آرتریت واکنشی که قبلاً به آن سندرم ریترز گفته می‌شد نوعی آرتروز است که در واکنش به عفونت‌های باکتریایی در قسمت دیگری از بدن به وجود می‌آید. معمولاً زمانی که یک فرد دچار عفونت می‌شود، سیستم ایمنی بدن او شروع به جنگیدن با جسم خارجی می‌کند. در فرد مبتلا به آرتریت واکنشی، سیستم ایمنی بدن پس از بهبودی عفونت نیز ادامه می‌یابد و باعث تورم مفاصلی هم که دچار عفونت نبوده‌اند می‌شود. مفاصلی نظیر زانوها، پاها و مچ پا غالباً دچار آرتریت واکنشی شده و متورم و دردناک می‌شوند. آرتریت واکنشی مادرزادی نیست ولی باکتری‌هایی که باعث ابتلا به این عارضه می‌شوند از طریق روابط جنسی و غذاهای آلوده به دیگران منتقل می‌شوند.
علت ابتلا به آرتریت واکنشی
همان طور که قبلاً توضیح داده شد، آرتریت واکنشی ممکن است یک عارضه ژنتیکی باشد. نشانگرهای برخی ژن‌ها در افراد مبتلا به آرتریت واکنشی بیش از سایر افراد است. به عنوان مثال، ژن HLA-B27 معمولاً در افراد مبتلا به آرتریت واکنشی دیده می‌شود. حتی در بیمارانی که زمینه ژنتیکی برای ابتلا به آرتریت واکنشی دارند، ابتلا به برخی عفونت‌ها ممکن است محرک ابتلا به این عارضه باشد. آرتریت واکنشی ممکن است پس از ابتلا به عفونت‌های آمیزشی اتفاق بیفتد. شایع‌ترین باکتریوم مرتبط با آرتریت واکنشی پس از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی کلامیدا تراکوماتیس نام دارد. آرتریت واکنشی ممکن است پس از ابتلا به اسهال خونی نیز اتفاق بیفتد که باکتری‌های موجود در روده مانند سالمونلا، شیگلا، یرسینیا، کامپیلوباکتر و کلوستریدیوم دیفیسیل از عامل‌های آن هستند. آرتریت واکنشی معمولاً یک تا سه هفته پس از ابتلا به عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود. همچنین ابتلا به آرتریت واکنشی همراه با اینفیوژن بی سی جی مورد استفاده برای ردمان سرطان مثانه نیز گزارش شده است.
عواملی که احتمال ابتلا به آرتریت واکنشی را افزایش می‌دهند
• جنسیت: آرتریت واکنشی بیشتر در مردان دیده می‌شود.
• سن: این عارضه بیشتر در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله دیده می‌شود.
• عوامل ارثی: وجود ژن‌های وراثتی مانند HLA-B27 احتمال ابتلا به آرتریت واکنشی را افزایش می‌دهند
علامت ابتلا به آرتریت واکنشی
علائم و نشانه‌های ابتلا به آرتریت واکنشی معمولاً یک تا چهار هفته پس از ابتلا به عفونت محرک آن دیده می‌شوند و برخی از آنها عبارتند از:
• درد و خشک‌شدگی: درد مفصل ناشی از آرتریت واکنشی بیشتر در زانوها و پاها و مچ پا احساس می‌شود. همچنین ممکن است شما در پاشنه پا، پایین کمر یا باسن نیز دچار درد شوید.
• التهاب چشم: بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت واکنشی ممکن است دچار تورم چشم شوند.
• مشکلات ادراری: تکرر ادرار و ناراحتی در هنگام ادرار کردن و همچنین تورم پروستات یا دهانه رحم نیز ممکن است به وجود آیند.
• التهاب بافت نرم در محل ورود استخوان: این عارضه ممکن است در عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها دیده شود.
• تورم انگشتان پا یا انگشتان دست: در برخی موارد، انگشتان پا یا دست ممکن است متورم شده و شبیه به سوسیس شوند.
• مشکلات پوستی: آرتریت واکنشی ممکن است به طرق مختلف بر پوست تأثیر بگذارد و باعث راش در کف پاها و کف دست‌ها شود و یا در دهان زخم‌هایی ایجاد کند.
• درد پایین کمر: این درد در هنگام شب یا هنگام صبح تشدید می‌شود.
تشخیص ابتلا به آرتریت واکنشی
حین انجام معاینات بالینی، پزشک مفاصل شما را برای ارزیابی علائم و نشانه‌های تورم، گرمی و حساسیت به لمس بررسی کرده و دامنه حرکتی را در ستون فقرات و مفاصل آسیب دیده شما تست می‌کند. همچنین ممکن است چشمان شما را برای بررسی التهاب و پوست شما را برای بررسی راش‌ها و بثورات پوستی معاینه نماید.
