تحریک الکتریکی نخاعی (SCS) برای درمان درد مزمن کمر و گردن

تحریک طناب نخاعی روشی است که در آن امواج الکتریکی ضعیفی به طناب نخاعی یا برخی از اعصاب خاص این ناحیه ارسال می‌شوند تا از رسیدن سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری گردد. به طور کلی پیدا کردن یک روش درمانی موثر برای بهبود درد مزمن کمر و درد گردن می‌‌تواند به یک اقدام چالش برانگیز تبدیل شود. در مواردی که انجام عمل جراحی یا سایر روش‌های درمانی موجود نتوانسته باشد به بهبود حال بیمار کمک کند تحریک طناب نخاعی می‌تواند به بهبود عملکرد فرد برای انجام فعالیت روزانه حکومت نماید.

 مزایای تحریک طناب نخاعی چیست؟

  در تحریک طناب نخاعی برخلاف سایر روش‌های جراحی امکان قطع برنامه درمان وجود دارد و در صورتی که بیمار قصد ادامه درمان را نداشته باشد پزشک می‌تواند سیم دستگاه و الکترودها را خارج کند و هیچ گونه تغییر دائمی در ستون فقرات به وجود نخواهد آمد. سایر مزایای تحریک طناب نخاعی به شرح زیر می‌باشند:

• همه بیماران درد را به طور یکسان احساس نمی‌کنند و حتی برخی از آنها گاهی اوقات با درد شدید مواجه می‌شوند. امروزه روش‌هایی که برای کنترل درد معرفی می‌شوند در حال افزایش است به علاوه برخی از مدل‌ها به طور خودکار با حرکات بیمار تنظیم می‌شوند. کنترل داشتن در درد می‌‌تواند به یک موفقیت بزرگ برای بهبود برخی از بیماری‌های مزمن تبدیل شود.
• تحریک طناب نخاعی یک روش کم تهاجمی است و پزشک فقط یک برش را روی پوست بیمار به وجود می‌آورد تا بتواند به کاشت دستگاه و الکترود بپردازد و نیازی به ایجاد چندین برش بزرگ نیست. قرار دادن الکترودها در موضع مورد نظر به کمک یک سوزن مخصوص و از طریق روش ایجاد شده انجام می‌شود. تحریک طناب نخاعی عوارض جانبی کمی دارد و بیماران را دچار هیچ مشکلی نمی‌کند و در صورتی که دستگاه کارایی لازم را نداشته باشد یا آن که بیمار دیگر نیازی به آن نداشته باشد امکان خارج کردن آن از بدن وجود دارد.
•  دستگاه تحریک طناب نخاعی می‌تواند به کنترل موضعی درد پردازد. مصرف قرص مسکن بر همه اعضای بدن تاثیر می‌گذارد و باعث خواب آلودگی، یبوست و بروز سایر مشکلات غیر مرتبط با درد می‌شود اما تحریک طناب نخاعی فقط در موضع مورد نظر باعث تسکین درد می‌شود.
• تحریک طناب نخاعی فاقد عوارض جانبی است یا آنکه با عوارض معدودی همراه است. در این روش عوارضی که در پی مصرف تعداد زیادی از داروها به وجود می‌آید ایجاد نخواهد شد.
• یک روش مقرون به صرفه برای تسکین درد است. محققان متوجه شدند که هزینه حاصل از تحریک طناب نخاعی در مقایسه با سایر روش‌های غیر جراحی موجود هزینه کمتری را به بیمار تحمیل می‌‌کند.
• تحریک طناب نخاعی جایگزینی برای مصرف داروهای خوراکی است. برخی از افراد به دلایل مختلف نمی‌‌توانند قرص بخورند و در این شرایط تحریک طناب نخاعی می‌تواند به یک روش جایگزین برای آنها تبدیل شود.
• تحریک طناب نخاعی می‌تواند تا سالیان طولانی به تسکین درد کمک کند و بیمار نیازی به مصرف قرص یا مراجعه مکرر به مطب پزشک نداشته باشد.

