درد مشکل پزشکی پیچیده‌ای است که اثر چشمگیری بر رفاه جسمی و روحی دارد. هدف متخصص درد این است که رنج و درد بیمار را کمتر کند تا بیمار بتواند استقلال و عملکرد بهینه‌ی خود را بازیابد و از یک زندگی پربار برخوردار گردد. پزشکان بیماران خود را برای انجام یک یا چند درمان خاص یا بهره‌گیری از درمان مستمر به فوق تخصص درد معرفی می‌کنند.
مزایای مدیریت مناسب درد
مراجعه به متخصص درد و بهره‌گیری از خدمات مدیریت درد مزایای متعددی دارد که شاخص‌ترین آنها عبارت است از:
- بهبود سطح فعالیت و عملکرد دوران بهبود بعد از جراحی را تسریع می‌کند، مدت زمان بستری را کاهش می‌دهد و به بازیابی سریع‌تر عملکرد نرمال بیمار کمک می‌کند.
- کاهش خطر بروز عوارضی مانند ذات‌الریه، ترومبوز وریدهای عمقی و عفونت
- کنترل درد استرس و فشار فیزیکی روی بدن و اضطراب روحی را کاهش می‌دهد و به بهبود خلق و خو کمک می‌کند.
- آشنایی بیشتر با مسکن‌ها و داروهای ضددرد، مدت زمان مصرف و تاثیر آنها بر روی بدن؛ از یاد نبرید که هرچند مسکن‌ها درد را آرام می‌کنند، اما مصرف آنها ممکن است عوارض کوتاه مدت و بلندمدتی را نیز به دنبال داشته باشد.
- کاهش خطر پیشرفت کردن درد و تبدیل شدن آن به درد مزمن و بلندمدت
متخصص درد چه کاری انجام می‌دهد؟
درد حاد معمولاً پی‌آمد ایجاد حسی در سیستم عصبی است که به منظور هشدار دادن یک بیماری یا آسیب احتمالی و ضرورت انجام درمان تولید می‌شود، حال آن که درد مزمن برخلاف درد حاد مدت طولانی‌تری ادامه دارد. درد مزمن گاهی به صورت درد حاد در پی رگ به رگ شدن کمر یا بیماری جدی و طولانی‌تر از حد معمول شروع می‌شود؛ همچنین ابتلا به یک عارضه‌ی مداوم نیز به درد مزمن دامن می‌زند. در این بین بیمارانی هستند که بدون آسیب‌دیدگی دچار درد می‌شوند. گونه‌های متداول درد مزمن عبارت است از:
- درد گردن و کمر
- آرتریت (بیماری‌های التهابی مفصل)
- میگرن
- درد سرطان
- درد عصبی
کنترل درد توسط متخصص
در حالی که درد حاد معمولاً به مرور زمان بهبود می‌یابد، درد مزمن با گذشت زمان آرام نمی‌شود و حتی تسکین آن نیاز به مداخله پیدا می‌کند. انتخاب روش‌های کنترل درد از سوی متخصص فلوشیپ درد تا حد زیادی به تخصص و سابقه‌ی وی بستگی دارد. طیف وسیعی از متخصصین می‌توانند درمان‌های مربوط به کنترل و مدیریت درد را ارائه دهند:
- متخصص بیهوشی: متخصصین بیهوشی بلوک عصبی، تزریق در نقاط ماشه‌ای و تجویز داروهای خوراکی را انجام می‌دهند. همچنین متخصص بیهوشی می‌تواند دستگاه‌هایی مانند پمپ و محرک را داخل بدن قرار دهد.
- جراح مغز و اعصاب: این گروه از متخصصین غالباً جراحی ستون فقرات یا اعصاب، عمل‌های مربوط به نخاع یا مغز و جراحی‌های فیوژن ستون فقرات یا تعویض دیسک را در کنار دیگر تکنیک‌های مدیریت درد انجام می‌دهند. جراح مغز و اعصاب بلوک عصبی، جایگذاری دستگاه‌های مختلف در بدن و تجویز داروهای خوراکی را نیز انجام می‌دهند.
- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی: متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی از گونه‌های درمانی مختلفی مانند طب فیزیکی، کار درمانی و تفریح درمانی استفاده می‌کنند و بر ورزش و حرکت تمرکز می‌کنند. برخی متخصصین طب فیزیکی بلوک عصبی، جایگذاری دستگاه‌های خاص در بدن و تجویز داروهای خوراکی را نیز انجام می‌دهند.
- روانپزشک: روانپزشکان علاوه بر تجویز داروهای خوراکی، رفتاردرمانی شناختی، مشاوره خانواده و مشاوره گروهی، هیپنوتیزم و بیوفیدبک را نیز در کنار درمان‌های دیگر انجام می‌دهند. بسیاری از روانپزشکان بر واکنش درمان به درد و تاثیر درد بر روی کیفیت زندگی بیمار متمرکز می‌شوند.
چگونه یک متخصص درد خوب پیدا کنیم؟
راهنمای گام به گام زیر کمک می‌کند تا بهترین متخصص درد را پیدا کنید:
- سوال کردن از پزشک عمومی: پزشک عمومی معالجتان از بعضی علائم و مشکل فعلی‌تان آگاهی دارد. با پزشک معالجتان صحبت کنید تا اطلاعات بیشتری درباره علت درد پیدا کنید. از پزشکتان بخواهید که شما را به یک متخصص درد خوب در منطقه‌تان معرفی کند. پزشک معالجتان می‌تواند یک فوق تخصص درد فوق‌العاده یا کلینیک درد معتبری را که قبلاً نیز با آن همکاری داشته است، به شما معرفی کند.
- مشورت با خانواده و دوستان: مشورت با خانواده و دوستان نیز گام مهمی در راه این جستجو است. نظرات شخصی برای یافتن یک متخصص درد عالی در ناحیه‌ی محل سکونتتان ارزشمند است. نقدهای آنلاین یا توصیه‌های شرکت‌های بیمه ممکن است جانبدارانه باشد، اما دوستان یا خانواده مشاورین مورد اطمینانی هستند که همواره صلاح شما را می‌خواهند. همچنین دوستانتان می‌توانند اطلاعات بیشتری را درباره محیط و خدمات مطب، بهداشت و تمیزی کلینیک درد و سرعت و نظم کلینیک در وقت دادن در اختیارتان بگذارند.
- تماس گرفتن با متخصص یا کلینیک درد: بعد از آن که کلینیک درد مناسبی را پیدا کردید، با کلینیک تماس بگیرید و بیشتر پرس‌وجو کنید تا کاملاً از انتخابتان مطمئن شوید. پرسیدن سوال‌های ساده زیر می‌توان راهگشا باشد:
- چه درمان‌هایی در کلینیک ارائه می‌شود؟
- متخصص درد چه تحصیلاتی دارد؟
- متخصص درد چه درمانی را برای بیماری‌تان توصیه می‌کند؟
تصمیم‌گیری برای انتخاب یک متخصص درد خوب تصمیم بسیار مهمی است. دقت کنید کلینیکی را انتخاب کنید که پاسخگویی سریعی داشته باشد و اطلاعات لازم را به روشنی در اختیارتان بگذارد. اگر تماس تلفنی‌تان به خوبی پیش رفت، از متخصص وقت بگیرید تا با روش‌های درمانی پیشنهادی ایشان بهتر آشنا شوید.
هنگام نخستین مراجعه به متخصص درد چه اتفاقی می‌افتد؟
متخصص درد مشکل درد خاصی را که بیمار دارد، در جلسه‌ی اول ارزیابی می‌کند؛ این ارزیابی معمولاً شامل بررسی دقیق پرونده پزشکی، معاینه بالینی و بررسی نتایج آزمایش‌های قبلی می‌شود. سوالات متخصص و معاینه بالینی متمرکز بر مشکل خاص هر بیمار است، البته متخصص سابقه‌ی پزشکی و دیگر بیماری‌های فعلی وی را نیز بررسی می‌کند. متخصصین درد معمولاً پرسشنامه‌ای را قبل از ویزیت اول به بیماران می‌دهند که در آن سوالاتی درباره جزئیات درد مطرح شده است و همچنین از بیماران می‌خواهند که جواب آزمایش‌ها و عکس‌های قبلی خود، مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی را نیز همراه بیاورند. قبل از مراجعه به پزشک از او سوال کنید که آیا ممکن است درمان آن روز شروع شود یا خیر، اگر قرار به انجام عمل باشد، بهتر است همراهی داشته باشید که بعد از درمان شما را به خانه برساند. این ویزیت فرصتی برای بررسی شرح حال بیمار و تبادل نظر با بیمار درباره نتایج ارزیابی اولیه است. ممکن است متخصص درد علت دقیق درد را بداند یا لازم بداند که آزمایش‌های تشخیصی بیشتری انجام شود. فارغ از نوع مشکلی که دارید، باید بعد از اتمام این جلسه اطلاعات بیشتری درباره دردتان و روش‌های مدیریت آن پیدا کنید.
