ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی دو نوع عمل جراحی هستند که پزشکان از آنها برای درمان شکستگی فشاری ستون فقرات استفاده می‌کنند. در این نوع شکستگی‌ها، استخوان دچار شکستگی و افتادگی میشود که پزشک مجبور است به تزریق سیمان به درون استخوان بپردازد و در این حالت استخوان در جای خود باقی می‌ماند و از لغزش به سمت پایین که شکستی که بیشتر آن جلوگیری می‌گردد.
“فواید تزریق سیمان برای درمان شکستگی ستون فقرات نسبت به سایر روش های درمانی”
فواید و مزایای کیفوپلاستی و ورتبروپلاستی به شرح زیر می‌باشد:
- ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی می‌‌توانند توانایی عملکرد بیمار افزایش دهند و بیمار میتواند به تدریج فعالیت‌های خود را مانند گذشته آغاز کند و نیازی به برنامه توان بخشی و فیزیوتراپی نداشته باشد و از لغزش بیشتر مهره جلوگیری خواهد شد.
- این دو روش درمانی در تسکین درد ناشی از شکستگی فشاری مهره بسیار سودمند هستند و تعداد بسیار زیادی از بیماران پس از درمان شاهد بهبود درد خود خواهند بود و علائم و نشانه‌های آنها از بین خواهد رفت.
- پس از جراحی ورتبروپلاستی حدود ۷۵ درصد از بیماران می‌‌توانند توانایی حرکتی خود را به دست بیاورند و مانند گذشته به انجام فعالیت‌های جسمانی خود بپردازند و به این ترتیب ریسک بروز پوکی استخوان کاهش خواهد یافت. معمولا بیماران به مدت طولانی در بستر استراحت کرده‌اند و می‌‌توانند پس از جراحی فورا از جای خود بلند شود تا ریسک بروز پنومونی کاهش پیدا کند. افزایش فعالیت جسمانی به تقویت قدرت عضله و بهبود توانایی حرکتی بیمار کمک خواهد کرد.
- معمولاً ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی دو روش درمانی سودمند محسوب می‌شوند. در این دو روش جراحی نیازی به ایجاد برش‌های بزرگ روی سطح پوست نیز به فقط یک برش بسیار کوچک روی پوست بیمار ایجاد میشود که نیاز به بخیه زدن ندارد.
چه عواملی در بروز شکستگی فشاری ستون فقرات نقش دارند؟
شکستگی فشاری ستون فقرات زمانی رخ میدهد که ساختارهای استخوانی یا مهره‌های ستون فقرات لغزش پیدا کنند که این امر باعث بروز درد شدید و بد شکلی و کاهش ارتفاع مهره‌ها خواهد شد. معمولا این شکستگی بیشتر در ستون فقرات ناحیه صدری و به ویژه در نقاط پایین آن رخ میدهد. اگرچه پوکی استخوان شایع‌ترین علت بروز این وضعیت است وجود تومورهای متاستاز دهنده یا ضرب دیدگی این ناحیه نیز در بروز شکستگی مهره‌های ستون فقرات نقش مهمی را ایفا میکند. افرادی که دچار پوکی استخوان شدید هستند انجام دادن برخی از فعالیت‌های ساده روزمره از قبیل بیرون آمدن از حمام، برداشتن یک شی سبک یا عطسه شدید میتواند باعث شکستگی مهره‌های ستون فقرات آنها شود. افرادی که دچار پوکی استخوان متوسط هستند معمولا ضرب دیدگی یا وارد شدن فشار بیش از حد به این ناحیه از قبیل تلاش برای برداشتن اشیای سنگین یا زمین خوردن میتواند باعث بروز شکستگی فشاری ستون فقرات شود. افرادی که ستون فقرات آنها کاملا سالم است معمولا در پی ضرب دیدگی شدید از قبیل تصادف با ماشین یا موتور سقوط از ارتفاع یا آسیب دیدگی در حین ورزش دچار شکستگی مهره‌های ستون فقرات می‌شوند. افرادی که زیر ۵۰ سال سن دارند و سابقه ضرب دیدگی و سقوط از ارتفاع را ندارند اما دچار شکستگی مهره شده‌اند باید به لحاظ وجود تومورهای متاستاز دهنده مورد ارزیابی قرار بگیرند. استخوان‌های ستون فقرات و به عبارتی مهره‌های این ناحیه یک مکان بسیار شایع برای تومورهای متاستاز دهنده محسوب می‌شوند. وجود تومور میتواند باعث تخریب بخشی از مهره شده و با ضعیف کردن استخوان منجر به افت آن شود.
