اکثر موارد کمردرد کوتاه مدت یا حاد است و فقط چند روز تا چند هفته طول می‌کشد. کمردرد غالباً خود به خود و بدون مختل کردن عملکرد برطرف می‌شود. اکثر موارد کمردرد حاد مکانیکی است، به عبارت دیگر شیوه عملکرد و حرکت کردن هماهنگ بخش‌های مختلف کمر و ستون فقرات شامل عضلات، مهره‌ها، عصب‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای مختل می‌شود. از سوی دیگر کمردرد مزمن بیشتر از ۱۲ هفته ادامه دارد، مگر آن که پزشک آسیب‌دیدگی یا علت اصلی بروز کمردرد را درمان کند. کمردرد تقریباً بیست درصد از بیماران در نهایت به کمردرد مزمن و علائمی تبدیل می‌شود که حداقل یک سال استمرار دارد.

اگر از کمردرد مزمن رنج می‌برید، باید برای تشخیص صحیح عارضه و شروع درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.

علل درد کمر 

اشخاصی که فعالیت‌های زیر را انجام می‌دهند، بیشتر دچار کمر درد می‌شوند:

• بلند کردن اشیای سنگین یا بارهای حجیم
• حمل نامناسب بار، برای مثال جابه‌جا کردن وسایل با یک دست
• انجام دادن مکرر فعالیت‌هایی مانند بسته‌بندی محصولات
• رانندگی طولانی مدت یا رانندگی روی جاده‌های سخت و ناهموار، به خصوص اگر صندلی تنظیم نباشد یا نتوان آن را تنظیم کرد.
• قوز کردن یا خم شدن هنگام کار با رایانه (حالت اندامی نامناسب)
• کشیدن، فشار دادن یا هل دادن بارهای سنگین
• انجام دادن فعالیت‌هایی فراتر از توانایی‌ها و محدودیت‌های عادی
• کار کردن هنگام خستگی جسمی
• انجام مکرر حرکات کششی، چرخشی و بالا بردن دست
• مدت‌های طولانی در یک حالت باقی ماندن

نشانه‌های هشدار کمردرد

اگر از کمر درد شدیدی رنج می‌برید که ظرف هفته‌های گذشته تشدید شده است یا اگر درد کمر آرامش‌تان را سلب کرده است، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

کمر درد معمولاً پی‌آمد بیماری یا آسیب جدی نیست. درد کمر عموماً ظرف چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابد یا آن‌قدر کم می‌شود که بتوانید فعالیت‌های روزمره‌تان را بدون مشکل انجام بدهید. موارد انگشت‌شماری از کمردرد نتیجه ابتلا به مشکلات جدی‌تری مانند سرخوردگی دیسک یا گیر افتادن عصب است، حتی این موارد نیز معمولاً خودبه خود برطرف می‌شوند.

اسکن MRI و عکس رادیوگرافی آسیب‌های نادر و جدی ستون فقرات را نشان می‌دهد، اما معمولاً کمکی به تشخیص علل معمولی کمر درد نمی‌کند.

به ندرت پیش می‌آید که بیماران دچار کمر درد با علائم زیر روبه‌رو می‌شوند؛ اگر شما هم با علائم زیر مواجه شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در کنترل یا تخلیه ادرار
• بی‌حسی دور ناحیه تناسلی یا مقعد
• بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف هر دو پا
• احساس عدم تعادل در حالت ایستاده

روش‌های درمان درد کمر مزمن 

روش‌های مختلف رفع کمر درد در این بخش معرفی می‌شود.

مصرف دارو 

پزشکان داروهای مختلفی را برای تسکین درد کمر مزمن تجویز می‌کنند. پزشک معالج، دکتر داروساز یا متخصص درد می‌تواند به سوالاتتان درباره میزان مصرف دارو و عوارض جانبی داروها پاسخ بدهد. در این بخش با داروهای پرکاربردی که مصرف آنها برای رفع درد کمر مزمن توصیه می‌شود، آشنا می‌شوید.

• داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs): این دسته از داروها مانند ایبوپروفن را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید. داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب درد حاد استخوان و عضله و بعضی دردهای مزمن مانند درد کمر مزمن را تسکین می‌دهند.
• استامینوفن: استامینوفن را می‌توانید به راحتی بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید، اما بهتر است استامینوفن را بیشتر از مقدار توصیه شده مصرف نکنید، چون مصرف بیش از اندازه استامینوفن به کبد آسیب می‌زند. استامینوفن در بسیاری از مسکن‌های مخدر وجود دارد.
• داروهای ضدافسردگی: بعضی داروهای ضدافسردگی، به ویژه ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای برای کنترل کمر درد مفیدند. برای تسکین درد کمر نسبت به درمان افسردگی به دوز پایین‌تری از داروهای ضدافسردگی نیاز است. داروهای ضدافسردگی را نمی‌توانید هر وقت به آن نیاز پیدا کردید، مصرف کنید، چه درد داشته باشید، چه نداشته باشید، داروی ضدافسردگی را باید طبق دستور پزشک هر روز مصرف کنید.
• شل کننده‌های عضلانی: داروهای شل کننده عضلات عموماً برای رفع اسپاسم یا گرفتگی حاد عضلات تجویز می‌شوند. شل کننده‌های عضلانی به تسکین کمر درد نیز کمک می‌کنند.
• مسکن‌های مخدر: چنانچه مسکن‌های مخدر را به درستی و طبق دستور پزشک مصرف کنید، این داروها می‌توانند انواع درد را کنترل کنند. چنانچه درد عصبی باشد، باید دوز بالاتری از دارو را برای رفع درد مصرف کنید؛ پزشک دوز مناسب دارو را تجویز می‌کند. پزشکان داروهای مخدر طولانی اثر را برای تسکین دردهای عصبی توصیه می‌کنند. چون مصرف داروهای مخدر با خطر اعتیاد همراه است، پزشکان این داروها را معمولاً در ابتدا تجویز نمی‌کنند.

تزریق

تزریق استروئید در فضای اپیدورال (ESI)، ابلیشن عصب، بلوک عصب و دیگر عمل‌های مبتنی بر تزریق برای تسکین درد کمر مزمن مفیدند. پزشکان زمانی این تزریق‌ها را توصیه می‌کنند که علت درد را ندانند. همچنین اگر درمان موثر نباشد، این نوع تزریق‌ها گاهی اوقات به تشخیص افتراقی و رد احتمال وجود علل خاصی از کمر درد کمک می‌کنند. هرچند تزریق درد را برای مدتی خاص کاهش می‌دهد یا متوقف می‌کند، اما تزریق راه‌حل بلندمدتی برای تسکین کمردرد به شمار نمی‌آید و نباید آن را خودسرانه انجام بدهید. در ادامه تزریق‌های متداولی که برای تسکین کمردرد مزمن انجام می‌شوند، معرفی می‌شوند.

تزریق اپیدورال

تزریق استروئید در فضای اپیدورال با این هدف انجام می‌شود که داروی مسکن مستقیماً و به سرعت با سرنگ وارد بدن شود. پزشک دارو را در ناحیه اپیدورال تزریق می‌کند ناحیه اپیدورال نخاع را پوشش می‌دهد و از نخاع و عصب‌های اطراف آن در برابر آسیب‌دیدگی محافظت می‌کند.

پزشک برای این که استروئید را به درستی در فضای اپیدورال تزریق کند، سوزن را با توجه به تصاویر رادیوگرافی حرکت می‌دهد و در نهایت تزریق را انجام می‌دهد.

ابلیشن رادیوفرکانسی (RFA)  

ابلیشن رادیوفرکانسی یکی از روش‌های ایمن و موثر رفع درد کمر است که بیماران آن را به خوبی تحمل می‌کنند. ابلیشن رادیوفرکانسی به ندرت عوارض نامطلوبی را به دنبال دارد و تنها با احتمال پایین خونریزی و عفونت محل تزریق و ورود الکترود همراه است.

بیمار داروی آرامبخش ملایم را قبل از شروع درمان از طریق سرم دریافت می‌کند و ناحیه درمان به طور موضعی بی‌حس می‌شود تا بیمار ناراحتی کمتری را در طول درمان تحمل کند. به این ترتیب بیمار در طول درمان هوشیار است، اما دردی را احساس نمی‌کند و می‌تواند به ارزیابی وضعیت خود کمک کند.

