوتراپی معمولاً هر سه تا شش هفته یک بار تکرار می‌شود؛ متوسط فاصله بین تزریق‌ها یک ماه است و چهار تا شش تزریق انجام می‌شود. البته این زمانبندی برای تمام بیماران یکسان نیست و با توجه به عارضه‌ی موجود می‌توان تزریق‌ها را در فواصل کمتر برای یک دوره طولانی‌تر تکرار کرد.
نرخ موفقیت درمان پرولوتراپی چقدر است؟
نرخ موفقیت مورد انتظار پرولوتراپی به متغیرهای مختلفی مانند سابقه بیماری، توانایی بدن بیمار برای التیام و نوع محلول تزریق شده بستگی دارد. کمردرد در اکثر موارد بعد از تزریق پرولوتراپی بهبود می‌یابد. بسیاری از مطالعاتی که طی سال‌های گذشته انجام شده، بیانگر نرخ موفقیت بالای پرولوتراپی در درمان درد و آسیب‌های مختلف رباط، تاندون یا مفصل است.
مزایای پرولوتراپی چیست؟
عوارض و خطرات مربوط به تزریق پرولوتراپی محدود است؛ به علاوه چون داروهای پرولوتراپی تقریباً خنثی است، عوارض جانبی سیستمی آن محدود است.
آیا تزریق پرولوتراپی دردناک است؟
میزان درد تزریق پرولوتراپی به ساختار یا مفصل تحت درمان، داروی انتخاب شده و مهارت متخصص در تزریق بستگی دارد. ممکن است درد پس از تزریق موقتاً بیشتر شود و بیمار با خشکی و ورم مختصری روبرو شود. البته این ناراحتی معمولاً به سرعت برطرف می‌شود و با مصرف مسکن‌هایی مانند تایلنول یا دیگر داروهای تجویزی به سرعت آرام می‌شود. داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین و ایبوپروفن برای تسکین درد توصیه نمی‌شود، چون این داروها فرایند التیام‌بخشی التهابی مطلوبی را که توسط تزریق پرولوتراپی تولید می‌شود، سرکوب می‌کنند.
