کل دوران بارداری شما را در معرض اطلاعات مختلفی از بدنتان قرار می‌دهد و امکان همراهی با تغییرات رخ داده در این دوره را فراهم خواهد نمود. با این وجود تغییراتی نیز پس از زایمان رخ می‌دهد. مادران بسیاری با درد در لگن پس از جراحی مواجه خواهند بود و احساس عجیب و پیوسته لرزش در زانو ها، حتی پس از زایمان همراهشان خواهد بود.
دلایل درد زانو پس از زایمان
برخی دلایل رایج درد زانو بعد از زایمان عبارتند از :
• دلیل اصلی روبرو شدن بیشتر مادران با درد مفاصل پس از زایمان، افزایش وزنی است که در دوره بارداری رخ می‌دهد. وزن کودک به مرور افزایش می‌یابد و بدن سعی خواهد داشت تا به بهترین نحو آن را مدیریت نماید. درد ایجاد شده، نتیجه تطابق بدن با تکمیل دوره بارداری است.
• برخی مادران در نتیجه مشکلاتی همچون درد مزمن زانو و آرتروز بیشتر در معرض وقوع درد زانوی پس از بارداری هستند.
• اگر سابقه صدمه بر مفصل یا دردهای مرتبط به استخوان دنبالچه را دارید، می‌تواند به دردهای شدید مفصلی پس از زایمان منجر شود.
• در دوره بارداری، برخی از هورمون های ضروری برای سلامت و ایمنی مادرو کودک پنهان می‌ماند. این هورمونها منجر به شل شدن رباط، فراهم نمودن امکان حمل کودک در دوره بارداری و داشتن زایمانی موفق خواهد شد. رباط‌ها پس از زایمان به مدت زمانی برای بازگشت به حالت قبلی اش نیاز دارد. این مساله با درد مفاصل همراه خواهد شد.
• اگر زنی تمرینات منظمی در دوره بارداری انجام ندهد و یا در نتیجه صدمه یا مشکلات سلامتی، قادر به انجام تمرینات نباشد، احتمال ابتلا به درد مفاصل پس از زایمانشان بسیار بیشتر خواهد بود.
بهبود درد زانوی بعد از زایمان چه مدت طول می‌کشد؟
درست مانند دوره ریکاوری هر عمل دیگری، مدت زمان لازم برای بازگشت به سطح خوبی از فعالیت، تا حد بسیار زیادی به سلامت فرد بستگی دارد. در کل می‌تواند گفت که دردهای مرتبط با مفصل به مدت چند هفته به طول خواهد انجامید. در موارد شدیدتر، این مساله می‌تواند تا ۴ الی ۶ ماه نیز ادامه یابد. اگر مادر دوره بارداری و زایمان خوب و سالمی داشته باشد و بتواند به عادات غذایی مناسب و متناسب با ساختار تمرینی مناسب بازگردد، احتمال نقاهت دوره و رفع درد بیشتر خواهد بود. با مراقبت های بعد از زایمان و با در نظر داشتن شرایط آسیب و سلامتی قبلی، این مدت زمان می‌تواند هرچه بیشتر کاهش یابد. همزمان با مراقبت از کودک، حفظ حالت مناسب شیردهی، عدم بلندکردن کودم از ارتفاع پایین، گرفتن راحت کودک و برای دوره های زمانی کوتاه ضروری است. عدم رعایت این مسائل می‌تواند منجر به بدتر شدن درد مفاصل و ایجاد در مفصل خاصر خاجی پس از زایمان شود.
تشخیص درد زانوی بعد از زایمان
کارهایی که پزشک در طی آزمایشات فیزیکی انجام خواهد داد عبارتند از:
• بررسی زانو به دنیال تورم، درد، حساسیت، گرمی و کبودی
• بررسی بازه حرکتی پا در جهات مختلف
• مفصل را می‌کشد و هل می‌دهد تا پیوستگی ساختار زانو را مورد ارزیابی قرار دهد.