برای درمان کدام دردهای مزمن می‌توان از تحریک طناب نخاعی استفاده کرد؟

 سندرم جراحی ناموفق کمر یکی از شایع‌ترین دلایل نیاز به انجام جراحی تحریک طناب نخاعی است. منظور از سندروم جراحی ناموفق کمر احساس درد مزمن پس از یک یا چند جراحی ناموفق در ناحیه کمر و گردن است که نتوانسته است به تسکین درد پایین کمر، درد پا و درد بازو کمک کند. تحریک طناب نخاعی می‌تواند به تسکین درد حاصل از اختلالات زیر کمک کند:

• آراکنوئیدیت که به التهاب دردناک و تشکیل بافت اسکار در مننژهای اعصاب ستون فقرات گفته می‌‌شود.
• درد مزمن کمر که با یا بدون درد پا همراه است.
• درد مزمن گردن که با یا بدون درد بازو همراه است.
• سندرم درد منطقه‌ای پیچیده که یک نوع بیماری مزمن پیشرونده است و با التهاب و درد شدید همراه می‌‌شود.
• نوروپاتی محیطی به احساس درد تیر کشنده و مداوم پا گفته می‌‌شود که به علت مرگ اعصابی که در نقاط دورتر بدن قرار دارند به وجود می‌آید.
• آنژین شدید که باعث درد قفسه سینه، کوتاه شدن تنفس و احساس خستگی می‌‌شود.

انجام تحریک طناب نخاعی در چه مواردی پیشنهاد نمی‌شود؟

 تحریک طناب نخاعی و تحریک اعصاب محیطی برای همه افراد پیشنهاد نمی‌شود. افرادی که نمی‌توانند از این روش‌های درمانی استفاده کنند به شرح زیر می‌باشند:

• افرادی که دچار عفونت سیستمیک هستند یا در محلی که باید دستگاه تحریک کننده نخاعی کاشته شود دچار عفونت هستند.
•  افرادی که از باطری قلب استفاده می‌کنند.
• افرادی که افسردگی شدید و سایر اختلالات روانی دارند که ممکن است باعث بروز درد شود.
• افرادی که اختلالات خونریزی دهنده درمان نشده دارند.
• افرادی که به مصرف مواد مخدر اعتیاد دارند و درمان نشده اند.

تحقیقات پزشکی نشان داده است که مصرف تنباکو باعث بدتر شدن نتایج حاصل از درمان با تحریک طناب نخاعی می‌شود. پزشک به افرادی که سیگار می‌کشند توصیه می‌کند قبل از شروع درمان از استعمال دخانیات خودداری کنند.

روش انجام تحریک الکتریکی نخاعی

ابتدا برای کارگذاری ایمپلنت تحریک الکتریکی نخاعی یک مرحله تست انجام می شود. در این مرحله دستگاه به صورت موقت کارگذاری می شود و در صورتیکه بتواند درد بیمار را تا ۵۰ در صد کاهش دهد، ایمپلنت دائمی جایگذاری خواهد شد.

مرحله آزمایشی کاشت دستگاه

  معمولا مرحله آزمایشی کاشت دستگاه در مطب پزشک یا در مرکز جراحی انجام می‌‌شود. با توجه به نوع دستگاهی که برای تحریک طناب نخاعی مورد استفاده قرار می‌گیرد ممکن است روش انجام جراحی کمی متفاوت باشد اما مراحل انجام آن یکسان است. مرحله آزمایشی به شرح زیر انجام می‌شود:

