دیابت بارداری: علائم، تشخیص و درمان

در بیماران مبتلا به دیابت، انسولین به مقدار کافی تولید نمی شود و یا این که سلول ها نمی توانند از انسولین استفاده کنند و گلوکز وارد سلول ها نمی شود، در نتیجه میزان گلوکز (قند) خون بالا می رود. دیابت چند نوع مختلف دارد که شامل دیابت نوع یک، دیابت نوع دو، دیابت بارداری و سایر انواع دیابت است.

انواع دیابت

دیابت نوع یک

دیابت نوع یک که زمانی به نام های دیابت نوجوانان و دیابت وابسته به انسولین نیز معروف بود، بیماری مزمنی است که وقتی پانکراس (لوزالمعده) میزان کمی انسولین(هورمونی که برای وارد کردن شکر به سلول ها به منظور تولید انرژی، نیاز است) ترشح میکند و یا اصلا انسولین ترشح نمی کند، رخ میدهد.

دیابت نوع دو

ديابت نوع دو شرايط مزمني است که در آن، بدن، قادر به استفاده و ذخيره گلوگز نمي باشد و گلوکز به جاي تبديل به انرژي به جريان خون باز گشته و سبب ايجاد علايم مختلف مي گردد.
ديابت نوع دو (يا ديابت بزرگسالي يا غير وابسته به انسولين) در نتيجه عدم توانايي بدن در توليد انسولين کافي و يا ناتواني از استفاده ي بهينه از انسولين توليدي رخ مي دهد؛ که به اين حالت مقاومت به انسولين گفته مي شود. ديابت نوع دو اغلب در افراد بالاي ۴۰ سال، چاق و داراي سابقه خانوادگي ديابت رخ مي دهد ولي متاسفانه بايد اذعان کرد که امروزه آمار ابتلاي افراد جوان تر نيز به دليل شيوه زندگي امروزي افزايش يافته است.

دیابت بارداری

به شرایطی گفته می شود که افزایش سطح گلوکز خون برای اولین بار در طی دوره بارداری تشخیص داده می شود. دیابت بارداری ، تقریبا در ۴% از بارداری ها بروز می کند. علت دقیق دیابت دوران بارداری مشخص نیست ولی وجود برخی سرنخها شما در تشخیص زودرس این بیماری کمک می نماید.
با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و نیز مادر باردار می تواند داشته باشد ، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری می باشد لذا در این مقاله به بررسی دیابت در دوران بارداری علائم، تشخیص و درمان ان پرداخته می شود.

علائم دیابت بارداری

۱- افزایش اشتها
پرخوری از علائم دیابت بارداری است، ولی علی رغم آن زن باردار ممکن است دچار کاهش وزن شود.
بدن در پاسخ به میزان بالای هورمون انسولین در خون، انسولین بیشتری را تولید و ترشح می کند. یک تاثیر انسولین این است که اشتها را زیاد می کند، در نتیجه میزان بیشتر انسولین، گرسنگی را بیشتر می کند.
2- تشنگی زیاد
زن باردار مبتلا به دیابت بارداری دچار تشنگی زیاد می شود، زیرا بدن برای رقیق کردن گلوکز بالا در خون، آب و مایعات بیشتری طلب می کند.

همچنین بدن برای رقیق کردن خون، مایعات را از بافت ها به سمت خون بیرون می کشد؛ بعنوان مثال آب عدسی چشم را خارج می کند. این عمل مسیر تمرکز بینایی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تاری دید می شود.
3- پرادراری
مصرف زیاد مایعات در اثر تشنگی زیاد باعث می شود زن باردار ادرار زیادی از بدن دفع کند.

همچنین پرادراری یکی از علائم دیابت است، زیرا کلیه ها با افزایش حجم ادرار می خواهند قند اضافی را از خودشان دور کنند.

این دفع زیاد ادرار با دفع متناوب مقادیر کم ادرار که طی بارداری شایع است متفاوت می باشد.
دادن آزمایش ادرار میزان بالای گلوکز را در ادرار مشخص می کند.