آزمایش‌های خون
پزشک ممکن است به دلایل زیر دستور انجام آزمایش خون بدهد:
• بررسی وجود عفونت‌های جاری یا قبلی
• علامت التهاب
• آنتی‌بادی‌های همراه با انواع دیگر آرتریت‌ها
• مارکرهای ژنتیکی مرتبط با آرتریت واکنشی
آزمایش مایع مفصلی
پزشک ممکن است از یک سوزن برای کشیدن نمونه مایع درون مفصل آسیب دیده شما استفاده کند. این مایع با اهداف زیر تحت آزمایش قرار می‌گیرد:
• شمارش گلبول‌های سفید خون: افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون نشان‌دهنده وجود التهاب با عفونت در بدن است.
• عفونت‌ها: باکتری‌های موجود در مایع مفصلی ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به آرتریت عفونی باشد که ممکن است باعث ایجاد آسیب‌دیدگی‌های جدی در مفصل شود.
• کریستال‌ها: کریستال‌های اسید اوریک در مایع مفصلی نشان‌دهنده ابتلا به نقرس است. این عارضه یک نوع آرتریت بسیار دردناک است که بیشتر در انگشت شصت پا دیده می‌شود.
آزمایش‌های تصویری
با عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس از پایین کمر، لگن و مفاصل می‌توان هر گونه علامت و نشانه ابتلا به آرتریت واکنشی را مشخص کرد و احتمال ابتلا به انواع دیگر آرتریت را رد کرد.
درمان آرتریت واکنشی
آرتریت واکنشی درمانی ندارد و برای درمان به تسکین علائم آن توجه می‌شود.
داروهایی که برای درمان آرتریت واکنشی استفاده می‌شوند
از آنجا که آرتریت راکتیو یک واکنش خودایمنی است با آنتی‌بیوتیک نمی‌توان التهاب مفاصل را درمان کرد. اگر شما در دستگاه ادراری یا سیستم گوارشی خود علائمی از عفونت داشته باشید، مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند در درمان این عفونت‌ها مؤثر باشد. این که چه نوع آنتی‌بیوتیکی مصرف کنید به نوع عفونت باکتریایی که به آن مبتلا شده‌اید بستگی دارد. پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش برای یافتن نوع عفونت داشته باشد. عفونت‌های ویروسی و قارچی را به سختی می‌توان درمان کرد.
مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی برای تورم و درد مفاصل
داروهای ضد التهابی غیر ا استروئیدی به تسکین درد و التهاب ناشی از ابتلا به آرتریت کمک می‌کنند. برخی از این داروها را که می‌توان بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کرد عبارتند از:
• ایبوپروفن (آدویل، موترین IB)
• ناپروکسن (آلیو، آناپراکس، ناپروسین)
• دیکلوفناک (ولتارن)
اگر این داورها مؤثر واقع نشدند، پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی دیگری مانند ایندومتاسین (سلبرکس) برای شما تجویز نماید. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی ممکن است باعث خونریزی معده شوند بنابراین باید همیشه این داروها را همراه با غذا مصرف کرد. پزشک در مورد خطرات احتمالی ناشی از مصرف این داروها توضیحات لازم را به شما می‌دهد.
استفاده از استروئیدها برای تورم
اگر داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مؤثر واقع نشدند و نتوانستند التهاب را کنترل کنند، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را تجویز نماید. استروئیدها سیستم ایمنی را سرکوب کرده و حمله آنها به بدن را کاهش می‌دهند. به هر حال، استروئیدها از سرعت پیشروی خود آرتریت جلوگیری می‌کنند.
داروهای تعدیل‌کننده ضد روماتیسمی برای محافظت از مفاصل
برای درمان مستقیم آرتریت ممکن است پزشک داروهای تعدیل‌کننده ضد روماتیسمی مانند سولفاسالازین (آزولفیدین) یا متوترگزات تجویز نماید. این داروها به طور مستقیم به تسکین درد و التهاب کمک نمی‌کنند اما سرعت پیشروی آرتریت را کاهش می‌دهند. از آنجا که آرتریت به مرور زمان و به تدریج به مفاصل آسیب وارد می‌کند، مصرف آنها، مفاصل را در برابر آسیب‌دیدگی محافظت می‌کند.