علائم و نشانه‌های شکستگی ستون فقرات شامل چه مواردی است؟
علائم و نشانه‌های اصلی شکستگی ستون فقرات میتواند شامل یک مورد یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
- شروع ناگهانی درد کمر
- افزایش سطح درد در هنگام ایستادن و راه رفتن
- کاهش شدت درد در هنگام خوابیدن به پشت
- کاهش دامنه حرکتی ستون فقرات
- کاهش ناگهانی وزن بدن بیمار
- بد شکل شدن ستون فقرات و ناتوانی حرکتی
شکستگی ستون فقرات چگونه تشخیص داده میشود؟
معمولاً تشخیص شکستگی ستون فقرات از طریق بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام معاینه جسمانی، عکس برداری ساده به کمک اشعه ایکس، انجام سی تی اسکن و اسکن ام آر آی انجام میشود تا پزشک بتواند به خوبی مشکل بیمار را پیش بینی کند و بهترین روش را برای درمان مشکل او تعیین نماید. از روش‌های زیر برای تشخیص شکستگی ستون فقرات استفاده میشود:
- عکس برداری به کمک اشعه ایکس روشی است که میتواند تصاویری را از یک نقطه از بدن در اختیار پزشک قرار دهد و پزشک میتواند ساختار مهره‌ها و بخشی از مفاصل را مشاهده نماید این نوع عکسبرداری همچنین میتواند وضعیت مطابقت استخوان‌ها، تحلیل رفتن دیسک و وجود زائده استخوانی که میتواند باعث التهاب ریشه اعصاب شود را نشان دهد.
- سی تی اسکن نیز یک روش عکس برداری تشخیصی دیگر است که میتواند به کمک اشعه ایکس تصاویر را در خصوص شکل و اندازه کانال نخاعی محتوای آن و ساختارهای اطراف آن در اختیار پزشک قرار دهد. می‌توان از این نوع تست در کنار میلوگرام از ستون فقرات استفاده کرد تا اطلاعات کاملی را به دست آورد. انجام دادن این روش تشخیصی برای مشاهده جزئیات استخوان از قبیل فشردگی آن بسیار سودمند است.
- اسکن ام آر آی نیز یک روش تشخیصی دیگر است که با استفاده از فناوری کامپیوتر و میدان مغناطیسی قدرتمند تصاویری سه بعدی از ستون فقرات، ریشه اعصاب و نقاط اطراف آن را به لحاظ وجود تومور تحلیل رفتن این اجزا و بزرگ شده ی آنها در اختیار پزشک قرار میدهد.
- سنجش تراکم استخوان به کمک اشعه ایکس یا دانسیومتری استخوان یک روش تشخیصی استاندارد دیگر برای اندازه گیری تراکم مواد معدنی استخوان است که میتواند وجود پوکی استخوان را تایید یا رد نماید. در این روش بیمار هیچ گونه دردی را احساس نمی‌کند و اشعه ایکس از دو منبع مختلف به سمت استخوان هدایت می‌شوند تا بتوانند وضعیت استخوان را نشان دهند. این نوع عکس برداری میتواند وجود تغییرات کوچک در تراکم استخوان را نشان دهد همچنین یک روش بسیار انعطاف پذیر است می‌توان از آن برای بررسی ستون فقرات و دست و پا استفاده نمود. اسکن ستون فقرات، ران و سایر اعضای بدن در کمتر از ۴ دقیقه انجام میشود.
چگونه می‌توان بدون جراحی به درمان شکستگی ستون فقرات پرداخت؟
در اکثر موارد شکستگی ستون فقرات با استفاده از بریس مخصوص کمر و استراحت کردن در بستر به منظور جلوگیری از بروز آسیب دیدگی بیشتر درمان میشود. پزشک از بیمار می‌خواهد که به مدت ۱۲ هفته از بریس کمر استفاده کند. مصرف قرص مسکن و انجام جلسات فیزیوتراپی نیز به بهبود حال بیمار کمک خواهد کرد. در برخی از بیماران پزشک به تجویز یک دارو که کلسی تونین نام دارد میپردازد که این دارو منجر به قوی شدن استخوان خواهد شد.