پزشک سوزن کوچکی را وارد ناحیه دردناک می‌کند و مانند تزریق اپیدورال از رادیوگرافی برای هدایت سوزن به محل مورد نظر استفاده می‌کند. سپس پزشک میکروالکترودی را وارد سوزن می‌کند و عمل تحریک را شروع می‌کند. در این مرحله ممکن است بیمار گزگز خفیفی را احساس کند.

همان طور که گفته شد پزشک از الکترود و سوزن برای ارسال جریان رادیوفرکانسی به بافت‌های پیرامونی و گرم کردن بافت‌ها از طریق الکترود استفاده می‌کند.

بلوک عصبی

بلوک عصبی با هدف مدیریت درد و پیشگیری از انواع درد انجام می‌شود. بلوک عصبی غالباً شامل تزریق داروهایی است که مانع از انتقال سیگنال درد از عصب‌های معین می‌شوند. بلوک عصبی روش مناسبی برای تسکین درد محسوب می‌شود.

در بلوک عصبی از سوزن استفاده می‌شود و درمان معمولاً تحت هدایت سونوگرافی، فلوئوروسکوپی و سی تی اسکن انجام می‌شود تا متخصص تزریق را در محل مناسب انجام بدهد فلوئوروسکوپی دستگاهی با نمایشگر فلوئوروسنت است که پزشکان از آن برای مشاهده تصاویر رادیوگرافی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است پزشک تحریک الکتریکی کم‌توان را برای تعیین محل عصب مولد درد به کار ببرد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی بهترین روش برای درمان کمر درد است. پزشکان معمولاً ابتدا فیزیوتراپی را برای رفع درد کمر توصیه می‌کنند. بیمار تمرین‌های خاصی را تحت نظارت متخصص فیزیوتراپی ستون فقرات انجام می‌دهد. متخصص تمرین‌ها را با توجه به وضعیت و علائم خاص بیمار توصیه می‌کند. رمز موفقیت فیزیوتراپی این است که تمرین‌ها را به طور مرتب انجام بدهید.

متخصص فیزیوتراپی روش‌های زیر را برای درمان درد کمر مزمن به کار می‌گیرد:

• آزمایش محدوده تحمل درد بیمار: آستانه و قدرت تحمل درد در تمام بیماران یکسان نیست.
• بازآموزی حالت اندامی: متخصص فیزیوتراپی حالت اندامی مناسب را به بیمار نشان می‌دهد و به او کمک می‌کند که در این حالت قرار بگیرد.
• تقویت عضلات مرکزی: تقویت عضلات مرکزی برای کاهش کمر درد مهم است. به علاوه آگاهی و پایداری عضلات به اصلاح الگوهای حرکتی کمک می‎‌کند.
• انجام تمرین‌های کششی و افزایش انعطاف‌پذیری: تمرین‌های کششی و انعطاف‌پذیری تنش و گرفتگی عضلات نگهدارنده ستون فقرات را کاهش می‌دهد، توانایی حرکتی کلی و دامنه حرکتی را افزایش می‌دهد و خطر ناتوانی در اثر کمر درد را از بین می‌برد.
• انجام دادن تمرین‌های ایروبیک: انجام دادن ورزش ایروبیک در طولانی مدت باعث می‌شود که مواد مغذی و خون بیشتری به کمر برسد، در نتیجه فرآیند التیام تحریک می‌شود و خشکی و گرفتگی کمر برطرف می‌شود.

طب سوزنی

طب سوزنی برای درمان درد کمر مزمن مفید است. متخصص سوزن‌های بسیار ظریفی را در نقاط معینی از بدن فرومی‌کند. برخی متخصصین معتقدند که طب سوزنی می‌تواند انسدادهایی را که در مسیر عبور انرژی حیات در بدن وجود دارد، از بین ببرد به این گذرگاه‌های انرژی چی (Qi) گفته می‌شود.

درمان دستی

مدالیته‌های مختلف درمان دستی (کایروپرکتیک) به مدیریت عارضه‌های مزمن کمردرد از قبیل فتق دیسک کمک می‌کند. متخصص نیروی ناگهانی کنترل شده‌ای را با هدف افزایش توانایی و دامنه حرکتی به مفصل‌ها وارد می‌کند. متخصص درمان دستی در بازیابی عملکرد به بیمار کمک می‌کند، درد کمر را تسکین می‌دهد و از آسیب‌دیدگی‌های آتی جلوگیری می‌کند.