۴- عفونت ها
زمانی که بیماری دیابت توانایی مبارزه بدن با عفونت ها را کم می کند، زن باردار دچار عفونت های مکرری در مثانه، واژن و پوست می شود.

گلبول های سفید خون از بدن در برابر باکتری ها دفاع می کنند، ولی با افزایش قند خون در دیابت، این گلبول ها نمی توانند به طور طبیعی عمل کنند. در نتیجه قدرت دفاعی بدن کم می شود.

همچنین یک خانم باردار مبتلا به دیابت بارداری می تواند دچار عفونت قارچی در واژن یا پوست شود.

تعداد کمی قارچ به طور طبیعی در ناحیه واژن وجود دارد. در دیابت بارداری، ترشحات واژن و ادرار حاوی گلوکز (قند) بیشتری هستند. در نتیجه قارچ های واژن، به عنوان غذا از گلوکز استفاده کرده و تکثیر پیدا می کنند.

در اثر قند خون بالا سیستم ایمنی بدن در معرض خطر قرار می گیرد و باعث می شود سلول های قارچ به عفونت قارچی تبدیل شوند.

دیابت باعث رشد زیاد قارچ کاندیداآلبیکانس می شود، در نتیجه فرد دچار عفونت های مکرر قارچی می گردد.

۵- قند خون بالا
زمانی که یک خانم باردار علامت قابل توجهی از دیابت بارداری را نشان ندهد و علائم آن شبیه علائم بارداری عادی باشند، انجام آزمایشات تشخیص دیابت بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت های پیش از زایمان برای زنان در معرض خطر بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری لازم است.

برای این تشخیص (غربالگری)، پزشک آزمایش خون را برای اندازه گیری میزان گلوکز خون برای خانم باردار تجویز می کند.
6- تغییرات غیرعادی وزن
یک خانم باردار به طور متوسط در سه ماهه دوم بارداری، نیم کیلوگرم وزن در هفته اضافه می کند، ولی اگر خیلی بیشتر وزن اضافه کرد، یا افزایش وزن او متوقف شد و یا وزنش کم شد، باید به پزشک متخصص خودش مراجعه کند.

۷- احساس خستگی
اگر سلول های بدن نتوانند از هورمون انسولین استفاده کنند، در نتیجه گلوکز نمی تواند وارد سلول ها شود و میزان آن در خون بالا می رود در نتیجه بدن مجبور می شود برای تأمین انرژی مورد نیاز سلول ها، عضلات و ذخایر چربی بدن را بسوزاند.

بنابراین زن باردار در اثر کاهش بافت ها و عضلات بدن دچار کاهش وزن و خستگی و بیحالی دائمی می شود، چون این عمل باعث می شود بدن انرژی بیشتری مصرف کند.

همچنین وقتی نوسانات قند خون زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون (گلوکز) به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند. لذا انرژی بدن کم می شود.

تشخیص

زنانی که در معرض خطر دیابت بارداری هستند باید هرچه سریع تر به منظور شناخت دیابت بارداری در طی دوران بارداری، غربالگری گردند. و تمام زنان دیگر نیز می بایست در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری به منظور بررسی دیابت بارداری غربالگری گردند.
به منظور غربالگری دیابت ، یک تست به نام تست تحمل گلوکز خوراکی انجام خواهد گرفت. این تست شامل نوشیدن سریع یک نوشیدنی شیرین که شامل ۵۰ گرم گلوکز است ، می باشد. بدن این گلوکز را به سرعت جذب می کند که موجب افزایش سطوح گلوکز خون در طی ۳۰-۶۰ دقیقه می گردد. یک ساعت پس از نوشیدن محلول شیرین ، یک نمونه خون از رگی در بازوی شما گرفته خواهد شد. نمونه خون نشان می دهد که چه میزان از محلول قندی متابولیزه شده است. (توسط بدن فرآوری شده است)
سطوح گلوکز خون برابر و یا بیشتر از ۱۴۰ میلی گرم/دسی لیتر به عنوان مقادیر غیر طبیعی و نامناسب در نظر گرفته می شوند. اگر جواب تست خون شما برای تحمل گلوکز خوراکی نامناسب باشد تست دیگری پس از ۸-۱۰ ساعت ناشتایی در شما (تست قند خون ناشتا) انجام خواهد گرفت.
با توجه به عوراضی که دیابت بارداری می تواند به همراه داشته باشد، در زنان با خطر بالای ابتلاء به دیابت بارداری ، به دنبال مشاهده نتایج طبیعی یک تست غربالگری، به منظور تایید تشخیص یک تست غربالگری دیگر نیز در هفته ۲۴ -۲۸ بارداری انجام خواهد گرفت.