آزمایشات عکس برداری
پزشک در برخی موارد ممکن است آزمایشات چون موارد زیر را توصیه نماید :
• تصویربرداری اشعه ایکس : تصویر اشعه ایکس می‌تواند به تشخیص وجود یا عدم وجود شکستگی و بیماری فرسایش مفصل کمک می‌نماید.
• تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) : دستگاههای سی تی اسکن به ترکیب تصاویر اشعه ایکس از زوایای مختلف به منظور ایجاد تصویر مقطع عرضی از داخل بدن استفاده می‌نمایند. سی تی اسکن به تشخیص مشکلات استخوانی و رهایه ( قطعۀ کوچکی از غضروف یا استخوان که در مفصل سرگردان است) کمک می‌کند.
• امواج فراصوت : این روش از امواج صوتی به منظور ایجاد تصاویر در لحظه از ساختار بافت های نرم درون و اطراف زانو و چگونگی عملکرد آنها استفاده می‌نماید. ممکن است که پزشک از شما بخواهد تا در حین تصویربرداری توسط امواج فراصوت، زانویتان را در جهات مختلف حرکت دهید تا در صورت وجود مشکلی بخصوص در تصاویر ثبت شود.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) : در تصویربرداری MRI از امواج رادیویی و آهن ربای قدرتمندی در ایجاد تصاویر سه بعدی درون زانو استفاده می‌شود. این آزمایش بخصوص در آشکارسازی صدمات وارد بر بافتهای نرمی همچون رباط، تاندون ها، غضروف و عضلات کاربردی است.
درمان درد زانوی بعد از زایمان
معمولا زانودرد بعد از زایمان نیاز به درمان ندارد و اما در بعضی از مواقع که ناشی از بیماری هایی همچون آرتریت باشد نیاز به درمان دارد.
انجام تمارین ورزشی سبک به شکل مرتب و روزانه
این تمرینات مواردی مشخص و ثابت نیستند، هدف از این کار فعال نگاه داشتن بدنتان است. این مساله پایه کنترل درد مفصل را تشکیل می‌دهد. ترجیحا باید از تمریناتی که بر مفاصل فشار وارد نمی آورند، مانند شنا، به کار گرفته شوند. بهتر است پیش از آغاز هر تمرینی، برنامه خود را با متخصصی در این زمینه مورد مشورت قرار دهید.
استفاده از بسته های آب داغ و یخ
شخص می‌تواند از تکنیک قدیمی کمپرس آب گرم وسرد برای رفع درد استفاده نماید. استفاده از کیسه آب گرم، حمام آب داغ، استفاده از بسته های یخ به منظور تسکین درد مفصل می‌تواند به تدریج منجر به کاهش درد شود. به هر صورت از استفاده مستقیم آب داغ و یخ بر روی پوست خودداری نمایید؛ آنها را در پوششی (همانند حوله) قرار داده و سپس بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
زانوهایتان را ماساژ دهید
هیچ چیز نمی تواند جای ماساژ را بگیرد. مفاصلتان را ماساژ دهید و یا متخصصی را بدین منظور استخدام کنید. می‌توانید از روغن های مختلفی که به منظور کاهش درد مفاصل و همچنین به عنوان چرب کننده پوست در حین ماساژ به کار گرفته می‌شوند، استفاده نمایید.
طب سوزنی
طب سوزنی (شاخه ای از پزشکی سنتی چینی یا TCM) روشی با قدمتی ۳۵۰۰ سال بیشتر از روش های درمانی قدیمی غرب است. این کار را با اعمال سوزن، گرما و فشار به نقاطی بخصوص از بدن انجام می‌دهند. فلسفه این کار آنست که با اعمال نیرو بر این نقاط، انرژی طبیعی بدن که از آن با نام چی یا کی یاد می‌شود، از این نقاط آزاد شده و یا مسیر دیگری پیدا خواهد نمود، چرا که بیماری در نتیجه گیر افتادن نیروهای حیاتی بدن در این نقاط ایجاد می‌شود. مواردی بوده که زنان، یه نتایج بسیار خوبی از روش طب سوزنی در رابطه با درد زانو برخوردار شده اند.