بیوفیدبک

بیوفیدبک نوعی تکنیک بدن ـ ذهن است که در آن بیمار به کمک دستگاه‌های مختلف می‌تواند آن دسته از فرآیندهای فیزیکی را آگاهانه کنترل کند که معمولاً به طور خودکار انجام می‌شوند. از جمله فرآیندهایی که  بیوفیدبک به کنترل کردن آنها کمک می‌کند می‌توان به تنفس، ضربان قلب، تنش عضلات و فشار خون اشاره کرد.

امروزه دستگاه‌ها و ابزار بیوفیدبک گوناگونی برای نظارت بر پیشرفت فعالیت و درمان وجود دارد.

یوگا

مطالعات انجام شده بر روی بیماران دچار کمر درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بعضی حرکات یوگا درد را کاهش می‌دهد و توانایی راه رفتن و حرکت کردن را بهبود می‌دهد.

ماساژ

جامعه پزشکی به تدریج در حال پذیرش ماساژ به عنوان درمانی موثر برای درمان انواع کمر درد است. پزشکان پذیرفته‌اند که می‌توان از ماساژ به عنوان درمان مکمل در کنار درمان‌های دیگر استفاده کرد. مزایای ماساژ درمانی برای بیماران مبتلا به کمر درد به شرح زیر است:

• کاهش تنش عضلات: ماساژ درمانی با شل کردن عضلات موجب تسکین درد ناشی از گرفتگی عضلات می‌شود، انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد و حتی به بهبود خواب بیمار کمک می‌کند.
• بهبود گردش و جریان خون: وقتی جریان خون بهبود بیاید، مواد مغذی بیشتری به بافت‌ها و عضلات می‌رسد، در نتیجه درد و ناراحتی عضلانی ناشی از آسیب‌دیدگی‌های بافت نرم، از قبیل کشیدگی عضلات، یا ورزش نامناسب برطرف می‌شود.
• افزایش میزان اندورفین: اندورفین‌ها موادی شیمیایی در مغز هستند که احساس خوبی را در ما ایجاد می‌کنند و ماساژ درمانی با بهبود خلق و خو به رفع اضطراب و افسردگی کمک می‌کند. اغلب بیماران دچار کمر درد با اضطراب و افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ وقتی این علائم روانی در اثر افزایش اندورفین از بین می‌رود، درد بیماران نیز کمتر می‌شود و سریع‌تر بهبود می‌یابند.

تعدیل رفتاری

روش‌های تعدیل رفتاری واکنش‌های بیماران به محرک درد و کمر درد را بهینه‌سازی می‌کند. درمان شناختی روش استفاده از تکنیک‌های مقابله‌ای، تن‌آرامی و دیگر روش‌های تسکین کمر درد را به بیماران آموزش می‌دهد.

تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)

تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) روشی برای تسکین درد است که در آن جریان برق از بخش‌های مختلف بدن عبور داده می‌شود.

بدن در طول درمان TENS جریان برق خفیفی را دریافت می‌کند. دستگاه تنس شامل باطری، سیم و پدهای الکترودی می‌شود که متخصص آنها را روی پوست، در نزدیکی محل درد قرار می‌دهد. سپس متخصص دستگاه را روشن می‌کند تا جریان‌های الکتریکی با ولتاژ پایین از طریق الکترودها به بدن منتقل شود.

جلسات درمان با دستگاه تنس معمولاً بیشتر از ۱۵ دقیقه طول نمی‌کشد و محدودیتی برای تکرار درمان وجود ندارد. بیماران غالباً حرارت یا گزگز خفیفی را در طول درمان احساس می‌کنند. تحریک الکتریکی عصب موقتاً از آگاهی از درد جلوگیری می‌کند.

