تاندونیت آشیل آسیب‌دیدگی تاندون آشیل به دلیل استفاده بیش از حد از آن است، تاندون آشیل بافتی است که عضلات ساق پا را در پشت انتهای ساق پا به استخوان پاشنه پا متصل می‌کند. تاندونیت آشیل غالباً در دوندگانی که به طور ناگهانی سرعت یا مدت دوی خود را افزایش می‌دهند دیده می‌شود. همچنین این عارضه در افراد میان‌سالی که فقط آخر هفته‌ها ورزش‌هایی مانند تنیس یا بسکتبال انجام می‌دهند نیز دیده می‌شود. در بیشتر موارد می‌توان تاندونیت آشیل را با روش‌های درمانی ساده در منزل و تحت نظر پزشک درمان نمود. روش‌های خودمراقبتی معمولاً برای پیشگیری از ابتلای دوباره به این عارضه مفید هستند. در صورتی که تاندونیت آشیل شدید باشد ممکن است منجر به پارگی تاندون شود که برای درمان آن نیاز به مداخلات جراحی است.
علت ابتلا به تاندونیت آشیل
تاندونیت آشیل به دلیل فشارهای شدید یا مکرر بر تاندون آشیل – بافت نرمی که عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه پا متصل می‌کند – ایجاد می‌شود. این تاندون در هنگام راه رفتن، دویدن، پرش یا بالا بردن انگشتان پا به کار برده می‌شود. ساختار تاندون آشیل با افزایش سن تضعیف شده و ممکن است آن را– به خصوص در افرادی که فقط آخر هفته‌ها ورزش می‌کنند یا افرادی که به طور ناگهانی برنامه‌های دومیدانی خود را سنگین‌تر می‌کنند – مستعد آسیب‌دیدگی نماید.
عواملی که احتمال بروز تاندونیت آشیل را افزایش می‌دهند
برخی از عواملی که ممکن است احتمال بروز تاندونیت آشیل را افزایش دهند عبارتند از:
• جنسیت: تاندونیت آشیل بیشتر در مردان اتفاق می‌افتد
• سن: احتمال ابتلا به تاندونیت آشیل با افزایش سن بالا می‌رود.
• مشکلات فیزیکی: صافی کف پا باعث می‌شود که فشار مضاعفی بر تاندون آشیل وارد شود. چاقی و گرفتگی عضلات ساق پا نیز ممکن است باعث افزایش فشار بر این تاندون شوند.
• انتخاب‌های آموزشی: دویدن با کفش‌های فرسوده احتمال ابتلا به تاندونیت آشیل را افزایش می‌دهد. تاندون در هوای سرد بیش از هوای گرم بیشتر دچار درد می‌شود و دویدن در زمین‌های ناهموار نیز ممکن است باعث آسیب‌دیدگی تاندون آشیل شود.
• ابتلا به برخی بیماری‌ها: افراد مبتلا به پسوریازیس یا فشار خون بالا بیش از سایرین در معرض ابتلا به تاندونیت آشیل هستند.
• مصرف برخی داروها: برخی انواع آنتی‌بیوتیک‌ها که به آنها فلورو کویئنولونس گفته می‌شود ممکن است احتمال ابتلا به تاندونیت آشیل را افزایش دهند.
علائم ابتلا به تاندونیت آشیل
درد ناشی از ابتلا به تاندونیت آشیل معمولاً با درد خفیف در پشت پا یا بالای پاشنه پا پس از دیدن یا انجام فعالیت‌های ورزشی دیگر شروع می‌شود. دردهای شدیدتر ممکن است پس دویدن‌های طولانی مدت، بالا رفتن از راه پله‌ها یا دویدن با سرعت بالا احساس شوند. ممکن است شما دچار گرفتگی یا حساسیت به لمس به خصوص در هنگام صبح شوید که معمولاً با انجام فعالیت‌های سبک التیام می‌یابد.
عوارض
تاندونیت آشیل باعث تضعیف تاندون شده و آن را مستعد پارگی – یک آسیب‌دیدگی دردناک که معمولاً نیاز به مداخلات جراحی دارد – می‌کند.
تشخیص تاندونیت آشیل
پزشک حین انجام معاینه‌های فیزیکی، به آرامی قسمت‌های آسیب دیده را فشار می‌دهد تا محل درد، حساسیت یا تورم را تشخیص دهد. وی همچنین انعطاف‌پذیری، تراز بودن، دامنه حرکتی و واکنش‌های پا و مچ پای شما را مورد بررسی قرار می‌دهد.
آزمایش‌های تصویری
پزشک ممکن است به منظور ارزیابی بیماری‌های شما، انجام یک یا چند آزمایش از تست‌های تصویری زیر را توصیه نماید:
• عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس: با این که در عکس‌های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها قابل مشاهده نیست اما انجام این تصویربرداری به پزشک در رد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر که علائم مشابه دارند کمک می‌کند.