دارو به منظور درمان درد زانو و آرتروز
مسکن‌ها یا داروهای بی حسی بخش مهمی از درمان مشکل زانو را بر عهده دارند. اگر درد زانو ناشی از التهابات آرتروزی باشد، استفاده از داروهای دیگری به منظور کنترل بیماری زانو و یا قسمتهای دیگر بدن ضرورت می‌یابد. داروهای استفاده شده تا حد زیادی به شرایط بخصوص ایجاد شده ناشی از آرتروز در بدنتان بستگی خواهد داشت. انواع داروهای رایج استفاده شده در درمان آرتروز عبارتند از :
داروهای مسکن
مسکن‌ها در میان شایع ترین داروهای استفاده شده برای آرتروز به شمار می‌روند. از آنها می‌توان در تسکین درد ناشی از صدمات وارده بر زانو و جراحی آن می‌توان استفاده نمود. بر خلاف داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب، یا NSAID ها، که هم درد و هم التهاب را هدف قرار می‌دهد، مسکن‌ها تنها به منظور درد مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل استفاده از این داروها برای افرادی که با حساسیت و مشکلات شکمی دارند و قادر به مصرف NSAIDها نیستند، ایمن خواهد بود. بنابراین گزینه مناسب تر و ایمن تری برای افراد مبتلا به آرتروزی که با درد مواجهند، اما متوجه التهابی در مفاصلشان نیستند به شمار می‌رود.
کورتیکواستروئید
این داروهایی که بلافاصله اثر خود را نشان می‌دهد، درست مانند هورمون کورتیزون که توسط بدن ساخته می‌شود به منظور کنترل التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر التهاب زانو در نتیجه التهاب سیستمی ناشی از آرتروز باشد، ممکن است با تجویز کورتیکواستروئید خوراکی از سوی پزشک مواجه شوید.
داروهای ضدروماتیسمی اصلاح کننده بیماری
داروهای ضدروماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARD ها) داروهایی هستند که به تدریج منجر به اصلاح بیماری های خودایمنی خواهد شد. DMARD های مختلف برای شکل های مختلف آرتروز من جمله آرتروز روماتیسمی، سل جلدی (لوپوس)، اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) یا آرتروز پسوریاتیک مفید خواهد بود.
تزریق کورتیکواستروئید
تزریق کورتیکواستروئید به درون مفصل زانو می‌تواند به کاهش نشانه های درد آرتروز کمک نموده و تسکین ایجاد شده می‌تواند تا چند ماه باقی بماند. تزریق این ماده در تمامی شرایط کارآمد نخواهد بود.
تزریق اسید هیالورونیک
اسید هیالورونیک مایع غلیظ و مشابه مایعی است که به صورت طبیعی موجب حرکت نرم مفاصل به روی یکدیگر می‌شود، و به منظور بهبود قدرت حرکت مفصل زانو و کاهش درد به درون زانو تزریق می‌شود. اگرچه نتایج مطالعات راجع به کارایی این روش درمانی از قدرت بالایی برخوردار نیست، اما کاهش درد ناشی از یک تزریق یا مجموعه ای از جلسات تزریقی می‌تواند تا ۶ ماه باقی بماند.
تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP)
PRP حاوی تراکمی از پارامترهای مختلف رشد است که به نظر در کاهش التهاب و افزایش سرعت بهبود مفید خواهد بود. این نوع از تزریق در افراد جوان و کسانی که از آرتروز خفیف رنج می‌برند، کارایی بالاتر خواهد داشت.