جراحی 

پزشکان ارتوپد بیش از ۹۵ درصد بیماران مبتلا به کمر درد را بدون جراحی درمان می‌کنند. اما اگر درمان‌های غیرجراحی موثر نباشد، جراحی برای تسکین درد ناشی از آسیب‌های اسکلتی ـ عضلانی یا تحت فشار قرار گرفتن شدید عصب توصیه می‌شود. البته جراحی همواره موفقیت‌آمیز نیست و شواهد فراوانی وجود ندارد که نشان بدهد جراحی بهترین روش برای درمان بعضی مشکلات کمر است. لازم است بیماران قبل از موافقت با انجام جراحی از تمام خطرات و عوارض احتمالی  آن مطلع شوند.

در ادامه عمل‌های جراحی متداولی که برای تسکین درد کمر انجام می‌شود، توضیح داده می‌شود.

ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی

وتبروپلاستی و کیفوپلاستی عمل‌هایی کم‌تهاجمی هستند که به ترمیم شکستگی‌های فشاری ناشی از پوکی استخوان مهره‌های ستون فقرات کمک می‌کنند. پزشک سوزن بسیار ظریفی را تحت هدایت یک روش تصویربرداری سه بعدی وارد پوست می‌کند و به جسم مهره می‌رساند مهره به استخوان‌های تشکیل دهنده ستون فقرات گفته می‌شود و جسم مهره بزرگترین بخش مهره است.

پزشک سیمان استخوانی ژلاتینی مانندی را در فضای جسم مهره تزریق می‌کند. سیمان به سرعت سفت می‌شود و استخوان را تقویت و تثبیت می‌کند، در نتیجه درد نیز برطرف می‌شود. جراح بالون مخصوصی را در عمل کیفوپلاستی قبل از تزریق سیمان وارد فضای مهره می‌کند و آن را به آرامی باد می‌کند تا بدشکلی ستون فقرات کمتر شود و ارتفاع ساختار مهره بازیابی شود.

لامینکتومی ستون فقرات

اگر بیمار در اثر تنگی کانال نخاعی دچار بی‌حسی، درد یا ضعف شده باشد، پزشک جراحی لامینکتومی را توصیه می‌کند. جراح لامینا یا تیغه یا دیواره‌های استخوانی مهره‌ و همچنین خار استخوانی را در عمل لامینکتومی برمی‌دارد. جراحی لامینکتومی با هدف باز کردن ستون فقرات و رفع فشار از روی عصب انجام می‌شود.

دیسککتومی یا میکرودیسککتومی

چنانچه مشکل فتق دیسک وجود داشته باشد، برآمدگی دیسک به نخاع یا ریشه عصب فشار بیاورد و به دردی مداوم و شدید دامن بزند، پزشک جراحی دیسککتومی را برای برداشتن دیسک توصیه می‌کند. میکرودیسککتومی عملی مشابه دیسککتومی است، اما چون جراح برش بسیار کوچکی را برای برداشتن دیسک برجسته روی ستون فقرات ایجاد می‌کند، دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد.

فورامینوتومی

فورامن یا حفره استخوانی به محل خروج ریشه عصب از نخاع گفته می‌شود؛ جراح فورامن را در عمل فورامینوتومی بزرگ یا پاکسازی می‌کند. مفاصلی که به مرور زمان ضخیم شده‌اند یا دیسک‌های برجسته فضایی را که به خروج عصب اختصاص دارد، تنگ می‌کنند؛ در نتیجه عصب تحت فشار قرار می‌گیرد و بیمار دچار درد، ضعف و بی‌حسی می‌شود. جراح برش کوچکی را ایجاد می‌کند و بخش‌های کوچکی از استخوان روی عصب را برمی‌دارد، به این ترتیب انسداد برطرف می‌شود و فشار روی عصب از بین می‌رود.

درمان الکتروترمال درون دیسک (IDET)

درمان الکتروترمال درون دیسک برای درمان دیسکی انجام می‌شود که در اثر ابتلا به بیماری فرسایشی (دژنراتیو) دیسک برجسته شده یا ترک خورده است. جراح برش کوچکی را روی ستون فقرات ایجاد می‌کند و کاتتری را از راه این برش وارد ناحیه دیسک می‌کند. سپس جراح سیم مخصوصی را وارد کاتتر می‌کند و جریان برق را برای گرم کردن دیسک برقرار می‌کند، این حرارت فیبرهای کلاژنی دیواره دیسک را تقویت می‌کند. در نتیجه برجستگی دیسک یا دیگر عامل‌های تحریک کننده عصب ستون فقرات کمتر می‌شود.