• سونوگرافی: در این روش از امواج صوتی برای مشاهده بافت‌ها نرم مانند تاندون‌ها استفاده می‌شود. با کمک روش اولتراسوند می‌توان عکس‌های لحظه‌ای از تاندون آشیل در هنگام حرکت گرفت و در روش اولتراسوند داپلر رنگی نیز می‌توان جریان خون در اطراف تاندون را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): درام آر ای با استفاده از امواج رادیویی و مگنت‌های بسیار قوی می‌تواند عکس‌هایی بسیار واضح از تاندون آشیل گرفت.
درمان تاندونیت آشیل
در بیشتر موارد، روش‌های درمانی غیر جراحی به تسکین درد کمک می‌کنند البته ممکن است چندین ماه طول بکشد تا علائم به این روش به طور کامل برطرف شوند. حتی در صورت درمان به موقع، درد ممکن است بیش از ۳ ماه ادامه داشته باشد. اگر شما چندین ماه دچار درد باشید و اقدامات درمانی انجام ندهید ممکن است ۶ ماه به طول دوره درمان شما افزوده شود.
استراحت
اولین گام برای کاهش درد این است که فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند را کاهش داده یا حتی متوقف کنید. اگر شما به طور مرتب تمرینات پر ضربه (مانند دومیدانی) انجام می‌دهید آنها را با فعالیت‌های کم ضربه که فشار کمتری به تاندون آشیل شما وارد می‌کنند جایگزین کنید. فعالیت‌های سبک‌تر مانند دوچرخه سواری، تمرینات الپتیکال و شنا کردن گزینه‌های کم ضربه‌ای هستند که به شما کمک می‌کنند تا فعال بمانید.
استفاده از یخ
قرار دادن یخ روی قسمت‌هایی از تاندون آشیل که درد بیشتری دارد می‌توان مفید واقع شود و می‌توان این کار را در صورت لزوم در طول روز انجام داد. این کار را می‌توان به مدت ۲۰ دقیقه در هر مرتبه انجام داد زیرا بیش از این مدت باعث می‌شود که پوست بیحس شود. برای این که یک بسته یخ چند بار مصرف داشته باشید می‌توانید یک لیوان کاغذی را آب کرده و بگذارید که یخ بزند. پس از این که آب یخ زد می‌توان گوشه لیوان را پاره کنید و آنگاه یخ را روی تاندون آشیل بمالید. با ادامه این کار، یخ شکل تاندون را به خود گرفته و می‌تواند مؤثرتر باعث کاهش درد در ناحیه دردناک تاندون کمک کند.
داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی
داروهایی نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن باعث کاهش درد و تورم می‌شوند. البته این داروها نمی‌توانند ضخامت کاهش یافته تاندون آسیب دیده را ترمیم نمایند. اگر این داروها را بیش از یک ماه استفاده می‌کنید باید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
تزریق کورتیزون
کورتیزون نوعی استروئید و داروی ضد التهابی قوی است. تزریق کورتیزون در تاندون آشیل به ندرت توصیه می‌شود زیرا ممکن است باعث پارگی تاندون شود.
استفاده از کفش‌های مخصوص حفاظت از تاندون
کفش‌های ورزشی که هم برای قوس کف پا مناسب هستند و هم ضربه‌گیرهایی در قسمت پاشنه دارند می‌توانند به کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک کنند. همچنین کفش‌هایی که پشت پاشنه آنها نرم است باعث می‌شوند که تحریک‌های غیرضروری تاندون کاهش یابد. در برخی موارد، پزشک یا متخصص فیزیوتراپی ممکن است استفاده از برخی انواع کفی‌های طبی را به شما توصیه نماید. این کفی‌های طبی داخل کفش قرار داده می‌شوند تا از برخی قسمت‌های پا محافظت بیشتری کنند. این کفی‌ها بیشتر برای قسمت‌های پایین ساق پا که تاندون از آنجا وارد پاشنه می‌شود مناسب هستند زیرا این قسمت از پا در برخی کفش‌ها بیشتر تحت فشار هستند و باعث تحریک تاندون می‌شوند. اگر درد شما شدید است ممکن است پزشک استفاده از برخی انواع بوت ها را به شما توصیه نماید که فشار را از روی تاندون شما بردارند. استفاده از این بوتها معمولاً کوتاه مدت است زیر در صورت تداوم استفاده ممکن است باعث تضعیف تاندون شوند.
شاک ویو تراپی
در حین انجام این فرایند، پالس‌های پرانرژی شاک ویو فرایند بهبودی در بافت تاندون آسیب دیده را تحریک می‌کنند. شاک ویو تراپی نتایج ثابتی ندارد و به همین دلیل استفاده از آن خیلی معمول نیست.
انجام عمل جراحی
با کمک عمل‌های جراحی می‌توان آسیب‌دیدگی‌های ناشی از ابتلا به تاندونیت آشیل را بهبود بخشید. پزشک فقط در صورتی که درد بیش از ۶ ماه ادامه داشته باشد ممکن است انجام عمل جراحی را به شما توصیه نماید. متداول‌ترین عمل جراحی، عمل گاستروکنمیوس است که در آن طول یک یا دو عضله ساق پا افزایش می‌یابد تا دامنه حرکتی مچ پا افزایش یابد.