سوالات رایج
درمان توسط متخصص درد چه مدت طول می کشد؟
طول درمان تمام بیماران یکسان نیست و به پیچیدگی و ترکیب درمان‌های تجویز شده بستگی دارد. اکثر بیماران یک دوره‌ی درمان سه تا شش ماهه را پشت سر می‌گذارند و در این مدت باید هفته‌ای سه ساعت را به درمان اختصاص دهند و در کلینیک درد حاضر شوند.
متخصص درد از چه روشی برای درمان درد استفاده می کند؟
طرح درمان متناسب با وضعیت و شدت درد هر بیمار و اهداف و نیازهای خاص وی آماده می‌شود. طرح درمان ممکن است شامل یک روش یا ترکیبی از چند روش درمانی مختلف مانند درمان‌های پزشکی ـ اعم از دارویی یا عمل‌های خاص ـ ، درمان‌های روانشناختی و توانبخشی باشد.
در چه صورتی باید به متخصص درد مراجعه کنم؟
چنانچه از درد بی‌امان و طاقت‌فرسایی رنج می‌برید که به درمان(ها) واکنش نشان نداده است و پزشک خانوادگی یا عمومی توصیه کرده است که به متخصص درد مراجعه کنید. مطالعات متعدد حاکی از آن است که مداخله و درمان زودهنگام تاثیر چشمگیری بر نتایج بلندمدت تسکین درد مزمن دارد.
آیا درد توسط متخصص درد به صورت کامل تسکین می یابد?
میزان تسکین درد حاصل از بهره‌گیری از درمان‌های ارائه شده توسط متخصص درد به سختی قابل پیش‌بینی است. درد اکثر بیماران به میزان 100 ـ 50 درصد کاهش می‌یابد. هدف متخصص درد این است که به بیمار کمک کند تا به بالاترین میزان ممکن از کنترل درد برسد و راحت‌تر بتواند به یک زندگی رضایتبخش و پربار برگردد.
آیا تزریقی که متخصص درد انجام می‌دهد، نیاز به بیهوشی دارد؟
در اکثر عمل‌هایی که در کلینیک درد انجام می‌شود، داروهای آرام‌بخش به صورت درون وریدی تزریق می‌شود. بیهوشی عمومی برای درمان‌هایی که متخصصین درد انجام می‌دهند، مناسب نیست. اگرچه آرام‌بخش درون وریدی تضمین نمی‌کند که بیمار حتماً حین عمل بیهوش شود و به خواب برود، اما باعث می‌شود تا بیمار حین درمان راحت باشد.
تزریق‌هایی که متخصصین درد انجام می‌دهند، با چه خطرهایی همراه است؟
خوشبختانه به ندرت پیش می‌آید که تزریق آسیب مستقیمی به عصب بزند یا موجب عفونت شود، احتمال بروز این عوارض در این تزریق‌ها یک در پنجاه هزار است.
یکی از درمان‌هایی که متخصصین درد انجام می‌دهند، تزریق استروئید است، عوارض جانبی این درمان چیست؟
تزریق استروئید عوارض جانبی جدی به دنبال ندارد. در هر حال برخی بیماران با عوارض زیر روبرو می‌شوند:
- حساسیت به لمس و یا درد محل تزریق
- خونریزی یا کبودی محل تزریق
- بی‌حسی یا ضعف بازو یا پا به مدت چند ساعت