• در ابتدا پزشک داروی بی حسی موضعی را در محل مورد نظر تزریق می‌کند تا بیماری هیچ گونه دردی را احساس نکند.
• سپس از یک سوزن مخصوص استفاده می‌کند و آن را وارد فضای اطراف کانال نخاعی می‌کند که به آن فضای اپیدورال گفته می‌شود. پزشک برای هدایت سوزن از فلوروسکوپی که یک نوع اشعه ایکس استفاده می‌کند. سوزن مورد استفاده دارای سیم‌های نازکی است که به موضع مورد نظر متصل می‌شوند.
• در طول جراحی بیمار بیدار است و به پزشک در خصوص موضوعی که درد احساس می‌شود کمک می‌کند تا پزشک بتواند نقاط دردناک را به خوبی شناسایی کند. در صورتی که از دستگاه با فرکانس پایین استفاده شده باشد هدف اعضای تیم پزشکی پوشش دادن همه نقاط دردناک خواهد بود. در دستگاه‌های جدیدتر معمولا از احساس سوزش خفیف برای تشخیص استفاده نمی‌شود و نیازی به بیدار بودن بیمار نیست. هر الکترود به کنترل درد در یک نقطه خاص می‌‌پردازد به این ترتیب ارتباط بین پزشک و بیمار اهمیت بسیار زیادی دارد تا پزشک اطمینان حاصل کنند که الکترودها در محل مناسب قرار داده شده و همه نقاط دردناک پوشش یافته است. پس از آن که بیمار به پزشک اطلاع داد که درد او کاهش یافته است مجدداً بیهوش خواهد شد.
• سیم‌ها به انتقال دهنده امواج الکتریکی که به کمربند بیمار متصل شده است وصل می‌شوند. سیمی که به دستگاه خارجی متصل شده است در طول مرحله آزمایشی به کمر بیمار چسبانده می‌شود تا تکان نخورد.
• پس از اتمام جراحی بیمار وارد اتاق ریکاوری می‌شود تا حال او قبل از رفتن به منزل بهبود پیدا کند.
• پزشک بر اساس فیدبک اولیه بیمار در هنگام بررسی دستگاه در اتاق عمل، به تنظیم جریان الکتریکی مورد نیاز می‌‌پردازد.
• کنترل دستگاه به بیمار داده می‌‌شود و می‌‌تواند در صورت لزوم دستگاه را روشن کند تا امواج الکتریکی به الکترودهای ارسال شود. در برخی مدل‌ها تنظیم کردن دستگاه در هنگام انجام برخی کارها و حرکات از قبیل دراز کشیدن و راه رفتن ضروری است.
• ممکن است پزشک از بیمار بخواهد به میزان کاهش درد پس از کاشت دستگاه توجه کند و تنظیمات دستگاه را در شرایط مختلف یادداشت کند. در صورتی که درد بیمار از بین نرفته باشد باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهد تا مجددا به دستگاه برنامه داده شود.