ورزش
برخی از ورزش‌هایی که برای درمان تاندونیت آشیل مفید هستند، عبارتند از:
کشش انگشتان پا
برای انجام این تمرین، روی یک صندلی بنشینید و پاشنه‌های پای خود را روی زمین قرار دهید. به پایین خم شده و انگشتان پای خود را بالا بیاورید. این حالت را حدود ۱۵ ثانیه حفظ کنید و به تدریج این زمان را تا ۳۰ ثانیه افزایش دهید. شما می‌توانید این تمرین را تا چهار ست انجام داده و ۵ مرتبه در روز تکرار کنید.
کشش فاسیای کف پا
برای انجام این تمرین روی زمین یا یک تشک بنشیند و پاهای خود را در حالی که زانوهای خود را صاف نگه داشته‌اید دراز کنید. یک حوله را طوری که از پشت انگشتان پای شما بگذرد دور پاهای خود قرار دهید. دو سر حوله را با دو دست خود بکشید تا پا به سمت بدنتان کشیده شود. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید. شما می‌توانید این حرکت را چهار ست و ۵ مرتبه در روز تکرار کنید.
تمرینات کشش ساق پا
این یک تمرین پایه‌ای عالی برای کشش عضلات ساق پا و تاندون آشیل شما است. یک پا را در حالی که پاشنه آن روی زمین عقب‌تر از پای دیگر خود قرار دهید. دو دست خود را به دیوار گذاشته و خود خم کرده و وزن خود را روی پای جلویی بیندازید. به آرامی لگن خود را به سمت جلو بکشید و پای عقبی خود را کماکان ثابت نگه دارید. این حالت را ۱۰ ثانیه حفظ کنید. شما می‌توانید کششی قوی را در ساق پای عقبی خود احساس کنید. شما می‌توانید این تمرین را تا ۲۰ مرتبه برای هر پا در روز تکرار کنید.
پایین و بالا دادن پاشنه پا
این تمرین باعث سفت شدن عضلات ساق پا می‌شود و آنها را برای کشش آماده می‌کند. برای انجام این تمرین، روی یک پله به طوری که نیمی از پای شما روی آن قرار گرفته باشد بایستید و سپس پاشنه‌های پای خود را بالا بیاورید و تا آنجا که می‌توانید آنها را پایین ببرید. از آنجا که نیمه پشتی پای شما از پله آویزان است، شما باید بتوانید این قسمت را بالاتر از قسمت ثابت آن ببرید. این تمرین را به آهستگی و کنترل شده ۲۰ مرتبه انجام دهید. با افزایش قدرت، شما می‌توانید در هنگام انجام آن از وزنه برای افزایش قدرت استفاده کنید. شما می‌توانید این تمرین را به صورت تکی برای هر پا انجام دهید. همیشه حرکات ورزشی خود را با این تمرین شروع کنید و با متخصص فیزیوتراپی قبل از این که بخواهید به صورت تکی برای هر پا انجام دهید مشورت کنید زیرا این کار ممکن است باعث آسیب‌دیدگی مضاعف تاندون شما شود.
پیشگیری
با این که نمی‌توان از بروز تاندونیت آشیل جلوگیری کرد اما می‌توان با انجام اقداماتی احتمال بروزان را کاهش داد که برخی از آنها عبارتند از:
• افزایش تدریجی سطح فعالیت‌ها: اگر شما به تازگی ورزش کردن را شروع کرده‌اید، به تدریج و به آرامی تمرینات خود را شروع کنید و به مرور زمان مدت و شدت تمرینات خود را افزایش دهید.
• آسان بگیرید: از انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن در زمین‌های ناهموار که ممکن است باعث افزایش فشار بر تاندون‌های شما شوند اجتناب کنید. اگر شما فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهید ابتدا بدن خود را گرم کنید. اگر در هنگام انجام برخی از تمرینات احساس درد می‌کنید، انجام آن را متوقف کرده و استراحت کنید.
• کفش‌های خود را به دقت انتخاب کنید: کفش‌هایی که در هنگام ورزش کردن می‌پوشید باید به اندازه کافی از پاشنه‌های شما محافظت نمایند و باید قوس آن کافی و محکم باشد تا بتواند تنش وارده بر تاندون آشیل را کاهش دهد. کفش‌های فرسوده خود را عوض کنید. اگر کفش‌های شما وضعیت خوبی دارند اما مناسب پاهای شما نیستند از کفی‌های طبی استفاده کنید.
• کشش روزانه: زمانی را در هنگام صبح، قبل و بعد از تمرینات ورزشی برای کشش عضلات ساق پا و تاندون آشیل اختصاص دهید تا انعطاف‌پذیری آن حفظ شود. پیشگیری از بروز دوباره تاندونیت آشیل از اهمیت زیادی برخوردار است.
• تقویت عضلات ساق پا: عضلات قوی در ساق پا به تاندون آشیل در تحمل فشارهای هنگام انجام فعالیت‌ها و ورزش‌ها کمک می‌کند.
• جایگزینی تمرینات ورزشی: فعالیت‌های پر ضربه مانند دویدن و پرش را با حرکات کم ضربه مانند دوچرخه سواری و شنا جایگزین کنید.