درمان

برای کنترل دیابت بارداری اقدامات زیر توصیه می‌گردد:

رژیم دیابتی

رعایت رژیم غذایی : نظم غذایی یکی از مهم ترین موارد در کنترل قند خون در طی ساعات روز است. بر همین اساس پزشک معالج، از بیمار درخواست می‌کند دریافت کالری اش را در چند نوبت منظم در طی روز توزیع کند. در رژيم دیابتی غذايي، بايد تعادل صحيحي ميان پروتئين، چربي و كربوهيدرات وجود داشته باشد. همچنين ويتامين هاي لازم، مواد معدني و كالري لازم بايد تأمين شود. از مصرف مواد شيرين بايد پرهيز كرد و يا مصرف آنها را به حداقل رساند. همچنين پرهيز از حذف وعده هاي غذايي، بويژه صبحانه، بر ثابت نگه داشتن قند خون مؤثر است.

انسولین درمانی

مصرف انسولین(انسولین درمانی) در صورت نیاز: انسولین تنها داروی دیابتی است که مصرف آن در طی بارداری در صورت عدم کنترل قند خون توصیه می‌گردد. انسولین از نظر منشأ آن به ۲ نوع کلی حیوانی و انسانی تقسیم می‌شود و از نظر تاثیر آن بر بدن شامل ۳ گروه کوتاه اثر، بلند اثر و انسولین‌هایی با مدت زمان تاثیر متوسط است. سرعت اثر هر یک از این انسولین‌ها با یکدیگر متفاوت است و بیشتر افراد دیابتی برای کنترل بهتر قندخونشان مجبور به استفاده از بیش از یک نوع انسولین هستند.
پایش منظم سطح قند خون
در طی روز (در مراحل اولیه توصیه می‌گردد که ۴ بار در روز قند خون را با دستگاه‌های اندازه گیری قند خون کنترل نمود: قبل از صبحانه و ۲ ساعت پس از هر وعده غذایی. برخی مواقع ممکن است پایش قند خون قبل از همه وعده‌های غذایی نیز لازم گردد. البته بعد از طی مرحله حاد، نیاز به این میزان اندازه گیری نخواهد بود).
– بررسی ادرار به منظور وجود کتون‌ها (یک نوع اسید که وجود آن در ادرار نشان می‌دهد دیابت کنترل نشده‌است).

فعالیت بدنی

پس از تایید پزشک معالج: داشتن پیاده روی منظم در کنترل سطح قند خون بسیار مفید است. برای جلوگیری از بروز عوارض مرتبط با فعالیت بدنی، حتماً باید بیمار با پزشک خود مشورت نماید.

بررسی روند افزایش وزن

میزان افزایش وزن در طی دوران بارداری باید حدوداً بین ۷ تا ۱۴کیلو باشد. در افرادی که بارداری را با چاقی و افزایش وزن آغاز می‌نمایند، این میزان افزایش وزن به ویژه در صورت ابتلا به دیابت بارداری باید کمترین مقدار باشد.

کنترل افزایش فشار خون بیمار

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)