 جراحی تحریک طناب نخاعی به چه صورت انجام می‌شود؟

• در ابتدا پزشک داروی بی حسی موضعی را در محل مورد نظر تزریق می‌کند تا بیماری هیچ گونه دردی را احساس نکند.
• سپس از یک سوزن مخصوص استفاده می‌کند و آن را وارد فضای اطراف کانال نخاعی می‌کند که به آن فضای اپیدورال گفته می‌شود. پزشک برای هدایت سوزن از فلوروسکوپی که یک نوع اشعه ایکس استفاده می‌کند. سوزن مورد استفاده دارای سیم‌های نازکی است که به موضع مورد نظر متصل می‌شوند.
• ممکن است لازم باشد پزشک به منظور ایجاد فضای بهتر برای کاشت دستگاه دائمی از طریق سوزن مخصوص، بخشی از لامینا که یک استخوان کوچک است و قسمت پشت طناب نخاعی را پوشانده است بردارد.
• الکترودهای دائمی کاشته می‌شوند. در برخی موارد از الکترودهای دائمی برای دوره آزمایشی استفاده می‌شود و این باعث می‌شود که نیازی به کاشت دائمی دستگاه نباشد.
• بیمار به هوش می‌آید و به پزشک کمک می‌کند بتواند از محل قرارگیری صحیح الکترودها اطمینان حاصل کند. هنگامی که همه نقاط دردناک پوشش داده شده و الکترودها به خوبی در موضع مورد نظر قرار داده شده باشد بیمار دوباره بیهوش می‌شود.
• یک برش کوچک در محلی که دستگاه قرار داده شده است ایجاد می‌شود.
• دستگاه زیر پوست کاشته می‌شود. معمولا دستگاه در شکم روی ناف قسمت فوقانی قفسه سینه کاشته می‌شود. اندازه دستگاه متغیر است و بزرگترین آن به اندازه یک کرنومتر می‌باشد. راحتی بیمار مسئله مهمی است که در تعیین محل کاشت دستگاه نقش دارد و گاهی اوقات پزشک از بیمار در خصوص بهترین نقطه برای کاشت دستگاه سوال می‌پرسد. به عنوان مثال فردی که معمولا روی پهلوی راست خود می‌خوابد ترجیح می‌دهد که دستگاه در قسمت چپ بدن او کاشته شود. می‌توان برخی از دستگاه‌های قابل شارژ را تا سال‌های طولانی در بدن قرار داد اما گاهی اوقات باید به تعویض دستگاه پرداخت که این امر به معنای انجام جراحی جدید است.
• الکترودها به دستگاه متصل می‌شوند تا پس از روشن شدن دستگاه امکان ارسال جریان الکتریکی وجود داشته باشد.
• برش ایجاد شده بخیه می‌‌شود و دوران بهبود بیمار شروع می‌شود.

 مراقبت‌های بعد از جراحی تحریک طناب نخاعی کمر شامل چه مواردی است؟

 توجه به نکات و دستورالعمل های زیر دوره ی بهبودی را سرعت می بخشد و عوارض جراحی را به حداقل می رساند

سطح فعالیت

•    پیاده روی و قدم زدن بهترین ورزشی است که بیمار می‌تواند پس از جراحی به انجام آن بپردازد. این کار به تقویت عضلات کمک می‌کند و باعث افزایش استقامت بدن می‌شود، باعث رفع فشار خواهد شد و مهمتر از همه آن که به بهبود گردش خون در بدن کمک می‌کند. پیاده روی باعث بهبود حرکات روده می‌‌شود و از تجمع مایع در ریه‌ها جلوگیری می‌کند. پس از جراحی پزشک از بیمار می‌خواهد که هرچه زودتر بلند شود و شروع به راه رفتن کند و به تدریج مسافتی که باید طی کند را افزایش دهد. هر چه بیمار زودتر فعالیت خود را شروع کند می‌‌تواند زودتر به انجام امور روزمره خود بپردازد.
•     بیمار باید تا چند هفته پس از جراحی از برداشتن اجسام سنگین خودداری کند و تا سه ماه پس از جراحی کاملا احتیاط نماید.
•     بیمار باید به مدت ۲ تا ۴ هفته از نشستن به مدت طولانی روی یک سطح سفت یا رانندگی به مدت زیاد خودداری کند.
•     بیمار می‌‌تواند پس از بهبودی مجدداً رانندگی کند که معمولاً اکثر بیماران یک هفته پس از مرخص شدن از بیمارستان توانایی رانندگی کردن را خواهند داشت. بیمار باید در دورانی که از داروهای مسکن استفاده می‌کند از رانندگی کردن اجتناب کند زیرا ممکن است به علت مصرف دارو دچار سرگیجه و خواب آلودگی شود.
•     پزشک از بیمار می‌‌خواهد که از خم شدن و چرخاندن کمر خود اجتناب کند تا از تکان خوردن الکترودها پیشگیری گردد و فرآیند بهبود انجام شود.
•     بیمار باید از انجام دادن فعالیت‌هایی که ریسک زمین خوردن در آنها وجود دارد یا تماس جسمانی در آنها بالا است خودداری کند.