چگونه شکستگی ستون فقرات با تزریق سیمان درمان میشود؟
در صورتی که یکی از مهره‌های کمر شما دچار شکستگی شده است و درد ناشی از آن پس از یک تا دو هفته استراحت و مصرف قرص مسکن از بین نرفته است پزشک با شما در خصوص انجام عمل جراحی ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی صحبت خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که شکستگی جدید در مقایسه با شکستگی قدیمی بهتر به تزریق سیمان پاسخ میدهد اما می‌توان برخی از شکستگی‌های قدیمی را نیز به طور کاملا موفقیت آمیز درمان نمود. البته بهتر است بدانید که این روش درمانی به کاهش درد مزمن کمر یا فتق دیسک کمک نخواهد کرد.
آماده شدن برای جراحی ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی
- پزشک در طول درمان به شما داروی تقویت کننده استخوان خواهد داد. باید قبل از شروع درمان فهرستی از همه داروهایی که مصرف میکنید از قبیل انواع داروهای گیاهی یا مکمل و ویتامین را در اختیار پزشک قرار دهید. در صورتی که آلرژی دارید به ویژه اگر سابقه حساسیت به داروهای بیحسی یا بیهوشی یا ماده حاجب مورد استفاده برای عکس برداری را دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که مصرف قرص آسپرین، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب و داروهای رقیق کننده خون را به مدت مشخصی قبل از درمان قطع کنید.
- اگر شما خانم هستید و از باردار نبودن خود اطمینان ندارید حتماً به پزشک متخصص رادیولوژی اطلاع دهید زیرا امکان انجام دادن برخی از آزمایشات عکس برداری در دوران بارداری وجود ندارد تا جنین در معرض خطر تشعشعات قرار نگیرد. در صورتی که انجام عکسبرداری با اشعه ایکس ضروری باشد پزشک تمهیدات لازم را برای کاهش ریسک قرار گرفتن جنین در معرض پرتوهای اشعه ایکس انجام میدهد.
- روزی که قرار است تحت جراحی قرار بگیرید مانند روزهای گذشته داروهای خود را با اجازه پزشک با یک جرعه آب مصرف کنید. بهتر از سه ساعت قبل از شروع جراحی داروهای خود را استفاده نمایید. باید از مصرف آب پرتقال، شیر و خامه خودداری نمایید.
- ممکن است پزشک از شما بخواهد که تا چند ساعت قبل از جراحی از استفاده از مواد غذایی یا نوشیدن مایعات خودداری کنید. پزشک قبل از جراحی دستور میدهد که خون شما مورد ارزیابی قرار بگیرد تا از لخته شدن آن به طور طبیعی اطمینان حاصل نماید. پس از جراحی باید یکی از اعضای خانواده یا دوستان شما را تا منزل همراهی کند زیرا قادر به رانندگی کردن نخواهید بود.
جراحی ورتبروپلاستی چگونه انجام میشود؟
به احتمال زیاد پزشک به شما داروی آرام بخش میدهد تا استرس و اضطراب شما از بین برود. به برخی از بیمارانی که دچار درد بسیار شدید هستند داروهای بیشتری داده میشود تا بتوانند به خواب بروند. سپس پزشک از داروی بیحسی موضعی در محل مورد نظر استفاده خواهد کرد، پس از آنکه این ناحیه بیحس شد یک سوزن کوچک را وارد استخوان آسیب دیده مهره خواهد کرد و به این منظور از تجهیزات مخصوص اشعه ایکس برای هدایت صحیح سوزن استفاده می‌نماید. زمانی که سوزن وارد موضع مورد نظر میشود پزشک به تزریق سیمان استخوان به درون استخوان میپردازد تا از آن محافظت شود. سیمان به سرعت سفت میشود و باعث پایدار شدن استخوان خواهد شد. پزشک میتواند در همان لحظه به تزریق سیمان به درون چندین استخوان آسیب دیده بپردازد. به طور کلی درمان هر یک از استخوان‌ها حدود یک ساعت طول خواهد کشید و معمولا بیمار میتواند چند ساعت پس از اتمام جراحی از بیمارستان مرخص شود و به منزل برود.