مسدودکننده‌های عامل نکروز تومور (تی ان اف)
استفاده از مسدودکننده‌های عامل نکروز تومور (تی ان اف) یکی دیگر از روش‌های درمانی است. تی ان اف پروتئینی است که مسئول بخشی از واکنش التهابی بدن در هنگام ابتلا به آرتریت است. مسدودکننده‌های تی ان اف، کار این پروتئین را مختل کرده و درد و خشک‌شدگی را تسکین داده و به کاهش تورم یا حساسیت به لمس مفاصل کمک می‌کنند. مسدودکننده‌های تی ان اف شامل اتانرسپت (انبرال) و اینفلیکسیماب (رمیکاد) می‌شوند. هر مسدودکننده تی ان اف به روشی متفاوت کار می‌کند بنابراین اگر یکی از آنها مؤثر واقع نشد نوع دیگر آن ممکن است مفید باشد. مسدودکننده‌های تی ان اف برای درمان آرتریت واکنشی جزو داروهای مخدر محسوب می‌شوند.
درمان‌های فیزیکی و تمرین‌های ورزشی
• تمرینات ورزشی به بهبود عملکرد مفاصل کمک می‌کنند. متخصص فیزیوتراپی تمریناتی برای کمک به تقویت شما می‌دهد. تقویت عضلات اطراف مفاصل این مفاصل را بهتر نگه می‌دارند. تمرینات دامنه حرکتی به انعطاف‌پذیری و کاهش خشک‌شدگی مفاصل کمک می‌کنند.
• گرما درمانی و سرما درمانی نیز ممکن است مفید باشند: گرما درد را کاهش می‌دهد و سرما به کاهش تورم کمک می‌کند.
داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن
در موارد نادر که هیچ یک از روش‌های درمانی یادشده مؤثر واقع نمی‌شوند، پزشک ممکن است مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن را برای شما تجویز نماید. این داروها بخشی از سیستم ایمنی بدن شما را از کار می‌اندازد. با این کار حمله آنها به بدن کاهش می‌یابد اما ممکن است بدن توان خود را در دفاع در برابر عفونت‌ها از دست بدهد. با این کار ممکن است بدن شما توانایی دفاعی خود را از دست داده که به این معنی است که شما مستعد ابتلا به عفونت‌هایی می‌شوید که دیگران در برابر آنها مقاوم هستند. به همین دلیل، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن معمولاً برای درمان آرتریت واکنشی به کار برده نمی‌شوند.
درمان‌های طبیعی برای درمان علائم ابتلا به آرتریت واکنشی
• تمرین: ورزش‌هایی که باعث کار کردن در تمام دامنه حرکتی مفاصل می‌شوند مانند شنا، دوچرخه سواری و حرکات کششی انجام دهید
• وان نمک اپسون: پاها و مچ پاهای خود را در وان قرار دهید یا یک از یک وان گرم نمک اپسون استفاده کنید تا درد و التهاب شما تسکین یافته و عضلات شما آزاد شوند.
• درمان‌های خانگی راش طبیعی: از درمان‌های خانگی راش طبیعی برای تسکین خارش، درد و ناراحتی علائم پوستی استفاده کنید.
• از یک رزیم غذایی ضد التهاب پیروی کنید: این رژیم غذایی شامل غذاهای ضد التهابی مانند سبزیجات با برگ سبز، چغندر، بلوبری، کلم بروکلی، ماهی سالمون وحشی، آبگوشت، زردچوبه و روغن نارگیل می‌شود.
• کلاژن: از مکمل‌های مرغوب کلاژن نوع ۲ برای کمک به کاهش تورم و حساسیت مفاصل استفاده کنید.
• ماساژ: ماساژ منظم با فشار ملایم به کاهش درد مفاصل و بهبود انعطاف‌پذیری شل شدن عضلات کمک می‌کند.
پیشگیری از آرتریت واکنشی
متأسفانه، روش مشخصی برای جلوگیری از ابتلا به آرتریت واکنشی پس از عفونت وجود ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی عوامل ژنتیکی احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. در حالی که شما نمی‌توانید ژن خود را تغییر دهید، روش‌هایی برای محافظت در برابر این بیماری التهابی دردناک وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
• ارتباطات جنسی سالم داشته باشید: شایع‌ترین دلیل ابتلا به آرتریت واکنشی، کلامیدیا است.
• دستان خود را به خوبی بشورید: پس از دست زدن به گوشت خام، توالت رفتن و تمیز کردن حیوانات خانگی دستان خود را با دقت بشورید
• غذاهایی که در دمای مناسب طبخ شده‌اند مصرف کنید: مصرف غذاهای نپخته یا غذاهای دریایی، گوشت، تخم مرغ و شیر خام ممکن است باعث انتقال باکتری‌های که باعث ابتلا به آرتریت واکنشی می‌شوند می‌گردد