 بانداژ

• بیمار می‌تواند روز دوم پس از جراحی اقدام به برداشتن بانداژ نماید.
• چسبی که روی بخیه زده شده است باید به مدت ۷ تا ۱۴ روز پس از جراحی روی موضع مورد نظر باقی بماند تا محل برش ترمیم شود.

سیم‌های خارج از بدن

 افرادی که از دستگاه تحریک نخاعی استفاده می‌کنند باید محل خروج سیم‌ها از پوست را تمیز و خشک نگه دارند. پزشک به بیمار توصیه می‌کند که روزی دوبار این محل را با صابون بشوید. بیمار باید این قسمت را خشک نگه دارد و اجازه ندهد آب با آن تماس پیدا کند و از غوطه ور کردن این ناحیه در وان حمام خودداری کند. این قسمت همیشه با مقدار ترشحات خونی همراه است که بانداژ را خیس می‌‌کند به همین دلیل باید بیمار روزی دوبار به تعویض آن بپردازد. این فرآیند واکنش طبیعی بدن به وجود سیم‌ها است و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.

 دوش گرفتن

•     بیمار می‌تواند سه روز پس از جراحی دوش بگیرد.
•    زمان دوش گرفتن را باید به ۵ تا ۷ دقیقه محدود کند.
•    از دستکاری کردن زخم خودداری کند.
•     اجازه دهد آب روی بخیه حرکت کند سپس آن را با حوله تمیز خشک کند.
•     حداقل تا دو هفته پس از جراحی و به طور کلی تا زمانی که سیم‌ها از پوست خارج می‌شوند از نشستن درون وان حمام و استخر خودداری کند.

 رژیم غذایی

•     بیمار باید رژیم غذایی سرشار از فیبری داشته باشد.
•     از زور زدن در سرویس بهداشتی اجتناب کند و سعی کند با استفاده از مصرف مایعات و غذاهای نرم به بهبود اجابت مزاج خود کمک کند.

 داروهای مسکن

•     بیمار می‌‌تواند در صورت لزوم از تیلنون استفاده کند.
•    مصرف داروهای مسکن قوی زمان تجویز می‌‌شود که تیلنون کمکی به تسکین درد نکرده باشد.
•     باید بیمار قبل از شدید شدن درد داروهای خود را مصرف کند تا دارو بتواند اثرگذاری مناسبی داشته باشد.
در موارد زیر باید بیمار فوراً با پزشک خود تماس بگیرد:
•     در صورتی که درد و خروج ترشح از محل زخم افزایش یافته باشد.
•     در صورتی که بیمار تب بالای ۳۹ درجه داشته باشد.
•     در صورتی که پاهای او متورم و دردناک شده باشد.
•     در صورتی که بیمار با درد شدید و مقاوم یا بی حسی و ضعف کمر، گردن، بازو یا پا مواجه شده باشد.
•     در صورتی که در عملکرد روده و مثانه او مشکل ایجاد شده باشد.

 خطرات و عوارض جانبی تحریک الکتریکی نخاع چیست؟

 همه عمل‌های جراحی با خطرات و عوارضی همراه هستند که تحریک الکتریکی نخاع از این قاعده جدا نیست. برخی از خطرات و عوارض جانبی آن به شرح زیر می‌باشند:

•     واکنش آلرژیک
•    خونریزی
•    سر درد
•    عفونت
•     فلج یا ضعف
•     ترشح مایع از ستون فقرات
•     تشدید درد
•    کار نکردن دستگاه یا نامنظم کار کردن آن
•    عدم تحریک موضع دردناک
•     تحریک بیش از حد
•     سیستم ارتباطی ضعیف دستگاه
•    عملکرد نامناسب دستگاه و نیاز به جراحی مجدد و اصلاح مشکل دستگاه
•     حرکت کردن یا آسیب دیدگی الکترودها و نیاز به جراحی برای خارج کردن یا تغییر دادن محل قرار گرفتن آنها
•     اختلال در دستگاه به علت انجام سایر آزمایشات یا استفاده از سایر دستگاه‌ها