جراحی کیفوپلاستی چگونه انجام میشود؟
این نوع جراحی نیز شبیه جراحی ورتبروپلاستی است و تنها تفاوتی که بین آنها وجود دارد این است که پزشک یک بالن را وارد مهره می‌نماید و به آرامی آن را پر از باد میکند تا فضای مورد نظر را در استخوان به وجود بیاورد سپس باد درون بالن تخلیه میشود و فضای ایجاد شده توسط سیمان استخوان پر خواهد شد. همانند ورتبروپلاستی از این روش جراحی برای تسکین درد شکستگی فشاری ستون فقرات که به پوکی استخوان ارتباط دارد استفاده میشود. این روش جراحی میتواند در اکثر بیماران باعث بهبود شکل و ظاهر استخوان شود اما باعث تغییرات قابل توجه در قد این بیماران نخواهد شد.
مراقبت بعد از تزریق سیمان به ستون فقرات شامل چه اقداماتی است؟
توجه به موارد زیر باعث بهبودی هرچه سریع‌تر شما پس از جراحی ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی ستون فقرات خواهد شد.
داشتن فعالیت جسمانی
- در صورتی که پزشک از شما خواسته است که از بریس مخصوص کمر استفاده کنید باید آن را طبق دستور او بپوشید و فقط در شرایطی که از بریس استفاده میکنید می‌توانید به سمت جلو خم شوید.
- قدم‌های کوتاه بردارید و سعی کنید در ابتدا حدود ۵ دقیقه راه بروید و به تدریج و با قوی شدن استخوان‌های خود زمان پیاده روی را افزایش دهید.
- تا دو روز پس از جراحی از رانندگی کردن خودداری کنید و در صورتی که پزشک برای شما داروی مسکن مخدر تجویز کرده است از رانندگی کردن پس از مصرف این دارو اجتناب نمایید.
- تا سه ماه پس از جراحی از برداشتن اشیاء سنگین خودداری کنید پس از گذشت سه ماه می‌توانید به تدریج فعالیت‌های طبیعی خود را شروع کنید.
مراقبت در منزل
- داروهای تجویز شده خود را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- یک یا دو روز پس از جراحی باید طبق دستور پزشک بانداژ روی محل جراحی را بردارید. معمولا از بخیه جذبی استفاده میشود و نیازی به کشیدن آنها نیست.
- شما می‌توانید یک تا دو روز پس از جراحی به حمام بروید و دوش بگیرید اما تا زمانی که پزشک اجازه نداده است از شنا کردن در استخر یا دراز کشیدن در وان آب گرم خودداری نمایید.
- از یکی از اعضای خانواده خود بخواهید که برای کاهش میزان درد در اطراف موضع مورد نظر به شما کمک کند که کمپرس یخ را درون یک حوله نازک قرار دهید و آن را به مدت ۲۰ دقیقه روی کمر خود بگذارید پس از آن که ۲۰ دقیقه سپری شد به مدت ۲۰ دقیقه دیگر استراحت کنید و مجددا از آن استفاده نمایید. ممکن است احساس درد در محل بخیه‌ها تا چند روز ادامه داشته باشد.
- به مدت یک تا دو روز پس از جراحی چند عدد بالش را زیر سر خود قرار دهید سپس دراز بکشید به نحوی که سر شما بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
- در صورت بروز درد در قفسه سینه
- در صورت کوتاه بودن تنفس
- در صورت بروز اختلال در عملکرد مثانه یا روده
- در صورت بروز تب و لرز یا تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد
- در صورت بروز درد شدید یا قرمزی و تورم و خروج ترشح و احساس گرما در محل بخیه‌ها
- در صورت احساس ضعف و بیحسی یا سوزن سوزن شدن در پاها
عوارض جانبی حاصل از عمل جراحی شامل چه مواردی است؟
در این عمل جراحی نیز مانند همه عمل‌های جراحی ریسک بروز عوارض متعددی وجود دارد. اگر شما تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته باشید ممکن است ریسک بروز عوارض حاصل از جراحی کم باشد. پزشک در هنگام ارزیابی سطح سلامت شما برای درمان به بررسی سطح سلامت عمومی و مشکلات و اختلالات احتمالی میپردازد. برخی از عوارض جانبی ناشی از جراحی عبارتند از نشت سیمان، بروز عفونت، آمبولی ریوی ناشی از مسدود شدن عروق خونی ریه توسط سیمان مورد استفاده در مهره، بروز واکنش آلرژیک، آسیب دیدگی ریشه اعصاب یا طناب نخاعی و همچنین پارگی بالن در جراحی کیفوپلاستی. ممکن است در بلند مدت مهره تحت درمان باعث افزایش ریسک شکستگی مهره‌های مجاور و افزایش فشار بر آنها شود و مشکلات متعددی را برای بیمار به وجود بیاورد.