تمرینات ورزشی برای درد زانوی پس از زایمان
در تمارین ورزشی که به منظور ایجاد کشش و تقویت عضلات از سوی پزشک توصیه شده، از فعالیت هایی که این شرایط را بدتر می‌کند، مانند نشستن به روی زانو، خودداری نمایید.
حرکت پل
عضلات ضعیف لگن معمولا فشاری اضافی بر مفصل زانو وارد می‌آورد. تقویت عضلات کفلی با استفاده از تمریناتی همچون حرکت پل، می‌تواند دردتان را کاهش دهد. برای شروع، به پشت دراز بکشید و دستانتان را در طرفین قرار دهید. زانوهایتان را خم کرده و حتما از باز نمودن پاها به اندازه عرض شانه و مستقیم قرار گرفتن انگشتان پا اطمینان حاصل نمایید. به آرامی باسنتان را از زمین جدا کرده و چند ثانیه پیش از پایین آوردن آن صبر کنید. این حرکت را چند مرتبه دیگر نیز تکرار نمایید.
پا بالا از کنار
تمرینی دیگر که به منظور تقویت مجموعه عضلات لگن به کار گرفته می‌شود، حرکت پا بالا از کنار است. به کنار دراز بکشید و دست خود را در زیر سر – به شکلی که کف دست در زیر گوشتان قرار بگیرد – قرار دهید. پاها را بر روی یکدیگر قرار داده، کمرتان را کمی خم کنید؛ پای بالایی را کمی جلو آورده و بدون تکیه بر جلو یا عقب، تا جایی که می‌توانید آن را بالا بکشید. پایتان را پایین آورده و این حرکت را با هر دو پا تکرار کنید. اگر در انجام این حرکت موفق نبودید، به دیوار تکیه دهید تا تکیه گاه بیشتری در این حرکت داشته باشید.
تمرین اسکوات با توپ
حرکت اسکوات تمام قسمت تحتانی بدن را درگیر نموده و با استفاده از مجموعه عضلات سرینی، چهارسر و همسترینگ انجام می‌شود. از آنجایی که زنان تازه فارغ شده از پایداری خوبی برخوردار نیستند، از یک توپ برای ایجاد تکیه گاه و حفظ موقعیتی مناسب در حین حرکت استفاده نمایید. توپی را بین خود و دیوار قرار داده و قسمت پایین کمرتان را به توپ تکیه دهید. پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز نموده و انگشتانتان به سمت جلو باشد، پاهایتان را در زاویه ای جلوتر از خود قرار دهید. با اعمال فشار به توپ کم کم پایین بیایید و بازه حرکتی انتخابی را به نحوی انتخاب نمایید تا متحمل درد نشوید. به حالت ایستاده بازگردید و این عمل را تکرار نمایید.
کشش چهارسر
ایجاد تمرینات کششی ملایم می‌تواند عضلات منقبض و دردناک را تحت کشش قرار دهد. به منظور ایجاد کشش در عضلات چهارسر – عضله واقع در جلوی ران – به پهلو بخوابید، زانوی بالایی را خم کرده و از پشت قوزک پای خود را گرفته و آن را تا جایی که کششی ملایم در آن احساس نمایید، بکشید. این حالت را به مدت ۱۵ الی ۲۰ ثانیه حفظ نموده و آن را بر روی پای دیگر نیز تکرار کنید.
کشش همسترینگ
برای ایجاد کشش در عضلات همسترینگ (گروه عضلات در پشت ران) به پشت دراز بکشید، پای چپتان را خم نموده و پای راست را به بالا بکشید. با دست پنجه های پا را تا جایی که با احساس کششی ملایم روبرو شوید، بکشید. همین حالت را ۱۵ الی ۲۰ ثانیه حفظ نموده و آن را بر روی پای دیگر نیز تکرار کنید. اگر در رسیدن به پنجه پا مشکل دارید، می‌توانید از پیچاندن حوله به دور پا به منظور کمک به کشش کمک به سمت پا استفاده نمایید.
